Ergenlerde Tanrı Algısı, Affetme Eğilimi ve Öfke İlişkisi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 61, 427 - 458, 15.12.2021

Feride Göregen , Mualla Yıldız

https://doi.org/10.15745/da.1005027

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada ergen bireylerin sahip oldukları Tanrı algısı, affetme eğilimi ve öfke ilişkisi incelenmiştir. Bu amaçla farklı türde eğitim kurumlarında öğrenim görmekte olan ergenlerin sahip oldukları Tanrı algısı, affetme eğilimleri, sürekli öfke ve öfke ifade tarzlarının demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediği tespit edilmiş ve ergenlerin sahip oldukları Tanrı algısı, affetme eğilimleri ile öfke arasındaki ilişki saptanmıştır. Araştırmanın örneklemi Ankara ili merkezinde farklı lise türlerinde öğrenim görmekte olan 10.sınıf düzeyinde 596 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak Demografik Bilgiler Formu, Affetme Eğilimi Ölçeği, Tanrı Algısı Ölçeği ve Sürekli Öfke ve Öfke Tarz Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler, iki kategorili değişkenlerin ölçek puanlarının normal dağılım gösterdiği durumlarda ilişkisiz örneklemler t testi, normal dağılımın olmadığı durumlarda Mann Whitney U testi ile analiz edilmiştir. İkiden fazla kategoriye sahip değişkenler için ise ölçek puanlarının normal dağılım gösterdiği durumlarda varyans analizi (ANOVA), normal dağılım tespit edilemeyen durumlarda ise Kruskal Wallis H testi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda demografik değişkenlere göre uygulanan ölçeklerin alt boyutlarının puanlarında istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca Affetme Eğilim Ölçeği uzaklaşma boyutu ile sürekli öfke ve dışa öfke boyutları arasında; Affetme Eğilim Ölçeği öç alma boyutu ile sürekli öfke, içe öfke, dışa öfke boyutları arasında pozitif yönlü orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. Elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ergenlik, Tanrı Algısı, Affetme Eğilimi, Öfke, Öfke Kontrolü

A Research on Relationship of God Perception, Forgiveness Inclination and Anger Expression in Adolescents

Öz

In this study, the relationship between adolescents' perception of God, forgiveness inclination and anger was examined. For this purpose, it was determined whether the perception of God, forgiveness inclination, the trait anger and anger expression styles of the adolescents studying in different educational institutions differ according to demographic variables and the relationship between the adolescents' perception of God, forgiveness inclination and anger was determined. The sample of the study consists of 596 10th grade students studying in different types of high schools in the city center of Ankara. The Demographic Information Form, The Forgiveness Inclination Scale, The God Perception Scale, The Trait Anger and Anger Expression Style Scale were used as data collection tools. The obtained data were analyzed with the unrelated samples t test when the scale scores of the two-category variables were normally distributed and with the Mann-Whitney U test when there was no normal distribution. For variables with more than two categories, the analysis of variance (ANOVA) was used in cases where the scale scores were normally distributed, and the Kruskal-Wallis H test was used in cases where the normal distribution could not be determined. As a result of the research, statistically significant differences were found in the scores of the sub-dimensions of the scales applied according to the demographic variables. In addition between the Forgiveness Inclination Scale distancing sub- dimension and trait anger, anger-out dimensions; It was determined that there was a positive, moderately statistically significant relationship between the forgiveness inclination scale revenge sub- dimension and trait anger, anger-in, anger-out dimensions. The findings were discussed in the light of the literature.

