ÇEVRİMİÇİ PSİKOLOJİK DANIŞMANIN YÜRÜTÜLMESİ: ADAY PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN ZORLUKLAR, AVANTAJLAR ve EĞİTİM AÇIKLARI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 2, 1305 - 1321, 24.10.2025

S. Burcu Özgülük Üçok , Merih Uğurel Kamışlı , Özlem Erden-başaran , Hilal Seda Yıldız , Zehra Yeler

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1613702

Öz

Çevrimiçi psikolojik danışma, teknolojinin hayatımıza dahil olmasıyla birlikte ruh sağlığı hizmeti sunmanın sıklıkla tercih edilen yollarından biri haline gelmiştir. Çevrimiçi psikolojik danışma, ruh sağlığı hizmeti alanına birçok fırsat sunmakla birlikte bazı zorlukları da beraberinde getirmiştir. Gerek fırsatların gerek zorlukların incelenebilmesi amacıyla, nitel, keşfetmeye dayalı durum çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada zor konular tekniği kullanılarak, odak grup görüşmeleri yürütülmüş ve yaşları 20 ile 32 arasında değişen yirmi üç psikolojik (yirmi kadın ve üç erkek) danışman adayının çevrimiçi psikolojik danışmaya yönelik derinlemesine görüşlerine ulaşmak amaçlanmıştır. Bu amaca ulaşmak için, öncelikle
grup görüşmeleri yapılmıştır. Bu grup görüşmelerinde elde edilen kavram haritaları, ses kayıtları ve davranışsal gözlemleri içeren veriler araştırmacılar tarafından analiz edilmiştir. Yapılan içerik analizi sonucuna göre beş tema ortaya çıkmıştır. Bu temalar; iletişim, teknoloji, etik, eğitim ve çevre başlıklarında incelenmiştir. Çalışmanın tartışma bölümü, etkili çevrimiçi psikolojik danışma uygulamaları ve danışan deneyimleri için psikolojik danışmanlık ve rehberlik programı müfredatını iyileştirmeye yönelik çıkarımlar ve önerilere odaklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevrimiçi psikolojik danışma , Etik , Teknoloji , Terapötik ilişki , Zor konular tekniği

Proje Numarası

TEDU Institutional Research Fund-T-19-B2010-90083

NAVIGATING ONLINE PSYCHOLOGICAL COUNSELING: INSIGHTS FROM PROSPECTIVE COUNSELORS ON CHALLENGES, BENEFITS, AND TRAINING GAPS

Öz

Online counseling has become a popular method for providing mental health services with the integration of technology into our everyday lives. Despite the fact that it offers many opportunities, it has also brought certain challenges. This qualitative exploratory case study research aimed to gather in-depth perspectives of 23 prospective counselors (aged between 20-32; 20 women and 3 men)
on online psychological counseling via focus group meetings through the use of the Tricky Topics (TTs)
technique. Initially, group interviews were conducted. The data collected from concept maps, audio recordings, and behavioral observations during these group sessions were analyzed by the researchers. Communication, technology, ethics, education, and environment were the five themes that emerged from the content analysis of the data. The discussion focuses on the implications and recommendations improving psychological counseling and guidance program curricula in order to facilitate effective online counseling practices and client experiences.

Anahtar Kelimeler

Online counseling , Ethics , Technology , Therapeutic relationship , Tricky topics technique

Etik Beyan

Form dosya olarak eklenmiştir.

