YABANCI/İKİNCİ DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ KİTAPLARINDA KÜLTÜRLERARASI DUYARLILIK GÖRÜNÜMÜ: YENİ İSTANBUL ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER İÇİN TÜRKÇE VE YEDİ İKLİM TÜRKÇE ÖRNEĞİ

Yıl 2023, , 847 - 873, 21.12.2023

Damla Elif Kınay , Mustafa Durmuş

https://doi.org/10.32321/cutad.1370264

Öz

Bireylerin etkin bir kültürlerarası etkileşime sahip olabilmesi için gelişmiş kültürlerarası duyarlılığa sahip olması gerekmektedir. Bu bağlamda yabancı/ikinci dil öğretiminde öğrenicilerin temel kaynaklarından ders kitaplarının; içerik olarak öğrenicilere kültürel farklılıkları gösterici, öğrenicilerin farklı kültürel değer ve yargıları yadırgamamalarını ve farklılıklara açık ve hoşgörülü olmalarını sağlaması gerekmektedir. Bu da dil öğretim sınıflarında kültürlerarası duyarlılık kazanımı ile olasıdır. Bu çalışmanın amacı, yabancı ve ikinci dil olarak Türkçe öğretim amacıyla hazırlanan ders kitaplarının kültürlerarası duyarlılık görünümlerini belirlenen ölçütler çerçevesinde incelemektir.
Bu çalışmada dil öğretiminde öğreniciler için uzun bir süre yoğun bir şekilde takip edecekleri ders materyallerinin kitaplar olduğu düşüncesinden hareketle dil öğretim merkezleri ve kurumlarında yabancı ve ikinci dil olarak Türkçe öğretimi amacıyla kullanılan “Yedi İklim Türkçe” ve “Yeni İstanbul Uluslararası Öğrenciler için Türkçe Eğitim Seti” “kültürlerarası duyarlılık” kapsamında incelenmiştir. Çalışmada belirlenen Türkçe öğretim setlerine ait B1 ve B2 düzey ders kitapları tümevarım yöntemiyle geliştirilen ölçütler doğrultusunda değerlendirilmiştir. Nitel durum çalışması olan bu makalede araştırmanın örneklemini oluşturan ders kitapları doküman incelemesi yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda, incelenen ders kitaplarında kültürlerarası duyarlılığı geliştirmeye yönelik unsur ve etkinliklerden yeterince yararlanılmadığı tespit edilmiştir. Dil öğretim ders kitaplarında farklı kültürlere ait kültürel içerikler, öğrenicilerin karşılaştırma yapabilecekleri şekilde sunulmalıdır. Bununla beraber söz konusu kitaplarda, farklı kültürden kişilere karşı hoşgörülü olmaları ve o kişiler ile empati kurmalarına yardım edebilecek ve farklı kültürlere merak uyandıracak etkinliklerin yer alması öğrenicilerin farklılıklar karşısında daha tarafsız tutum sergilemelerini sağlayacaktır. Yabancı / ikinci dil olarak Türkçe öğretimi sınıflarında kullanılacak olan ders kitaplarında kültürlerarası duyarlılığın, dolayısıyla kültürlerarası iletişim yeterliliğinin kazanılması için bu çalışma çerçevesinde kullanılan ölçütlerin dikkate alınması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, İkinci Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Kültürlerarası İletişim, Kültürlerarası İletişim Yeterliliği, Kültürlerarası Duyarlılık

THE VIEW OF INTERCULTURAL SENSITIVITY IN BOOKS ON TEACHING TURKISH AS A FOREIGN/SECOND LANGUAGE: “YENİ İSTANBUL ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER İÇİN TÜRKÇE” AND “YEDİ İKLİM TÜRKÇE” EXAMPLES

Öz

In order for individuals to have effective intercultural interaction, they must have developed intercultural sensitivity. In this context, textbooks, which are the main sources of learners in foreign/second language teaching, need to show cultural differences to learners in terms of content, ensure that learners do not alienate different cultural values and judgments, and that they are open and tolerant to differences. This is possible with the acquisition of intercultural sensitivity in language teaching classes. The aim of this study is to examine the intercultural sensitivity aspects of textbooks prepared for teaching Turkish as a foreign and second language within the framework of determined criteria.
In this study, based on the idea that books are the course materials that students will follow intensively for a long time in language teaching, course books of “Yedi İklim Türkçe” and “New Istanbul Turkish for International Students” used in language teaching centers and institutions for the purpose of teaching Turkish as a foreign and second language were examined within the scope of "intercultural sensitivity". The B1 and B2 level textbooks of the Turkish teaching sets determined in the study were evaluated according to prespecified criteria. In this article, which is a qualitative case study, the textbooks that constitute the sample of the research were examined with the document analysis method.. As a result of the research, it was determined that the elements and activities aimed at developing intercultural sensitivity were not used sufficiently in the textbooks inspected. Including various cultural contents from different cultures in language teaching textbooks in a way that allows learners to make comparisons, providing them in a way that will enable them to be tolerant towards different people and empathize with those people, and arousing curiosity about different cultures will lead learners to have a more impartial attitude towards differences. Based on this idea, it was concluded that the criteria discussed within the framework of the study should be taken into account in the textbooks that will be used to acquire intercultural sensitivity and therefore intercultural communication competence in classes teaching Turkish as a foreign / second language.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish as a Foreign Language, Teaching Turkish as a Second Language, Intercultural Communication, Intercultural Communication Competence, Intercultural Sensitivity