Anahtar Kelimeler

Adolescence, Perception of God, Forgiveness Inclination, Anger, Anger Management

Kaynakça

• Ağlamaz, Turabi. Lise Öğrencilerinin Saldırganlık Puanlarının Kendini Açma Davranışı, Okul Türü, Cinsiyet, Sınıf Düzeyi, Anne-Baba Öğrenim Düzeyi ve Ailenin Aylık Gelir Düzeyi Açısından İncelenmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Albayrak, Ahmet. Ergenlerin Dinî Gelişiminde Sevgi ve Korku Motifinin Etkinliği. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1995.
• Altuntaş, Serkan. Ergenlerde İyi Oluşun Yordayıcısı Olarak Yaşamda Anlam, Minnettarlık ve Affedicilik. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Asıcı, Esra. Öğretmen Adaylarının Affetme Özelliklerinin Öz-Duyarlık ve Benlik Saygısı Açısından İncelenmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Asıcı, Esra. “Affetme Esnekliğinin Ergenlerin İyi Oluşunu Yordayıcı Rolü”. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21/3 (2019), 17-31.
• Asıcı, Esra - Karaca, Rengin. “Ergenler İçin Affetme Ölçeği (EAÖ): Bir Ölçek Geliştirme Çalışması”. Electronic Turkish Studies, 13/11 (2018), 205-228. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13144
• Asıcı, Esra - Karaca, Rengin. “Affetme Odaklı Grup Rehberliğinin Ergenlerin Affetme Eğilimi Üzerindeki Etkisi”. Nesne Psikoloji Dergisi 8/17 (2020), 214-232.
• Avcı, Dilek - Kelleci Meral. “Lise Öğrencilerinde Öfke, Saldırganlık Ve Ruhsal Belirtiler Arasındaki İlişki”. Literatür Sempozyum 1/ 5 (2015), 34-42.
• Ayten, Ali. “Affedicilik ve Din: Affetme Eğilimi ve Dindarlıkla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2009), 111-128.
• Balkıs, Murat vd. “Tükenmişliğin Öğretmen Adayları Arasındaki Yaygınlığı, Demografik Değişkenler ve Akademik Başarı İle İlişkisi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29/29 (2011), 151-165.
• Baygöl, Emel. Ergenin Öfke Tepkilerinin İncelenmesi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Bayın, Ümit. Ergenlerde Affetme ve Algılanan Sosyal Destek. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Baynal, Fatma. “Erinlik (Ön Ergenlik) Dönemi Korku, Kaygı ve Din İlişkisi Üzerine Bir Araştırma” . Bilimname 45 (2021), 261-299. DOI: 10.28949/bilimname.937540
• Baytemur, Kevser. Lise Gençliğinde Allah İnancının Gelişimi ve Eğitiminde Etkili Olan Faktörler. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Bektas, Sueda. Ergenlerde Benlik Saygısı ve Dini Başa Çıkma (İmam Hatip Lisesi Öğrencileri Örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019
• Bilge, Filiz. “Eğitim Bilimleri Öğrencilerinin Sürekli Kızgınlık Düzeyleri ve Kızgınlıklarını İfade Biçimlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13/13 (1997),75-80.
• Blanchard-Fields, Fredda - Coats, Abby Heckman “The Experience Of Anger And Sadness In Everyday Problems Impacts Age Differences In Emotion Regulation”. Developmental Psychology 44/6 (2008),1547-1556. https://doi.org/10.1037/a0013915
• Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2000.
• Bugay, Aslı vd. “Assessment Of Reliability And Validity Of The Turkish Version Of Heartland Forgiveness Scale”. Psychological Reports 111/2 (2012), 575-584.
• Burg, Samanta vd. “Spirituality, Religion And Healthy Development In Adolescents”. Encyclopedia of Adolescence. ed.Levesque Roger J.R. 1/353–359. Springer, 2011. doi:10.1016/B978-0-12-373951-3.00042-9
• Buss, Arnold H. - Perry, Mark. “The Aggression Questionnaire”. Journal Of Personality And Social Psychology 63/3 (1992), 452-459.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 1. Baskı, 2008.
• Campano, Jessica P. – Munakata, Tsunetsugu. “Anger And Aggression Among Filipino Students”. Adolescence 39/156 (2004), 757-764.
• Crick, Nicki R.- Grotpeter, Jennifer K. “Relational Aggression, Gender, And Social-Psychological Adjustment”. Child Development 66 (1995), 710-722.
• Çardak, Mehmet. Affedicilik Yönelimli Psiko-Eğitim Programının Affetme Eğilimi, Belirsizliğe Tahammülsüzlük, Psikolojik İyi Oluş, Sürekli Kaygı ve Öfke Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
• Çavdar, Selma. Lise Öğrencilerinin Öfke Kontrolleri, Saldırganlık Eğilimleri ve Tolerans Düzeylerinin Spora Katılım Açısından Değerlendirilmesi. Trabzon: Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Çiftci, Ayşenur. 14-18 Yaş Grubunda Tanrı Algısı ile Psikolojik Sağlamlık İlişkisinin İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Çivitci, Nazmiye. “Lise Öğrencilerinde Okul Öfkesi ve Yalnızlık”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 4/35 (2011) ,18-29.
• Darby, Bruce W. - Schlenker, Barry R. “Children's Reactions To Apologies”. Journal Of Personality And Social Psychology 43/4 (1982), 742-753. https://doi.org/10.1037/0022-3514.43.4.742
• Deffenbacher, Jerry L.vd “Anger Reduction In Early Adolescents”. Journal Of Counseling Psychology 43/2 (1996), 149-157. https://doi.org/10.1037/0022-0167.43.2.149
• Demirci, Şükran. Yetiştirme Yurdu Ergenlerinde Allah Tasavvuru. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Dilmaç, Bülent – Çifci, Ayşenur. “14-18 Yaş Grubunda Tanrı Algısı İle Psikolojik Sağlamlık İlişkisinin İncelenmesi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi 1/1 (2020) , 14-28.
