9 Sınıf Öğrencilerinin Çatışma Çözme Öfke Ve Saldırganlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından incelenmesi

Yıl 2010, Cilt: 19 Sayı: 3, 257 - 275, 01.09.2010

Dr. Rezzan Gündoğdu

Öz

In this present study differences of conflict resolving anger and aggression levels of high school 9th grade students in terms of gender and families’ income level variables were assessed and the relationship between conflict resolving anger and aggression was examined This study was carried out on a study group of 266 students currently studying in Abidinpaşa High School on Ankara Province Mamak District For collecting data on the conflict resolving anger and aggressiveness levels of student A Scale for Identification of Conflict Resolution Behavior Koruklu 1998 Aggression Questionnaire Can 2002 and State Trait Anger Scale which was adapted into Turkish Language by Özer 1994 was used in the study The statistical analysis of the collected data was conducted by using One Way Analysis of Varience Anova t test Pearson Product – Moment Correlation and Scheffe’s Test As a result significant differences were determined between the genders in terms of levels of physical aggression anger expression in aggression as sub dimension of conflict resolution and problem solving Furthermore significant differences were determined between the students from families with different income levels in terms of levels of total physical verbal indirect aggression and anger Additionally significant differences were also determined between the students from families with different income levels in terms of levels of anger expression out and aggression as sub dimension of conflict resolution Also positive and negative significant relations were observed between conflict resolution anger and aggression Key Words: Conflict Resolution Anger Aggression Adolescents

Anahtar Kelimeler

-

9. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÇATIŞMA ÇÖZME, ÖFKE VE SALDIRGANLIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışmada lise 9. sınıfa devam eden öğrencilerin cinsiyet ve ailelerinin
maddi gelir durumu değişkenleri açısından çatışma çözme, saldırganlık ve öfke
düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiş ayrıca, çatışma çözme, öfke ve
saldırganlık arasındaki ilişkiye bakılmıştır. Araştırma Ankara ili, Mamak ilçesinde
bulunan Abidinpaşa Lisesine devam eden toplam 266 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir.
Çalışmada öğrencilerin çatışma çözme, saldırganlık ve öfke düzeyleri ile ilgili veri
toplamak için Çatışma Çözme Davranışını Belirleme Ölçeği (Koruklu, 1998),
Saldırganlık Ölçeği (Can, 2002) ve Özer (1994) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Sürekli
Öfke ve Öfke Tarz Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin istatistiksel analizinde,
Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova), t testi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu
ve Scheffe Testi kullanılmıştır.
Sonuç olarak, öğrencilerin fiziksel saldırganlık, öfke içte, çatışma çözmenin alt
boyutu saldırganlık ve problem çözme düzeylerinde cinsiyetleri açısından anlamlı
farklılıklar bulunmuştur. Öğrencilerin toplam, fiziksel, sözel, dolaylı saldırganlık ve
öfke düzeylerinde ailelerinin maddi gelir durumları açısından anlamlı farklılıklar
bulunmuştur. Öğrencilerin öfke dışa ve çatışma çözme alt boyutu saldırganlık
düzeylerinde ailelerinin maddi gelir durumları açısından önemli farklılıklar
bulunmuştur. Ayrıca çatışma çözme, öfke ve saldırganlık arasında pozitif ve negatif
yönlerde anlamlı ilişkiler bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Çatışma Çözme, Öfke, Saldırganlık, Ergen

