Atriplex spp. Çalı bitkilerinin hayvan beslemede kullanım olanakları

Yıl 2018, Cilt: 33 Sayı: 1, 19 - 28, 29.06.2018

Esma Paydaş Reşit Demir M. Şeref Şelli

Öz

Özet

Atriplex
çalı bitkileri chenopodiaceae familyasından olup, tek yıllık, iki yıllık veya
çok yıllık otsu-çalımsı, dik veya yarı dik büyüme şekline sahip kuraklığa ve
tuzluluğa dayanıklı bitkilerdir. Gen merkezi Avustralya kıtasıdır.  Atriplexlerin  400’den fazla türü tanımlanmıştır. Dünyanın
hemen hemen her yerinde Atriplex
türlerine rastlanmaktadır. Hayvancılıkta 
özellikle A. Nummularia, A.
Canescens ve A. halimus en yaygın olarak kullanılan  türlerdir. Bu türlerden A. Nummularia, ve A. halimus
Akdeniz ülkelerinde kaba yem
amacıyla kullanılmaktadırlar. A.
Canescens ise daha çok soğuk iklimlere adapte olmaktadır.

Atriplex
türleri
halofit bitkiler grubuna girmektedir. Tuzlu topraklarda yaşamaya uyum sağlamış
cins 200-500 mm aralığındaki NaCI konsantrasyonlarında yaşamlarını
sürdürebilmektedir. Atriplexlerin bazı
yerlerde kültürleri yapılmakta yaygın olarak meralarda otlatma amacıyla ve
tuzlu toprakların plantasyonu için kullanılmaktadır. Atriplex türleri mineral içerikleri bakımından oldukça zengin,
yüksek miktarda ham protein (%15.3-21.3) ve kül (%23.11-28.03) içeriğine
sahiptirler. Bitkinin yem olarak tüketilen kısımları (taze sürgünler, yaprak ve
saplar) Ca, P, Na, Mg, Cu, ve Fe açısından oldukça zengindir. Atriplexle
beslenen hayvanların etlerinde güçlü bir antioksidan olan ve etlerin raf ömrünü
uzatıp görünüşlerine parlaklık veren E vitamini oranı iki katına çıkmaktadır.

Türkiye’nin kurak ve yarı kurak
alanlarda hayvancılıktaki mevcut yem açığının giderilmesinde tüm yıl
yeşilliğini kaybetmeyen Atriplex’ler kullanılabilir.  Bu çalışma Atriplex çalılarının hayvan
beslemede kullanım olanaklarının araştırıldığı çalışmaların değerlendirmesini
kapsamaktadır.

Anahtar Kelimeler

kaba yem, hayvan besleme, çalı

Kaynakça

• Askar R., Nassar M., S., Badawy H., S., Eid E., Y., Guada J., A., Farid M., F., A., (2016) “Recovered energy and efficiency of digestion in sheep and goats fed Atriplex nummularia compared to alfalfa hay” Livestock Science Volume 194, December 2016, Pages 1–6
• Aygün C., Hanoğlu H. (2014) “Bazı çalı ve çalımsı bitkilerin otlatma potansiyeli” Küçükbaş Hayvancılık Kongresi 16-18 Ekim 2014 – 352.
• Guerrero-Cervantesac M., Ramírez R. G., Gonzalez-Rodríguez H., Cerrillo-Sotoc A. & Juarez-Reyes A. (2012), “Mineral content in range forages from north Mexico” Journal of Applied Animal Research Volume 40, Issue 2, 2012 pages 102-107.
• Hanoğlu H., Aygün C. (2014) “Bazı çalı formlu bitkilerin küçükbaş hayvan beslemede kullanım olanakları” Küçükbaş Hayvancılık Kongresi 16-18 Ekim 2014 - 176