HİTİT KRALLIĞI’NDA KENT VE ÜLKE SAVUNMASI

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 2, 28 - 46, 31.10.2021

Mehmet Cevher

https://doi.org/10.35379/cusosbil.905838

Öz

Anadolu’nun ilk merkezi krallığını kurmayı başaran Hititler, yaklaşık olarak 470 yıl süren egemenlik süreci boyunca savunma uygulamalarının ön planda tutulduğu bir politika benimsemişlerdir. Hitit Krallığı, bölgedeki varlığını tehdit eden oluşumlar karşısında ülke ve kent savunması temeline dayanan bir güvenlik politikası uygulamıştır. Ülke savunması, sınır hatları üzerindeki egemenliğin kontrol altında tutulması esasına dayanmaktadır. Hitit Krallığı’nın etrafını saran ve düşmanca bir tutum sergileyen krallıklar her daim sınır güvenliğini tehdit altında tutmuşlardır. Bu saldırıların başarıya ulaşması halinde savunma kurgusunun ikinci basamağı olan kent savunması Hitit Krallığı tarafından etkin bir uygulamaya tabi tutulmuştur. Hitit Krallığı kulelerle desteklenen sandık duvarlı sur sistemleri ve monumental kent kapıları ile ön plana çıkan kent savunması, kentlerdeki sosyo-ekonomik hayatın korunması, krallığın toparlanmak için ihtiyaç duyduğu zamanın sağlanması ve istilacı eylemler karşısında caydırıcı bir etkinin yaratılması amacına hizmet etmektedir. Bu makalede Hitit Krallığı’nın ülke ve kent savunması bağlamında uyguladığı yöntemler irdelenmiş olup, bu uygulamaların Hitit Krallığı’nın güvenlik politikaları kapsamındaki öneminin anlaşılmasına çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hitit, Savunma, Sınır, Sur Duvarı, Kule

THE IMPORTANCE OF URBAN DEFENCE IN HITTITE DEFENCE INSTALLATION

Öz

The Hittites, who succeeded in establishing the first central kingdom of Anatolia adopted a policy that prioritized defense practices during the period of rule that lasted approximately 470 years. The Hittite Kingdom carried out a security policy based on the defense of the city and the country against the formations that threatened its existence in the region. The country's defence is based on the principle of controlling sovereignty over border lines. The kingdoms that surrounded the Hittite Kingdom and displayed an aggressive attitude put the border security under pressure. If these attacks were successful, the defense of the city as the second step of the defense set up was effectively practiced by the Hittite Kingdom. The city defense standing out with casemate fortification systems and monumental city gates supported by towers serves the purpose of protecting the socio-economic life in the cities providing the time needed by the kingdom to recover and creating a dissuasive effect against invasive actions. In this paper, the methods used by the Hittite Kingdom in the context of city defense and country defense were examined and the importance of these practices in the security policies was tried to be understood.

