AHMET CEVAT EMRE'S VIEWS ON THE PLACE OF TURKISH LANGUAGE AMONG THE WORLD'S LANGUAGES

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 35 - 60, 23.06.2019

Alev Şeyda Uzun

https://doi.org/10.32321/cutad.526404

Cited By: 1

Öz

The
place of Turkish among the world languages has long been the subject matter of
many researches. One of the Turkologists who research the origin and structure
of the Turkish language is Ahmet Cevat Emre (1876-1961). Emre, especially in
his research writings during the period of Atatürk he has defended the view of
the Turkish language is a native language of all the world languages. III. In
his presentation to the Turkish Language Congress, he tried to prove this view
within the framework of the Sun-Language Theory. Ahmet Cevat argues that, based
on his investigations, false views were accepted in the classification of world
languages. According to him, Turkish-as origin-is close to the Indo-European
language family, and as a structure carries many features of flexional
languages. He tried to explain these views by comparing the historical periods
of Turkish language and Turkish dialects and Indo-European languages. His
claims inspired by some French linguists have been criticized in the period of
these claims. However, the origin of the Turkish language, the language family
it belongs to, the relationship with the Indo-European language family and its
structural features continue to be on the agenda of Turkologists. Indeed, today
the Nostraticist and Eurasians suggest similar views.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Cevat Emre, Indo-European language family, origin of Turkish language, structure of Turkish language

AHMET CEVAT EMRE’NİN TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ

Öz

Türkçenin
dünya dilleri arasındaki yeri, bugüne kadar pek çok araştırmanın konusu
olmuştur. Türk dilinin kökeni ve yapısı ile ilgili araştırma yapan
Türkologlardan biri de Ahmet Cevat Emre (1876-1961)’dir. Emre, özellikle
Atatürk döneminde kaleme aldığı araştırma yazılarında Türk dilinin bütün dünya
dillerine kaynaklık eden bir ana dil olduğu görüşünü savunmuş, III. Türk Dili
Kurultayı’na sunduğu bildiriyle Güneş-Dil Teorisi çerçevesinde bu görüşünü
ispatlamaya çalışmıştır. Ahmet Cevat, yaptığı incelemelerden hareketle dünya
dillerinin sınıflandırılmasında hatalı görüşlerin kabul edildiğini ileri
sürmüştür. Ona göre Türkçe köken olarak Hint-Avrupa dil ailesine yakındır, yapı
olarak ise bükümlü dillere ait pek çok özellik taşımaktadır. Bu görüşlerini
Türk dilinin tarihî dönemleri ve Türk lehçeleri ile Hint-Avrupa dillerini
karşılaştırarak açıklamaya çalışmıştır. Onun bazı Fransız dil bilimcilerden
esinlenerek ortaya attığı bu iddialar, döneminde eleştiri almıştır. Ancak Türk
dilinin kökeni, mensup olduğu dil ailesi, Hint-Avrupa dil ailesiyle ilişkisi ve
yapısal özellikleri Türkologların gündeminde yer almaya devam etmektedir.
Nitekim bugün Nostratik ve Avrasyatikçiler de benzer görüşler ileri
sürmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Cevat Emre, Hint-Avrupa dil ailesi, Türk dilinin kökeni, Türk dilinin yapısı

Kaynakça

• Demir, N. ve Yılmaz, E. (2002). Ural-Altay dilleri ve Altay dilleri teorisi. Türkler ansiklopedisi I. cilt (s. 394-402). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Emre, A. C. (1933). Kelime teşkili hakkında bir anket-ikinci kitap. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Emre, A. C. (1934a). Dil yazıları-Türkçenin etimolojisi için metot araştırmaları. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Emre, A. C. (1934b). Türkçenin Hint-Avrupa dili ile mukayesesi. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Emre, A. C. (1934c). Ekler lügatçesi I-söz türetme kuralları hakkında yeni bir anket. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Emre, A. C. (1935). Türkçenin Hint-Avrupa diliyle mukayesesi üzerine bir irdel. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Emre, A. C. (1942). Türkçenin yapılışı- mukayeseli Türk gramerine hazırlık irdemleri. İstanbul: Bürhaneddin Erenler Matbaası.
• Emre, A. C. (1949). Türk lehçelerinin mukayeseli grameri (ilk deneme): fonetik.
• Emre, A. C. (1951). Dilbilgisi II. İstanbul: Hilmi Kitabevi.
• Emre, A. C. (1956). Atatürk’ün inkılap hedefi ve tarih tezi. İstanbul: Ekin Basımevi.
• Emre, A. C. (1960). İki neslin tarihi. İstanbul: Nurgök Matbaası.
• Ercilasun, A. B. (2005). Başlangıcından yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ercilasun, A. B. (2013). Türkçenin dünya dilleri arasındaki yeri. Dil Araştırmaları, Cilt 12 (12), s. 17-22.
• Ergin, M. (2003). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/ Yayım/ Dağıtım.
• Karahan, L. (2011). Türk dili üzerine incelemeler. Ankara: Akçağ Basım/ Yayım/ Dağıtım.
• Korkmaz, Z. (1995). Türk dili üzerine araştırmalar (I. cilt). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2007). Türkiye Türkçesi grameri (Şekil bilgisi). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özyetgin, M. (2006). Atatürk ve Güneş Dil Teorisi. Türk Dili, 655, 105-114.
• Sağol, G. (1987). Ahmet Cevat Emre’nin dilbilgisi kitapları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.