Destekleyen Kurum

TED University

Proje Numarası

TEDU Institutional Research Fund-T-19-B2010-90083

Kaynakça

• Akalın, M. B., & Güven, M. (2024). Türkiye’de Çevrimiçi Psikolojik Danışma ile İlgili Yapılan Araştırmaların İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(3), 1867-1890.
• Amos, P. M., Adade, J. R. D., & Duodu, A. A. (2022). Online counseling: Perceptions of counselors, counselor educators and trainees. Journal of Asia Pacific Counseling, 12(1), 37-59. https://doi.org/ 0.18401/2022.12.1.3
• Andersson, G. (2010). The promise and pitfalls of the internet for cognitive behavioral therapy. BMC Medicine, 8(1), 1-5. https://doi.org/10.1186/1741-7015-8-82
• Aslan, Ş., Akşab, G., Korkmaz, K., Türk, F., & Hamamcı, Z. (2021). Çevrimiçi grupla psikolojik danışmada yaşanan güçlükler ve çözüm önerileri. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 207-239. https://dergipark.org.tr/en/pub/ozelegitimrehberlikdergisi/issue/66067/1032734
• Baker, K. D., & Ray, M. (2011). Online counseling: The good, the bad, and the possibilities. Counseling Psychology Quarterly, 24(4), 341-346. http://dx.doi.org/10.1080/09515070.2011.632875
• Bastemur, S., & Bastemur, E. (2015). Technology based counseling: Perspectives of Turkish counselors. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 176(2015), 431-438. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.493
• Bayrı, H., & Kabasakal, H. Z. (2025). Türkiye’de çevrimiçi psikoterapi ve psikolojik danışmanlık çalışmalarına genel bir bakış (değerlendirme). Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 9-27. https://doi.org/10.26677/TR1010.2025.1500
• Castelnuovo, G., Gaggioli, A., Mantovani, F., & Riva, G. (2003). New and old tools in psychotherapy: The use of technology for the integration of the traditional clinical treatments. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 40(1), 33–44. https://doi.org/10.1037/0033-3204.40.1-2.33
• Christensen, S. H., Heinrichsen, M., Møhl, B., Rubæk, L., Byrialsen,K. K., Ojala, O., Hellner, C., Pagsberg, A. K., Bjureberg, J., & Morthorst, B. (2024). Internet-delivered emotion regulation therapy for adolescents engaging in non-suicidal self-injury andtheir parents: A qualitative, online focus group study. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 00, 1–20. https://doi.org/10.1111/papt.12541
• Cooper, S. E., Campbell, L. F., & Smucker Barnwell, S. (2019). Telepsychology: A primer for counseling psychologists. The Counseling Psychologist, 47(8), 1074-1114. https://doi.org/10.1177/0011000019895276
• Crowe, S., Cresswell, K., Robertson, A., Huby, G., Avery, A., & Sheikh, A. (2011). The case study approach. BMC Medical Research Methodology, 11(1), 1-9. https://doi.org/10.1186/1471-2288-11-100
• Cruz, S., Lencastre, J. A., Coutinho, C., Clough, G., & Adams, A. (2016). Threshold concepts vs. tricky topics-exploring the causes of student’s misunderstandings with the problem distiller tool. In Proceedings of CSEDU 2016, 8th International Conference on Computer Supported Education (Vol. 1, pp. 205-215). SCITEPRESS–Science and Technology Publications. Rome.
• Damar, E. (2019). Çevrimiçi psikolojik danışmaya yönelik psikolojik danışmanların görüşleri: Nitel bir çalışma [MA Thesis]. Akdeniz University.
• Donat Bacıoğlu, S., & Onat Kocabıyık, O. (2019). Counseling trainees’ views towards usage of online counseling in psychological services. European Journal of Education Studies 5(11), 46-60. https://doi.org/10.46827/EJES.V0I0.2335
• Eken, E., Koç, I. ve Esen, E. (2022). Psikolojik danışman adaylarının çevrimiçi psikolojik danışma deneyimlerine ilişkin görüşleri: Bir durum çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 16(40). https://doi.org/10.29329/mjer.2022.481.5
• Erdem, A. (2020, March 27). Çevrimiçi-online psikolojik danışma özellikleri kurallar sınırları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği. https://pdr.org.tr/2020/03/26/online-psikolojik-danisma/
• Erden Basaran, O., Ugurel-Kamisli, M., Yildiz, H. S., Özgülük Üçok, S. B., & Yeler, Z., (2023). Methodological discussions on the use of tricky topics technique for the focus group discussions. Journal of Higher Education and Science, 13(2), 195-204. https://doi.org/10.5961/higheredusci.1226736