Anahtar Kelimeler

Hittite, Defence, Border, City Wall, Tower

Kaynakça

• Alp, S. (1949). Hititlerde Sosyal Sınıf NAM.RA’lar ve İdeogramının Hititçe Karşılığı, Belleten, 13, 245-270.
• Alp, S. (1957). Karahöyük Kazısı, Belleten, XXI (84), 660-662.
• Alp, S. (1959). Karahöyük Kazısı, Belleten, XXIII (92), 691-692.
• Alparslan, M. (2017). The Upper Land: Borders of a Political and Geographical Landscape, M. Alparslan. (Ed.), Places and Spaces in Hittite Anatolia I: Hatti and the East, İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, 177-183. Arık, R. O. (1937). Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Hafriyatı, 1935’teki Çalışmalara ve Keşiflere Ait İlk Rapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Baffi, F. (2014). The Defences at Tell Tuqan in the 2nd Millennium B. C., F. Baffi, R. Fiorentino ve L. Peyronel (Ed.), Tell Tuqan Excavations and Regional Perspectives: Cultural Developments in Inner Syria from the Early Bronze Age to the Persian/Hellenistic Period, Galtino: Congedo, 163-188.
• Beal, R. H. (1992). The Organisation of the Hittite Military. Heidelberg: Carl Winter.
• Beckman, G. M., Bryce, T. ve Cline, E. (2011). The Ahhiyawa Texts, J. L. Theodore (Ed.), Atlanta: Society of Biblical Literature.
• Beyer, D. (2006). Zeyve Höyük (Porsuk) The Excavations 2004, Kazı Sonuçları Toplantısı, 27 (2), 65-72.
• Bittel, K. (1957). Untersuchungen in der Altstadt, Mitteilungen der Deutschen Orient Gesellschaft, 89, 6-25.
• Bittel, K. (1970). Hattusha, The Capital of The Hittites. New York: Oxford University Press.
• Bryce, T. (1986). The Boundaries of Hatti and Hittite Border Policy, Tel-Aviv, 13-14, 85-102.
• Bryce, T. (2003). Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum. Ankara: Dost Yayınevi.
• Bryce, T. (2005). The Kingdom of Hittites. New York: Oxford University Press.
• Burke, A. A. (2008). Walled up to Heaven: The Evolution of Middle Bronze Age Fortification Strategies in the Levant. Indiana: President and Fellows of Harvard College.
• de Martino, S. (2003). Annali e Res Gestae Antico Ittiti. Pavia: Italian University Press.
• Cevher, M. (2020). Tatarlı Höyük Geç Tunç Çağı Savunma Sistemi ile İlgili Bir Değerlendirme, K.S. Girginer. G. Dardeniz. A. Gerçek. F. Erhan. E. Genç. İ. Tuğcu. Ö. Oyman-Girginer. M.C. Fırat. H. Gerçek. M. F. Tufan. (Ed.), MORS IMMATURA, Amanoslar’ın Gölgesinde Hayriye Akıl Anı Kitabı, İstanbul: Ege Yayınları, 63-74.
• Czichon, R. M. (2013). Oymaağaç Höyük/Nerik(?) M. Doğan-Alparslan ve M. Alparslan. (Ed.), Hititler Bir Anadolu İmparatorluğu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 298-313.
• Dönmez, Ş. (2017). The Contribution of New Research to Hittite Historical Geography of Amasya Province, M. Alparslan. (Ed.), Places and Spaces in Hittite Anatolia I: Hatti and the East, İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, 75-99.
• Engin, A. (2017). Second Millenium BC Settlement Patterns in the East of the Upper Kızılırmak Basin, M. Alparslan, (Ed.), Places and Spaces in Hittite Anatolia I: Hatti and the East. İstanbul: Türk Eskiçağ Biimleri Enstitüsü, 159-176.
• Erkanal, H. ve Şahoğlu, V. (2016). Limantepe an Early Bronze Age Trade Center in Western Anatolia: Recent Investigation, Early Bronze Age Troy: Chronology, Cultural Development and Interregional Contacts, Proceddings of an International Conference Held at the University of Tübingen May 8-10, 2009, E. Pernicka, S. Ünlüsoy ve W. Blum (Ed.), Bonn: Rudolf Habelt GmbH. 157-166.
• Ertem, H. (1980). Hitit Devletinin İki Eyaleti Pala-Tum(m)ana ile Yakın Çevresindeki Yerlerin Lokalizasyonu Üzerine Yeni bir Değerlendirme. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Eph’al, I. (2009). The City Besieged, Siege and its Manifestations in the Ancient Near East. Leiden-Boston: Brill
• Frangipane, M. (2011). Arslantepe-Malatya: A Prehistoric and Early Historic Center in Eastern Anatolia, S. R. Steadman ve G. McMahon (Ed.), The Oxford Handbook of Ancient Anatolia 10.000-323 B.C.E., Oxford: Oxford University Press, 968-992.