Kaynakça

• Ağlamaz, T. (2006). Lise öğrencilerinin saldırganlık puanlarının kendini açma davranışı, okul türü, cinsiyet, sınıf düzeyi, anne-baba öğrenim düzeyi ve ailenin aylık gelir düzeyi açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Samsun.
• Alver, B. (2005). Üniversite öğrencilerinin problem çözme becerileri ve akademik başarılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. VIII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. Marmara Üniversitesi, 21-23 Eylül, İstanbul.
• Amedahe, F. K. ve Owusu-Banahene, N. O. (2007). Sex differences in the forms of aggression among adolescent students in Ghana. Research in Education.78:54-64
• Atıcı, M. (2007). Primary school students’ conflict resolution strategies in Turkey. International Journal for the Advancement of Counseling, 29, 2, 83-98.
• Aydın, Ö. (1999). Denetim odakları farklı olan ergenlerin problem çözme beceri puanlarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Aral, N., Ayhan Bütün, A., Türkmenler, B. ve Akbıyık, A. (2004). İlköğretim okullarının sekizinci sınıfına devam eden çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 29(315), 17-25.
• Basmacı, S. (1998). Üniversite öğrencilerinin problem çözme becerilerini algılamalarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Malatya.
• Baygöl, E. (1997). Ergenlerin öfke tepkilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bursa.
• Bilge, F. (1996). Danışandan hızalan ve bilişsel davranışçı yaklaşımlarla yapılan grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin kızgınlık düzeyleri üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Bjorkqvist, K., Lagerspetz, K. ve Kaukiainen, A. (1992). Do girls manipulate and boys fight? Developmental trends in regard to direct and indirect aggression. Aggressive Behavior, 18, 117-127.
• Black, K. A. (2000). Gender differences in adolescents’ behavior during conflict resolution tasks with best friends.Adolescence, 35(139), 499-512.
• Bolat-Karataş, Z. (2002). Anne-baba saldırganlığı ile lise öğrencilerinin saldırganlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Campano, J.P. ve Munakata, T. (2004). Anger and aggression among filipino students. Adolescence, 39 (156): 757-764.
• Can, S. (2002). Aggression Questionnare adlı ölçeğin Türk popülasyonunda geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uzmanlık Tezi. Genel Kurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Haydarpaşa Eğitim Hastanesi. İstanbul.
• Canbuldu, S. (2006). Çok boyutlu okul öfke envanterinin (The multidimensional school anger inventory) uyarlama çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin.
• Çelik, H. (2006). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin saldırganlık tepkileri, bağlanma tarzları ve kişilerarası şemaların incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Çilingir, N. (2006). Sosyal beceri eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin soysal uyum düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Dalkılıç, M. (2006). Lise öğrencilerinin ana-baba ve ergen ilişkilerinde algıladıkları problem çözme ve iletişim becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Deffenbacher, J. L. (1999). Cognitive-Behavioral Conceptualization And Treatment Of Anger. JCLP/In Session: Psychotherapy In Practice. Sayı: 55.
• Demirhan, M. (2002). Kendini açma düzeyleri farklı genel lise öğrencilerinin bazı değişkenler açısından saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Deniz, M. E., Kesen, N. F. ve Üre, Ö. (2006). An ınvestigation of trait anger (t-anger) and anger subscales of adolescents living in youth homes. Educational Sciences: Theory and Practice. 6(1):133-159.
• Derin, R. (2006). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerileri ve denetim odağı düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Dizman, H. (2003). Anne ve babasıyla yaşayan ve anne yoksunu olan çocukların eğilimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Dizman, H. ve Gürsoy, F. (2005). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıfa devam eden anne yoksunu olan ve olmayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13 (2), 437-446
• Duncan, R. (1999). Peer and sibling aggression. An investigation of intra and behaviours: Pieces os a puzzle. Preventing School Failure. 42(3). 135-142.