• Erdem, A., & Özdemir, M. (2020). Çevrimiçi ve yüz yüze psikolojik danışmaya ilişkin algıları keşfetmek: nitel bir çalışma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(Supp 1), 331-363. https://doi.org/10.18863/pgy.793232
• Geller, S. (2021). Cultivating online therapeutic presence: strengthening therapeutic relationships in teletherapy sessions. Counseling Psychology Quarterly, 34(3-4), 687-703. https://doi.org/10.1080/09515070.2020.1787348
• Gök Kurşun, Ş., Uygun, E., Dikeç, G. (2023). COVID-19 döneminde mültecilere çevrimiçi psikolojik destek sağlayan ruh sağlığı profesyonellerinin deneyimleri: Nitel çalışma. Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy Research, 12(3), 264-278. https://doi.org/10.5455/JCBPR.155223
• Guidelines for the practice of telepsychology. (2013). American Psychologist, 68(9), 791–800. https://doi.org/10.1037/a0035001
• Gülden, Ç. & Polat, K. (2022). The therapeutic relationship in synchronous text-based online counseling. MAUN Journal of Education, 2(2), 301-321. https://dergipark.org.tr/en/pub/maunef/issue/74412/1189415
• Güllü, A., & Yelpaze, İ. (2024). Psikolojik danışman adaylarına pandemi döneminde danışmanlık becerilerinin kazandırılması: Bireyle psikolojik danışma uygulamalarına ilişkin değerlendirme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Dergisi, 6(1), 86-103.
• Hanley, T. (2021). Researching online counselling and psychotherapy: The past, the present and the future. Counselling and Psychotherapy Research, 21(3), 493-497. https://doi.org/10.1002/capr.12385
• Java, S., Mohammed, H., & Bhardwaj, A. B. (2021). Psychological analysis of online counselling platforms offering mental health support. International Conference on Computing, Communication and Networking Technologies, 1–7. https://doi.org/10.1109/ICCCNT51525.2021.9579871
• Kiye, S. (2022). Covid-19 pandemisi sürecinde psikolojik danışmanların çevrimiçi çalışma deneyimleri: Metaforik bir analiz. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(Özel Sayı 1), 21-42. https://doi.org/10.51460/baebd.1065274
• Korkmaz, B., & Şen, G. (2018). Psikoterapistlerin çevrimiçi yürütülen psikoterapilere yönelik algılarına ilişkin bir tematik analiz çalışması. Klinik Psikoloji Dergisi, 2(3), 140-152. https://doi.org/10.31828/kpd2602443829092018m000004
• Kotera, Y., Kaluzeviciute, G., Lloyd, C., Edwards, A. M., & Ozaki, A. (2021). Qualitative Investigation into therapists’ experiences of online therapy: Implications for working clients. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(19), 10295. https://doi.org/10.3390/ijerph181910295
• Lewis, J., Coursol, D., & Wahl, K. H. (2003). Researching the cybercounseling process: A study of the client and counselor experience. Educational Resources Information Center (ERIC), 16, 307–325.
• Mercadal Rotger, J., & Cabré, V. (2022). Therapeutic alliance in online and face-to-face psychological treatment: Comparative study. JMIR Mental Health, 9(5), e36775. https://mental.jmir.org/2022/5/e36775
• Meyer, J., & Land, R. (2003). Threshold concepts and troublesome knowledge: Linkages to ways of thinking and practising within the disciplines. In ETL Project. Universities of Edinburgh, Coventry and Durham. http://www.etl.tla.ed.ac.uk/publications.html
• Moudatsou, M., Stavropoulou, A., Rovithis, M., & Koukouli, S. (2024). Evaluation of online counseling through the working experiences of mental health therapists amidst the COVID-19 pandemic. Healthcare, 12(4), 495. https://doi.org/10.3390/healthcare12040495
• Ochoa, J., Crisostomo, A., Tigno, M.A., Ranas, E. (2024). Volunteer online counseling during COVID-19: Insights, practices, and future directions. Journal of Interdisciplinary Perspectives, 2(12), 49-56. https://doi.org/10.69569/jip.2024.0417
• Özer, O., Yıkılmaz, M., Altınok, A., & Bayoğlu, F. (2016). Psikolojik danışmanların çevrimiçi (online) psikolojik danışmaya yönelik tutumlarının danışan perspektifinden incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 58(Kasım-Aralık 2016), 549-559.