• Garstang, J. (1953). Prehistoric Mersin, Yümük Tepe in Southern Turkey. Clarendo: Press Oxford.
• Garstang, J. ve Gurney O. R. (1959). The Geography of the Hittite Empire. London: British Institute of Archaeology at Ankara.
• Gates, M-H. (2009). 2007 Season at Kinet Höyük (Yeşil-Dörtyol, Hatay), Kazı Sonuçları Toplantısı, 30 (2), 351-368.
• Gates, M-H. (2011). Southeren and Southeastern Anatolia in the Late Bronze Age, S. R. Steadman ve G. McMahon (Ed.), The Oxford Handbook of Ancient Anatolia, New York: Oxford University Press, 393-414.
• Girginer, K. S. Oyman-Girginer, Ö. Akıl, H. Cevher, M. Aklan, İ. (2014). 2012 Tatarlı Höyük Kazıları, Kazı Sonuçları Toplantısı, 35 (2), 182-196
• Gregori, B. (1986). Three-Entrence City Gates of the Middle Bronze Age in Syria and Palestine, Levant, 18, 83-102.
• Gülçur, S. (2012). The Chalcolithic Period in Central Anatolia Aksaray-Niğde Region, Origini, XXIV, 213-227.
• Gurney, O. R. (2003). The Upper Land, matum elitum, G. Beckman, R. Beal ve G. McMahon (Ed.), Hittite Studies in Honor of Harry A. Hoffner, Jr. on the Occasion of His 65th Birthday, İndiana: Eisenbrauns, 119-126.
• Hawkins, J. D. (1995). The Hieroglyphic Inscription of the Sacred Pool at Hattusa (SUDBURG), with an Archaeological Introduction by Peter Neve. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• Helms, S. W. (1975). Posterns in Early Bronze Age Fortifications of Palestine, Palestine Exploration Quarterly, 107, 133-150.
• Herzog, Z. (1997). Archaeology of the City, Urban Planing in Ancient Israel and its Social Implications. Jarusalem: Emery and Claire Yass Archaeology Press.
• Hoffner, Harry A. (2002). The Treatment and Long-Term Use of Persons Captured in Battle According to the Maşat Texts, K. A. Yener ve H. A. Hoffner Jr. (Ed.), Recent Developments in Hittite Archaeology and History, Indiana: Eisenbrauns, 61-72.
• Hoffner, Harry, A. (2009). Letters from the Hittite Kingdom. Writings From the Ancient World, 15, Atlanta: Society of Biblical Literature.
• Houwink ten Cate. P. H. J. (1984). The History of Warfare According to Hittite Sources: The Annals of Hattusilis I (Part II), Anatolica, 11, 47-82.
• Jean, E. (2006). The Hittites at Mersin-Yumuktepe: Old Problems and New Directions, BYZAS, 4, 311-332.
• Keeley, L H., Fontana, M., Quick, R. (2007). Baffles and Bastions: The Universal Features of Fortifications, Journal of Archaeological Resource, 15, 55-95.
• Kempinski, A. (1992). The Middle Bronze Age, A. Ben-Tor (Ed.), The Archaeology of Ancient Israel. London: Yale University Press, 159-210.
• Kern, P. B. (1999). Ancient Siege Warfare. Indiana: Souvenir Press.
• Klengel, H. (2006). Studien zur hethitischen Wirtschaft, 2. Feld und Gartenbau, Altorientalische Forschungen, 33, 3-21.
• Konyar, E. (2006). Old Hittite Presence in the East of the Euphrates in the Light of the Stratigraphical Data from İmikuşağı (Elazığ), BYZAS, 4, 333-348.
• Koşay, H. Z. ve Akok, M. (1966). Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Kazısı 1940-1948’deki Çalışmalara ve Keşiflere Ait İlk Rapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kryszeǹ, A. (2012). Towards a Reconstruction of Hittite Geography The Case of Šallapa, Palamedes, a Journal of Ancient History, 7, 5-24.
• Macqueen, J. G. (2009). Hititler ve Hitit Çağında Anadolu. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Maner, Ç. (2013). Corbelled Vaults in Hittite an Mycenaean Fortificaion Architecture, A. D’agostino, G. Guarducci, V. Orsi ve S. Valentini (Ed.), Identiy and Connectivity Proceedingsof the 16 th. Symposium on Mediterreanean Archaeology, Florence: Archaeopress, 419-426.
• Manuelli, F. (2013). Arslanepe, Late Bronze Age Hittite İnfluence and Local Traditions in an Eastern Anatolian Community. Roma: Spienza Universita di Roma.
• Manuelli, F. (2017). Hatti and the East. A Reassessment of the Archaeological Evidence from the Upper Euphrates Region: Places, Spaces and Artifacts, M. Alparslan. (Ed.), Places and Spaces in Hittite Anatolia I: Hatti and the East, İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, 137-158.
