DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK İLE DUYGUSAL ZEKÂ ARASINDAKİ İLİŞKİ: PERAKENDE SEKTÖRÜNDE ÇALIŞANLAR ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 3, 42 - 54, 31.12.2021

Ferit Ölçer , Ceyda Kaya

https://doi.org/10.35379/cusosbil.830115

Öz

Literatürde perakende sektörü kapsamında araştırması oldukça az olan bu çalışma duygusal zekâ becerilerinin dönüşümcü liderlik davranışları üzerindeki etkisini takım liderleri bazında incelemek üzere yapılmıştır. Araştırma duygusal zekânın boyutları (kendi duygularını değerlendirme, başkalarının duygularını değerlendirme, duyguların kullanımı ve duyguların düzenlenmesi) ile dönüşümcü liderliğin boyutları (idealleştirilmiş etki, ilham verici motivasyon, entelektüel uyarım ve bireyselleştirilmiş ilgi) arasındaki ilişkileri ve bu ilişkilerin yönünü belirlemeyi amaçlamıştır. Bu doğrultuda, veriler Türkiye'de bulunan bir spor perakende mağaza zincirinin şubelerinde çalışan 80 takım liderinden anket yöntemi ile toplanmıştır. Verilerin analizi; keşfedici faktör, korelasyon ve çoklu regresyon analizleri kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın sonuçları, dönüşümcü liderliğin idealleştirilmiş etki ve ilham verici motivasyon boyutlarının katılımcılar tarafından tek boyut olarak algılandığını göstermiştir. Ayrıca, başkalarının duygularını değerlendirme ve duyguların kullanımı boyutlarının entelektüel uyarım boyutu üzerinde, sadece duyguların kullanımı boyutunun ise idealleştirilmiş etki ve ilham verici motivasyon boyutları üzerinde önemli bir pozitif etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Zekâ, Dönüşümcü Liderlik, Perakende Sektörü