• Özyiğit, M. K., & Atik, Z. E. (2021). COVID-19 sürecinde psikolojik danışma ve süpervizyon:# evdekal deneyimi. Başkent University Journal of Education, 8(1), 253-274. https://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/385
• Pipoly, L. (2013). Counselor education curriculum and online counseling. Journal of Instructional Research, 2(2013), 48-57. https://eric.ed.gov/?id=EJ1127652
• Pulat, M., & Barutçu Yıldırım, F. (2021). Online counseling and ethics: A systematic review of empirical research. Klinik ve Ruh Sağlığı Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 1(2), 1-12. https://dergipark.org.tr/en/pub/krspdder/issue/73516/1209015
• Richards, D., & Viganó, N. (2013). Online counseling: A narrative and critical review of the literature. Journal of Clinical Psychology, 69(9), 994–1011. https://doi.org/10.1002/jclp.21974
• Rust, J. P., Raskin, J. D., & Hill, M. S. (2013). Problems of professional competence among counselor trainees: Programmatic issues and guidelines. Counselor Education and Supervision, 52(1), 30-42.
• Shklarski, L., Abrams, A., & Bakst, E. (2021). Will we ever again conduct in-person psychotherapy sessions? Factors associated with the decision to provide in-person therapy in the age of COVID-19. Journal of Contemporary Psychotherapy, 51(3), 265-272. https://doi.org/10.1007/s10879-021-09492-w
• Smith, J., & Gillon, E. (2021). Therapists' experiences of providing online counseling: A qualitative study. Counseling and Psychotherapy Research, 21(3), 545-554. https://doi.org/10.1002/capr.12408
• Stoll, J., Müller, J. A., & Trachsel, M. (2020). Ethical issues in online psychotherapy: A narrative review. Frontiers in Psychiatry, 10, 1-15. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2019.00993
• Tanrıkulu, İ. (2009). Counselors-in-training students’ attitudes towards online counseling. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 785-788. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2009.01.140
• Tanrıkulu, İ., Aslan, Ş., & Korkmaz, K. (2024). Türkiye’de çevrimiçi psikolojik danışma: Sistematik bir alanyazın taraması. Baskent University Journal of Education, 11(2), 117-131.
• Trepal, H., Haberstroh, S., Duffey, T., & Evans, M. (2007). Considerations and strategies for teaching online counseling skills: Establishing relationships in cyberspace. Counselor Education and Supervision, 46(4), 266-279. https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.2007.tb00031.x
• Tuzgöl, K. (2020). Online psikoterapi ve danışmanlıkta etik. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 3(6), 67-86. https://dergipark.org.tr/en/pub/bpd/issue/55067/758963
• Yazıcı, H., Altun, F., Tosun, C., Özdemir, M. (2021). Covid-19 salgının ilk aylarında gözlenen psikolojik problemler ve ruh sağlığı uzmanlarının bu problemlere çevrimiçi (online) yollarla müdahale etmeye ilişkin deneyimleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(4), 1460-1484. https://doi.org/10.53487/ataunisosbil.900363
• Yorulmaz, O., Derin, S., Göcek, E., Gültekin, G., & Baş, S. (2020). Çevrimiçi psikolojik müdahale ve uygulamalar için telepsikoloji kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği.
• Yurayat, P., & Seechaliao, T. (2022). Undergraduate students' attitudes towards online counseling since the COVID-19 pandemic. Higher Education Studies, 12(1), 1-72. https://eric.ed.gov/?id=EJ1335206
• Yurayat, P., & Tuklang, S. (2023). University student counselees' attitudes and experiences towards online counseling during the Covid-19 pandemic: A mixed methods study. Journal of Higher Education Theory & Practice, 23(4), 222-238. https://doi.org/10.33423/jhetp.v23i4.5902
• Zeren, Ş. G. (2015). Yüz yüze ve çevrimiçi psikolojik danışma: Danışanların sorunları ve memnuniyetleri. Eğitim ve Bilim, 40(182), 127-141. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4696
• Zeren, Ş. G., Erus, S. M., Amanvermez, Y., Buyruk Genç, A., Yılmaz, M. B., & Duy, B. (2020). An experimental study of online counseling in Türkiye: Clients’ subjective well-being. European Journal of Educational Research, 9(2), 825-834. https://doi.org/10.12973/eu-jer.9.2.825
• Authors’ Contribution Statement All authors contributed equally to this study.