• Matessi, A. ve Tomassini Pieri, B. M. (2017). South-Central: Archaeology, M. Weeden ve L. Z. Ullmann (Ed.), Hittite Landsape and Geography, London. Brill, pp. 89-105.
• Matsumura, K. (2013). Büklükale, M. Doğan-Alparslan. ve M. Alparslan (Ed.), Hititler Bir Anadolu İmparatorluğu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 274-281.
• Mellaart, J. (1984). Some Reflections on the History and Geography of Western Anatolia in the Late Fourteenth and Thirteenth Centuries B.C., Anadolu Araştırmaları, 10, 215-231.
• Mermerci, D. (1994). Oyaca Kasabası Külhöyük 1992 Kurtarma Kazısı, Müze Kurtarma Kazıları Semineri, 4, 17-38.
• Mielke, D. P. (2004). Untersuchungen in Kuşaklı 2003, Die Ausgrabung des Nordwest-Tores, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft, 136, 145-171.
• Mielke, D. P. (2011a). Key Sites of The Hittite Empire, G. Mcmahon ve S. Stedman (Ed.), The Oxford Handbook of Ancient Anatolia (10.000-323 BCE), New York: Oxford University Press, 1031-1054.
• Mielke, D. P. (2011b). Hittite Cities: Looking for a Concept, H. Genz ve D. P. Mielke. (Ed.), Insight into Hittite History and Archaeology, Paris. Peeters Publishers. 153-194.
• Mielke, D. P. (2011c). Stadttor, Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie, 13 (1/2), 91-97.
• Mielke, D. P. (2012). Fortification and Fortification Strategies of Mega-Cities in the Ancient Near East, R. Matthews, J. Curtin, M. Seymour, A. Fletcher, A. Gasco, R. Chapman (Ed.), Proceedings of the 7th. International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East. Mega-Cities & Mega-Sites: The Archaeology of Consumption & Disposal; Landscape, Transport & Communication 1, Wiesbaden: Harrass Owitz Verlag, 74-91.
• Mielke, D. P. (2018). Hittite Fortifications Between Function and Symbolism, A. Ballmer, M. Fernandez-Götz ve D. P. Mielke (Ed.), Understanding Ancient Fortifications Between Regionality and Connectivity, Oxford: Oxbow Books, 63-81.
• Miglus, P. A. (2005). Poterne, Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie, 10, 605-608.
• Miller, J. L. (2013). Royal Hittite Instructions and Related Administrative Texts. Writings from the Ancient World Book. Atlanta: Society of Biblical Literature.
• Murat, L. (2008). Hitit Tarihi Coğrafyasında Hakmiš ve Ištahara Ülkeleri’nin Konumu, Tarih Araştırmaları Dergisi, 44, 181-204.
• Murat, L. (2016). Anadolu’da Kaškalar. Ankara: Hel Yayınları.
• Müller-Karpe, A. (2000). Kuşaklı 1998 Yılı 6. Kazı Çalışmaları Hakkında Ön Rapor, Kazı Sonuçları Toplantısı 21 (1), 309-320.
• Müller-Karpe, A. (2002). Kuşaklı Sarissa Yukarı Ülke’de Bir Kült Merkezi, J. Wenzel. (Ed.), Hititler ve Hitit İmparatorluğu, 1000 Tanrılı Halk, Bonn: Kunst - und Ausstellungshalle, 470-474.
• Müller-Karpe, A. (2004). Untersuchungen in Kuşaklı 2002, Mitteilungen der Deutschen Orient Gesellschaft, 136, 103-135.
• Müller-Karpe, A. ve Müller-Karpe, V. (2013). Kuşaklı-Sarissa, M. Doğan-Alparslan ve M. Alparslan. (Ed.), Hititler Bir Anadolu İmparatorluğu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 220-227.
• Müller-Karpe, V. ve Müller-Karpe, A. (2016). Kayalıpınar/Samuha’da Yapılan Kazı Çalışmaları, Kazı Sonuçları Toplantısı, 38 (3), 297-316.
• Müller-Karpe, A. (2017). The East: Archaeology, The Upper Land, Azzi Hayaša, Išuwa, M. Weeden ve L. Z. Ullmann (Ed.), Hittite Landscape and Geography, Leiden: Brill, 58-74.
• Naumann, R. (2007). Eski Anadolu Mimarlığı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Nossov, K. (2008). Hittite Fortifications c. 1650-700 B.C. Oxford: Osprey Publishing.
• Oded, B. (1979). Mass Deportation and Deportees in the Neo-Assyrian Empire. Wiesbaden: Reichert.
• Ökse, A. T. (2008). Sivas Bölgesi’nin Hitit Yerleşim Tarihi ve Kökenleri, T. Tarhan, A. Tibet ve E. Konyar (Ed.), Muhibe Darga Armağanı. İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi Yayını, 365-374.