Kaynakça

• Aliakbari, M. (2005). The place of culture in the Iranian ELT textbooks in high school level. The Linguistic Journal, 1, 1-14.
• Baker, W. (2011). Intercultural awareness: modelling an understanding of cultures in intercultural communication through English as a lingua franca. Language and Intercultural Communication, 11(3), 197-214.
• Bennett, M. (2017) Development model of intercultural sensitivity. In International Encyclopedia of Intercultural Communication (Kim, Y., Ed.). Wiley.
• Bhawuk, D.P.S. and Brislin, R. (1992). The measurement of intercultural sensitivityusing the concepts of individualism and collectivism. Intercultural Journal of Interculteral Relations, 16, 413-436.
• Chen, G.M.(1997). A review of the concept of intercultural sensitivity. Human Communication, 1, 1-16.
• Chen, G.-M. (2010). The impact of intercultural sensitivity on ethnocentrism and intercultural communication apprehension. Intercultural Communication Studies, 19(1).
• Deardorff, D. K. (2004). The identification and assessment of intercultural competence as a student outcome of international education at institutions of higher education in the United States. Unpublished dissertation, North Carolina State University, Raleigh.
• Demir, A., Açık, D. F. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürlerarası yaklaşım ve seçilecek metinlerde bulunması gereken özellikler. Türklük Bilimi Araştırmaları, 30, 51-72.
• Durmuş, M. (2013). İkinci/yabancı dil öğretiminde özgün ve değiştirilmiş dilsel girdi üzerine. Turkish Studies International Periodical Fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1), 1291-1306.
• Durmuş, M. (2018). Dil öğretiminin temel kavramları üzerine düşünceler: yabancılara Türkçe öğretimi mi, yabancı dil veya ikinci dil olarak Türkçe öğretimi mi?. Türkbilig, 35, 181-190.
• Fritz, W., Mollenberg, A., Chen, G.M. (2001). Measuring intercultural sensitivity in different cultural context. Intercultural Communication Studies, 11, 165-176.
• Günday, R., Aycan, A. (2018). Yabancı dil öğretiminde kültürlerarası iletişim becerisi edinimi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 6(3), 533-545.
• Hammer, M.R., Bennett, M.J., Wiseman, R. (2003). Measuring intercultural sensitivity: the intercultural development inventory. International Journal of Intercultural Relations, 27, 421-443.
• Kartarı, A. (2016). Farklılıklarla yaşamak: kültürlerarası iletişim. (2. Baskı). Ankara: Ürün Yayınları.
• Medina-Lopez-Portillo, A. (2014). Intercultural learning assessment: the link between duration and the development of intercultural sensitivity.The Interdisciplinary Journal of Study Abroad, 10, Fall 2014, 179-199.
• Okur, A., Keskin, F.(2013) Yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel ögelerin aktarımı: İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Seti örneği. International Journal of Social Science, 6(2), 1619-1640.
• Oksaar, E. (2008). Kültürlerarası iletişim bağlamında kültür kuramı (Selçuk, A., Çev.). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Peck, D. (1998). Teaching culture: beyond language. Yale: New Haven Teachers Institute.
• Polat, T. (2001). Avrupalılık bağlamında kültür boyutuyla yabancı dil. Studien zur deutschen Sprache und Literatur, 13, 29-40.
• Reid, E. (2015). Techniques developing intercultural communicative competences in English language lessons. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 186, 939-943.
• Sarıtaş, H. (2014). Kültürel yaklaşımın Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde uygulanması ve öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Tarcan A. (2004) Yabancı dil öğretim teknikleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tellan, D. (2013). Kültürlerarası iletişim: tanım ve işleyiş. Erzurum: Atatürk Üniversitesi AÖF Yayınları.
• Ting-Toomey, S. (2009). Intercultural Conflict Competence as a Facet of Intercultural Competence Development: Multiple Conceptual Approaches. D. K. Deardorff (Ed.), The Sage Handbook of Intercultural Competence içinde (100-120). Thousand Oaks: CA: Sage Publications.
• Türkiye Maarif Vakfı. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi programı (2. bs.). İstanbul: Matsis Matbaa.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.