• Efilti, E. (2006). Orta öğretim kurumlarında okuyan öğrencilerin saldırganlık, denetim odağı ve kişilik özelliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Ersoy, Ş. (2001). Çocuk yuvasında kalanlarla ailesiyle yaşayan dokuz-onbir yaş grubundaki çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Ferah, D. (2000). Kara harp okulu öğrencilerinin problem çözme becerilerini algılamalarının ve problem çözme yaklaşım biçimlerinin cinsiyet, sınıf, akademik başarı ve liderlik yapma açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Freedman, J. L., Sears, D. O. ve Carlsmith, J M. (1989). (Çev. Ali Dönmez). Sosyal Psikoloji. Ankara: İmge Kitabevi.
• Fuchs, D. ve Thelen, M. (1988). Children's expected interpersonal consequences of communicating their affective state and reported likelihood of expression. Child Development. 59, 1314-1322.
• Goldstein, S. B. (1999). Construction and validation of a conflict communication scale. Journal of Applied Social Psychology. V. 29, I. 9, P. 1803-1832.
• Gültekin, A. (2006). Psikolojik danışmanlık ve rehberlik öğrencilerinin problem çözme becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Gülveren, H. (2008). Lise son sınıf öğrencilerinde iç-dış kontrol odağı, sürekli öfke öfke ifade tarzı ile zeka arasındaki ilişkinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Güner, N. (1995). Ergenlerin dinledikleri müzik türünün depresyon ve saldırganlık düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Güner, İ. (2007).Çatışma çözme becerilerini geliştirmeye yönelik grup rehberliğinin lise öğrencilerinin saldırganlık ve problem çözme becerileri üzerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Malatya.
• Gümüş, T. (2000). Kendini kabul düzeyleri farklı lise öğrencilerinin bazı değişkenlere göre saldırganlık düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Genç, H. (2007). Grupla öfke denetimi eğitiminin lise 9. sınıf öğrencilerinin sürekli öfke düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Gökbüzoğlu, B. (2008). Ergenlerin saldırganlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Güleç, Y. (2002). Ergenlerin öfke yaşantıları benlik algıları ve akademik başarı ilişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Gündoğdu, R. (2009). Yaratıcı drama temelli çatışma çözme programının ergenlerde öfke, saldırganlık ve çatışma çözme becerisine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Hatunoğlu, A. (1994). Ana Baba Tutumları İle Saldırganlık Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Johnson, D. W. ve Johnson, R. T. (2004). Implementing the teaching students to be peacemakers program. Theory Into Practice, (43), 1, 68-79.
• Kanoğlu, E. (2008). Lise öğrencilerinin öfke düzeyleri ve öfke ifadelerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kasap, Z. (1997). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin sosyo-ekonomik düzeye göre problem çözme başarısı ile problem çözme tutumu arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Karataş, Z. (2008). Bilişsel davranışsal teknikler ile psikodrama teknikleri kullanılarak yapılan grupla psikolojik danışma uygulamalarının ergenlerde saldırganlığı azaltmadaki etkilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Kavalcı, Z. (2001), Çatışma çözme becerileri eğitimi programının üniversite öğrencilerinin çatışma çözme biçimleri üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Keltikangas-Jarvinen, L. (2002). Aggressive problem-solving strategies, aggressive behaviour and social acceptance in early and late adolescence. Journal of Youth and Adolescence, (34), 279-287.
• Kılıçarslan, İ. (2000). Lise öğrencilerinin sürekli öfke ve öfke ifade düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Samsun.
• Kısaç, İ. (1997). Üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre sürekli öfke ve öfke ifade düzeyleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Korkut, F. (2002). İfade edici saldırganlık ölçeğinin (ISÖ) Türkçe’ye uyarlaması üzerine bir ön çalışma. Çukurova Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 2 (23), 48-53.
• Koruklu, N. (1998). Arabuluculuk Eğitiminin İlköğretim Düzeyindeki Bir Grup Öğrencinin Çatışma Çözme Davranışlarına Etkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Köksal, F. (1991). Denetim odağı ve saldırgan davranışlar arasındaki ilişkiler. Yayımlanmış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Masalcı, D. A. (2001). Aile içi etkileşimlerle çocuğun saldırganlık düzeyi ve uygun davranışlarının Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Nadir, B. (2002). Ergenlerde problem çözme becerisini yordayıcı bir değişken olarak benlik imgesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Trabzon.