• Özgüç, T. (1999). Kültepe-Kaniş/Neşa Sarayları ve Mabetleri. , Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özgüç, T. (2002). Maşat Höyük, Kaška Sınır Bölgesinde bir İdare Merkezi, J. Wenzel. (Ed.), Hititler ve Hitit İmparatorluğu, 1000 Tanrılı Halk, Boon: Kunst-und Ausstellungshalle. 466-467.
• Puchstein, O. (1984). Boghasköi, Die Bauwerke. Osnabrück: Otto Zeller Verlag,
• Schachner, A. (2010). MÖ 16. yy. Anadolu’sunda Bir Dönüm Noktası, A. Süel. (Ed.), Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, VII (2), Ankara: T. C. Çorum Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 661-692.
• Schachner, A. (2019). Hattuša, Efsanevi Hitit İmparatorluğu’nun İzinde. İstanbul: Homer Kitabevi.
• Seeher, J. (2006a). Chronology in Hattusa: New Approaches to an Old Problem, BYZAS, 4, 197-214.
• Seeher, J. (2006b). Hattuşa Rehberi, Hitit Başkentinde Bir Gün. İstanbul: Ege Yayınları.
• Seeher, J. (2007). Hattuşa Kerpiç Kent Suru, Bir Rekonstrüksiyon Çalışması. İstanbul: Ege Yayınları.
• Seeher, J. (2010). Wie viele Turme braucht eine Stadt überlegungen zu Aufwand der hethitischen befestigungsanlagen in der spöten Bronze Zeit, BYZAS, 10, 27-43.
• Seeher, J. (2013). Hitit Mimarlığı, M. Doğan-Alparslan. ve M. Alparslan (Ed.), Hititler Bir Anadolu İmparatorluğu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 314-337.
• Seton-Williams, M. (1954). Cilician Survey, Anatolian Studies, (4), 121-174.
• Sevin, V. (1995). İmikuşağı I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Sir Gavaz, Ö. (2008). Hitit İmparatorluk Devri Krallarından I. Šuppiluliuma Döneminde Anadolu, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 21-39.
• Süel, A. (2002). Ortaköy-Šapinuwa, K. A. Yener ve H. A. Hoffner Jr. (Ed.), Recent Developments in Hittite Archaeology and History, Indiana: Eisenbrauns, 145-156.
• Süel, A. (2005). Ortaköy/Şapinuwa Ören Yerinde 2003 Yılı Çalışmaları, Kazı Sonuçları Toplantısı, 26 (2), 243-250.
• Süel, A. ve Süel, M. (2002). 2000 yılı Ortaköy/Şapinuwa Kazı Çalışmaları, Kazı Sonuçları Toplantısı, 23 (1), 413-418.
• Şenyurt, S. Y. Akçay, A. ve Kamış, Y. (2015). Ovaören 2013 Yılı Kazıları, Kazı Sonuçları Toplantısı, 36 (2), 101-120.
• Ünal, A. (2003). Hititler Devrinde Anadolu II. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Ünal, A. (2006). Eski Çağlarda Çukurova’nın Tarihi Coğrafyası ve Kizzuwatna (Adana) Krallığı’nın Siyasi Tarihi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 15 (3), 15-44.
• Ünal, A. (2016). Hititçe-Türkçe, Türkçe-Hititçe Büyük Sözlük. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Ünal, A. (2018). Eski Anadolu Siyasi Tarihi, Eski Taş Devri’nden Hitit Devletinin Yıkılışına Kadar (MÖ 60.000-1180). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Vincenzi, T. (2008). Fortification Walls. Development and Conformation of Anatolian ‘’Saw-Tooth Wall’’, ‘’Kastenmauer’’, ‘’Casematte’’, Defence Systems, and Their Building Techniques in the Bronze Age, H. Kühne, R.M. Czichon ve F. J. Kreppner (Ed.), Proceedings of the 4th Archaeology of the Ancient Near East, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 309-320.
• Vincenzi, T. ve Rinaldi, P. (2007). The Development of the Military Architecture ‘’Kastenmauer and ‘’Casematte’’ Building Techniques, Congresso Internazionale di Ittitologia 5-9 Septembre 2005, Studi Micenei Ed Egeo-Anatolici, 49 (1), 217-226.
• Von der Osten, H. H. (1937). The Alishar Hüyük Season of 1930-1932. VIII (II). Chicago: The University of Chicago Press.
• Von der Osten, H. H. ve Schmidt, E. F. (1930). The Alishar Hüyük, Season of 1927 VI (I). Chicago: University of Chicago Press.
• Woolley, L. (1955). Alalakh, an Account of the Excavations at Tell Atchana in Hatay, 1937-1949. London: Oxford University Press.
• Woolley, C. L. (1921). Carchemish: Report on the Excavations at Jerablus on Behalf of the British Museum, Part II: The Town Defences. London: Oxford University Press.
• Yon, M. (2006). The City of Ugarit at Tell Ras Shamra. Indiana: Eisenbrauns.