MÜNİF PAŞA VE MEKTEB-İ HUKÛK’TA OKUTULAN KİTAPLARDAN İLM-İ BELÂGAT (LA RHÉTORIQUE)

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 71 - 87, 25.06.2020

Merve Özsarı

https://doi.org/10.32321/cutad.710314

Öz

   Belâgat
öğretiminin çok eski yüzyıllara dayanan tarihi geçmişi vardır. Türk
edebiyatında bu ilme ilişkin Türkçe telif eserler, pek çok sahada dönüşümün
olduğu Tanzimat döneminde yazılmaya başlanmıştır. Bu dönemde açılan Batılı
tarzda yeni okullarda Arapça yerine Türkçe kitaplar okutulması klâsik belâgat anlayışından uzaklaşılıp modern belâgat
(retorik) anlayışında yazılan eserlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Diğer
alanlarda olduğu gibi bu dönüşüm süreci, belâgat alanında da Batılı müellifler
örnek alınarak başlamıştır. Bu çalışmada 19. yüzyıl Türk edebiyatında
belâgat   alanında Batılı kaynaklardan
yararlanılarak yazılan eserlerden biri olan Münif Paşa’nın İlm-i Belâgat (La
Rhétorique) adlı eseri tanıtılacaktır. Özellikle de eserin klâsik belâgat 
anlayışından farklı yönleri vurgulanarak Türk edebiyatında   belâgat anlayışının nasıl bir değişim ve
dönüşüm yaşadığı, İlm-i Belâgat (La Rhétorique) adlı eser üzerinden ortaya konmaya
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Münif Paşa, Belâgat, Retorik, 19. yüzyıl

MUNIF PASHA AND HIS ELOQUENCE SCIENCE (LA RHÉTORIQUE) AS A COURSEBOOK IN LAW SCHOOL

Öz

   History of rhetoric teaching dating back to centuries has
history. Turkish copyright on this science in Turkish literature during the
Tanzimat period, where many areas were transformed. Started to be written. New
in Western style opened during this period teaching Turkish books instead of
Arabic in schools classic away from rhetoric and modern rhetoric it has led to
the emergence of works written. Other  this
transformation process, as well as in the field of rhetoric Western authors
started by taking as an example.  In this
study, eloquence in 19th century Turkish literature first written in the field
by using Western sources one of the works of Munif Pasha's Ilm-i Belâgat (La
Rhétorique) will be introduced. Especially the classic eloquence of the work
understanding of Turkish literature rhetoric understanding of what kind of
change and transformation i Belâgat (La Rhétorique) It will be studied.

Anahtar Kelimeler

Münif Pasha, Eloquence, Rhetoric, 19th century

Kaynakça

• Akın, A. (1991). Münif Paşa ve Türk bilim tarihindeki yeri. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Akın, A. (2014). Münif Paşa ve Türk kültür tarihindeki yeri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Barlak, E. (2016). Ahmed Hamdî’nin “Belâgat-ı Lisân-ı ‘Osmânî” ve Ahmed Cevdet Paşa’nın “Belâgat-ı Osmâniyye” adlı eserlerinin mukâyesesi. Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi. 2 (4), 1-16.
• Budak, A. (2002). Batılılaşma sürecinde çok yönlü bir Osmanlı aydını: Münif Paşa. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doğan, İ. (2006). Münif Mehmed Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 32.
• İnceoğlu, F. S. (2005). Tanzimat’ta bir düşünür ve bürokrat: Münif Paşa ve iktisat tasavvuru. Dîvân İlmî Araştırmalar Dergisi. 19 (2), 231-264.
• Kılıç, A. (2007a). Ahmet Hamdi- Belâgat-ı Lisan-ı Osmani. Kayseri: Laçin Yayınları.
• Kılıç, A. (2007b). Ahmed Hamdî'nin Belâgat-ı Lisân-ı Osmânîsi. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. 9 (16), 166-189.
• Kılıç, H. (1992). Belâgat. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.5.
• Mehmet Tahir (Bursalı) (1972). Osmanlı müellifleri C.II. İstanbul: Meral Yayınevi.
• Münif Paşa. İlm-i Belâgat-La Rhétorique. Belediye Kütüphanesi, Muallim Cevdet Kitapları. No. 219. vr. 32. Özgül, M. K. (2014). XIX. Asrın benzersiz bir politekniği Münif Paşa. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Saraç, Y. (2016). Klâsik edebiyat bilgisi belâgat. İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Yetiş, K. (2006). Belâgattan retoriğe. İstanbul: Kitabevi Yayınları.