• Olmuş, G. Ö. (2001). Ergenlerin, aile içi psikolojik örüntülere göre sürekli öfke ve öfke ifade tarzlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Okman, S. (1999). Ergenlik döneminde öfke ifade tarzlarının kendilik imgesi bağlamında incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Orpinas, P., Murray, N. ve Kelder, S. (1999). Parental influences on students’ aggressive behaviors and weapon carrying. Health Education and Behavior. 26(6). 774-787.
• Owens, L., Daly, A. ve Slee, P. (2005). Sex and age differences invictimisation and conflict resolution among adolescents in a South Australian school. Aggressive Behavior. 31(1).1- 12.
• Öner, U. (2004). İlköğretimde Rehberlik. Yıldız Kuzgun (Ed.), Çatışma Çözme ve Arabuluculuk Eğitimi (5. Baskı, S. 189-227). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Özer, A. K. (1994a). Öfke, Kaygı Ve Depresyon Eğilimlerinin Bilişsel Alt Yapısıyla İlgili Bir Çalışma. Türk Psikoloji Dergisi. 9.(31), 2-35.
• Özer, A. K. (1994b). Sürekli Öfke (SL- Öfke) Ve Öfke İfade Tarzı (Öfke-Tarz). Ölçekleri Ön Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi. Haziran, 9 (31). 26–35.
• Özmen, A. (2004). Seçim kuramına ve gerçeklik terapisine dayalı öfkeyle başa çıkma eğitim programının ve etkileşim grubu uygulamasının üniversite öğrencilerinin öfkeyle başa çıkma becerileri üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Öztürk, İ. (1990). Anne-baba tutumlarının üniversite öğrencilerinin bağımsızlık duyguları anlama, yakınlık, başatlık, kendini suçlama ve saldırganlık düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Rehber, E. (2007). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin empatik eğilim düzeylerine göre çatışma çözme davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (Ed.) (1997). Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 71-78.
• Saygılı, H. (2000). Problem çözme becerisi ile sosyal ve kişisel uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Schrumpf, F. Crawford, D. K. ve Bodine, R. J. (2007). Okulda Çatışma Çözme ve Akran Arabuluculuk. (Çev: F. Gül. Akbalık, B. Dilek Karaduman). Ankara: İmge Kitabevi.
• Scharf, C. (2000). Gender differences ın adolescent aggression: an analysis ofinstrumentality v expressiveness. Michigan University Department Of Clinical Psychology. Michigan.
• Soyaldın, Z. S. (2007). Orta öğretim öğrencilerinin öfke ifade tarzları ile mizah tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin.
• Tambağ, H. (2004). Aileleri ile birlikte ve yetiştirme yurtlarında yaşayan adölesanların öfke ifade etme biçimleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Taştan, N. (2006). Çatışma Çözme Eğitimi Ve Akran Arabuluculuğu. Uygulamalı Grup Rehberliği Programları Dizisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Taylan, S. (1990). Heppner’in sorun çözme envanterinin uyarlaması. Güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Terzi-Işık, Ş. (2000). İlköğretim okulu altıncı sınıf öğrencilerinin kişilerarası problem çözme beceri algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Tok, Y. (2001). Cinsiyet rolleri ile ilgili farklı kalıp yargılara sahip üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Tuzgöl, M. (1998). Ana-baba tutumları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Uysal, Z. (2006). Çatışma çözme eğitim programının ortaöğretim dokuzuncu sınıf düzeyindeki öğrencilerin çatışma çözme becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Ünivar, A. (2003). Çok yönlü algılanan sosyal desteğin 15-18 yaş arası lise öğrencilerinde problem çözme becerisine ve benlik saygısına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Yavuzer, Y. (2009). Saldırganlığı önlemeye yönelik psiko-eğitim programlarının lise öğrencilerindeki etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Yalçın, İ. (2004). Ailelerinden aldıkları destek düzeyleri farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Yıldırım, A. (2005). Kurum bakımında olan ve ailesi ile birlikte kalan 13-18 yaş arası çocuklarda sürekli öfke ile depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.
• Yılmaz, N. (2004). Öfke ile başa çıkma eğitiminin ve grupla psikolojik danışmanın ergenlerin öfke ile başa çıkma becerileri üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Yöndem, Z. D. ve Bıçak, B. (2008). Öğretmen adaylarının öfke düzeyi ve öfke tarzları. Uluslarası İnsan Bilimleri Dergisi. Cilt 5, Sayı 2, 1-15.
• Zeman, J. ve Garber, J. (1996). Display rules for anger, sadness, and pain: It depends on who is watching. Child Development. 67. 957-973.