Kaynakça

• Akbolat, M. ve Işık, O. (2012). Sağlık çalışanlarının duygusal zekâ düzeylerinin motivasyonlarına etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(32), 109-124.
• Alghamdi, N. G., Aslam, M. ve Khan, K. (2017). Personality traits as predictor of emotional intelligence among the university teachers as advisors. Education Research International, 2017, 1-6.
• Anderson, M. H. ve Sun, P. Y. (2015). The downside of transformational leadership when encouraging followers to network. The Leadership Quarterly, 26(5), 790-801.
• Ashkanasy, N. M. ve Tse, B. (2000). Transformational leadership as management of emotion: a conceptual review. N. M. Ashkanasy, C. Hartel, ve W. Zerbe (Eds.), Emotions in the workplace: Research,theory and practice (s.221-235) içinde. Westport, Connecticut: Quorom Books.
• Barbuto, J. E. ve Burbach, M. E. (2006). The Emotional intelligence of transformational leaders: A field study of elected officials. The Journal of Social Psychology, 146(1), 51–64.
• Barling, J., Slater, F. ve Kelloway, E. K. (2000). Transformational leadership and emotional intelligence: An exploratory study. Leadership & Organization Development Journal, 21(3), 157-161.
• Bar-On, R. (2000). Emotional and social intelligence: Insights from the emotional quotient inventory. J. D. Parker, R. Bar-On, J. D. Parker, ve R. Bar-On (Eds.), The handbook of emotional intelligence: Theory, development, assessment, and application at home, school, and in the workplace (s. 363-388) içinde. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York, NY: Free Press.
• Bass, B. M. (1988). The inspirational processes of leadership. Journal of Management Development, 7(5), 21-31.
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational Dynamics, 18(3), 19-31.
• Bass, B. M. (2000). The future of leadership in learning organizations. Journal of Leadership & Organizational Studies, 7(3), 18-40.
• Bass, B. M. ve Avolio , B. J. (2000). MLQ: Multifactor leadership questionnaire (2nd ed.). Redwood City, CA: Mind Garden.
• Bass, B. M. ve Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership and organizational culture. Public Administration Quarterly, 17, 112-121.
• Bass, B. M. ve Avolio, B. J. (1995). The multifactor leadership questionnaire for research. Palo Alto, CA: Mind Garden.
• Bass, B. M. ve Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership (2nd Ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Baş, Türker (2006). Anket nasıl hazırlanır? Uygulanır? Değerlendirilir? Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bono, J. E., ve Judge, T. A., (2004). Personality and transformational and transactional leadership: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 89(5), 901-910.
• Brown, F. ve Moshavi, D. (2005). Transformational leadership and emotional intelligence: A potential pathway for an increased understanding of interpersonal influence.
• Journal of Organizational Behavior, 26(7), 867-871.
• Burns, J. M. (1978). Leadership. New York: Harper & Row.
• Caruso, D. R. ve Salovey, P. (2004). The emotionally intelligent manager: How to develop and use the four key. San Francisco, CA: Joseey-Bass.
• Cavins, B. J. (2005). The Relationship Between Emotional-Social Intelligence and Leadership Practices Among College Students Leaders (Unpublished Doctoral Dissertation). Green State University, Bowling Green, OH.
• Clarke, N. (2010). Emotional intelligence and its relationship to transformational leadership and key project manager competences. Project Management Journal, 41(2), 5-20.
• Conger, J. A. ve Kanungo, R. N. (1994). Charismatic leadership in organizations: Perceived behavioral attributes and their measurement. Journal of Organizational Behavior, 15, 439-452.
• Corona, M. A. (2010). The relationship between emotional intelligence and transformational leadership: A Hispanic American examination. Business Journal of Hispanic Research, 4(1), 22-34.
• Costa, P. T., ve McCrae, R. R. (1992). Revised NEO personality inventory (NEO-PI-R) and neo five-factor inventory (NEO-FFI) professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
• Çakar, U. ve Arbak, Y. (2003). Dönüşümcü liderlik duygusal zekâ gerektirir mi? Yöneticiler üzerinde örnek bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 83- 98.
• Davies, M., Stankov, L. ve Roberts, R. D. (1998). Emotional intelligence: In Search of an elusive construct. Journal of Personality and Social Psychology, 75/4, 989-1015.
• Deinert, A., Homan, A. C., Boer, D., Voelpel, S. C. ve Gutermann, D. (2015). Transformational leadership sub-dimensions and their link to leaders' personality and performance. The Leadership Quarterly, 26(6), 1095-1120.
• Demir, H. ve Okan, T. (2008). Etkileşimsel ve dönüşümcü liderlik: Bir ölçek geliştirme denemesi. Yönetim Dergisi, 19(61), 72-90.
• Deniz, M. (2012). Duygusal zekâ boyutları ile liderlik uygulamaları arasındaki ilişki: Sağlık sektörü yöneticileri üzerine bir araştırma. NWSA-Social Sciences, 7(2), 45-66.
• Downton, J. V. (1973). Rebel leadership: Commitment and charisma in the revolutionary. New York : Free Press.
• Ekermans, G. (2009). Emotional intelligence across cultures: Theoretical and methodological considerations. C. Stough, D. H. Saklofske, ve J. D. A. Parker (Eds.), The Springer series on human exceptionality. Assessing emotional intelligence: Theory, research, and applications (s. 259-290) içinde. New York, NY: Springer Science + Business Media.
• George, J. M. (2000). Emotions and leadership: The role of emotional intelligence. Human Relations, 53(8), 1027-1055.
• Gibbs, N. (1995). The EQ factor. Time (02.10), 60-66.
• Goleman, D. (1995). Emotional intelligence. New York, NY: Bantam.
• Goleman, D. (1998). Working with emotional intelligence. New York, NY: Bantom.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe - yöntem - analiz (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gürel, G. (2011). Örgütsel Öğrenme, Dönüşümcü Liderlik, Pazar Yönlendirmesi ve Örgütsel İnovasyonun Firma Performansı Üzerine Etkilerinin Analizi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Judge, T. A. Ve Bono, J. E. (2000). Five-factor model of personality and transformational leadership. Journal of Applied Psychology, 85(5), 751-765.
• Kelsay, F. E. (2010). Dönüşümsel Liderlik ile Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki: Kâr Amacı Gütmeyen Bir Hizmet Örgütünde Çalışma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kirkbride, P. (2006). Developing transformational leaders: The full range leadership model in action. Industrial and Commercial Training, 38(1), 23-32.
• Lamm, K. W. (2013). The Relatıonshıp Between Agreeableness And Transformational Leadership in Undergraduate Students (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Florida, Tampa, FL.
• Lyusin , D. B. (2006). Emotional intelligence as a mixed construct. Journal of Russian and East European Psychology, 44(6), 54-68.
• McCrae, R. R. (2000). Emotional intelligence from the perspective of the five-factor model of personality. R. Bar-On ve J. D. A. Parker (Eds.), The handbook of emotional intelligence: Theory, development, assessment, and application at home, school, and in the workplace (s. 263-276) içinde. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Özgür, S. (2018). Dönüşümsel Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisinde Örgütsel Güvenin Rolü (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana. Salovey, P. ve Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211.
• Spreitzer, G. M., Perttula, K. H. ve Xin, K. (2005). Traditionality matters: An examination of the effectiveness of transformational leadership in the United States and Taiwan. Journal of Organizational Behavior, 26(3), 205-227.
• Webb, S. (2005). Examining Emotional Intelligence and Leadership (Unpublished Doctoral Dissertation). University of South Florida, Tampa, FL.
• Wong, C. ve Law, K. S. (2002). The effects of leader and follower emotional intelligence on performance and attitude: An exploratory study. The Leadership Quarterly, 13(3), 243-274.
• Wong, C., Law, K. S. ve Wog, P. (2004). Development and validation of a forced choice emotional intelligence measure for Chinese respondents in Hong Kong. Asia Pacific Journal of Management, 21(4), 535-559.
• Yukl, G. (1999). An evaluation of conceptual weaknesses in transformational and charismatic leadership theories. The Leadership Quarterly, 10(2) , 285-305.
• Yunus, N. H. ve Anuar, S. R. (2012). Trust as moderating effect between emotional intelligence and transformational leadership styles. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(10), 650-663.
• Zacher, H., Pearce, L. K., Rooney, D. ve McKenna, B. (2013). Leaders’ personal wisdom and leader–member exchange quality: The role of individualized consideration. Journal of Business Ethics, 121(2), 171–187.