• Donahue, Michael J. – Benson, Peter L. “Religion And The Well‐Being Of Adolescents”. Journal Of Social İssues 51/2 (1995), 145-160. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1995.tb01328.x
• Dost, Meliha Tuzgöl. “Güney Afrika ve Türkiye’deki Üniversite Öğrencilerinin Bazı Değişkenlere Göre Öznel İyi Oluş ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi”. Eğitim ve Bilim 35/158 (2010), 75-89.
• Duran, Ömer – Eldeleklioğlu, Jale “ Öfke Kontrol Programının 15 ve 18 Yaş Arası Ergenler Üzerindeki Etkililiğinin Araştırılması”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 25/3 (2005), 267-280
• Efilti, Erkan. Orta Öğretim Kurumlarında Okuyan Öğrencilerin Saldırganlık, Denetim Odağı ve Kişilik Özelliklerinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
• Eker, Halime. Affetme Esnekliği Kazandırma Amaçlı Bilişsel Davranışçı Yönelimli Grupla Psikolojik Danışma Uygulamasının Ergenlerdeki Umutsuzluk Üzerindeki Etkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Enright, Robert. D. vd. “The Adolescent As Forgiver”. Journal Of Adolescence 12/1 (1989), 95-110. https://doi.org/10.1016/0140-1971(89)90092-4
• Enright, Robert. D. - Fitzgibbons, Richard. P. Helping Clients Forgive: An Empirical Guide For Resolving Anger And Restoring Hope. Washington, DC: American Psychological Association, 2000
• Erdoğan, Emine. “Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Algısının (Ta) Dini Yönelim Biçimleri İle İlişkisi”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11/27 (2014), 167-185.
• Ergül, Aysun. Bir Grup Süreci Olarak Akran Zorbalığı: Katılımcı Rolü Gruplarında Tepkisel-Amaçlı Saldırganlık ve Toplumsal Konum. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Ertürk, Kafiye. Lise Öğrencilerinde Affetme Becerisi Geliştirmeye Yönelik Psikoeğitim Programının Affetme ve Yaşam Doyumu Üzerindeki Etkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Exline, Julie Joala vd. “Forgiveness And Justice: A Research Agenda For Social And Personality Psychology”. Personality And Social Psychology Review 7/4 (2003), 337-348. https://doi.org/10.1207%2FS15327957PSPR0704_06
• Fiyakalı, Ceren Nuran. Anne-Babası Boşanmış ve Boşanmamış Lise Öğrencilerinin Sürekli Öfke Düzeyleri ve Öfke İfade Tarzlarının Bazı Değişkenler Açısından Karşılaştırılması. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008
• Geçtan, Engin. İnsan Olmak. İstanbul: Remzi Kitapevi, 20. Basım, 1999
• Girard, Michele - Mullet, Etienne. “Forgiveness In Adolescents, Young, Middle-Aged, And Older Adults”. Journal Of Adult Development 4/4 (1997), 209-220. https://doi.org/10.1007/BF02511412
• Gönültaş, Osman – Atıcı, Meral. “Ortaokul Son Sınıf Öğrencilerinin Öfke Düzeyleri ve Saldırganlık Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23/1 (2014), 370-386.
• Güler, Özlem. “Tanrı Algısı Ölçeği (TA): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48/1 (2007), 123-133. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000932
• Gülveren, Hünkar. Lise Son Sınıf Öğrencilerinde İç-Dış Kontrol Odağı, Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı ve Zekâ Arasındaki İlişkinin Araştırılması. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Günay, Ünver. (1999). Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinı̂ Hayat. Erzurum Kitaplığı.
• Gündoğdu, Rezzan. “9. Sınıf Öğrencilerinin Çatışma Çözme, Öfke ve Saldırganlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 19/3 (2010), 257-275.
• Hacıkeleşoğlu, Hızır – Karaca, Faruk. “Ebeveyn Tutumlarının Tanrı Tasavvuru İle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53 (2021), 195-236. https://doi.org/10.21054/deuifd.895310
• Hoşrik, M. Evren. Çocuk Evlerindeki Ergenlerde Gevşeme Tekniği ve EFT'nin Tanrı İmgesi, Affetme Eğilimi, Öfke ve Kaygı Kontrolü Üzerindeki Rolü. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2013.
• Çocuk, Genç, Aile Psikolojisi ve Din. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi, 2009.
• Karaca, Faruk. Psiko-Sosyal Açıdan Yabancılaşma ve Dinî Hayat. İstanbul: Bil Yayınları, 2001.
• Karataş, Zeynep. “Lise Öğrencilerinde Öfke ve Saldırganlık”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17/3 (2008), 277-294.
• Karataş, Zeynep – Uzun, Kıvanç. “Ergenlerin Kendilerini, Başkalarını ve Durumları Affetme Eğilimlerinin Yordanmasında Mükemmeliyetçilik, Yalnızlık ve Öz-Şefkatin Etkisi”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 58 (2021), 248-289. https://doi.org/10.21764/ maeuefd.877884
• Karduz Adam, Fatıma Firdevs. Affetme Eğilimi Kazandırmaya Yönelik Psiko-Eğitim Programının Affetme Eğilimi Kazandırma ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Kartopu, Saffet. “Yaşamı Sürdürme Nedenlerinin Tanrı Algısıyla İlişkisi”. Electronic Turkish Studies, 9/2 (2014), 887-903.
• Koç, Ayşe. Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Tasavvuru, Benlik Algısı ve Öfke Yaşantısı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi,2011.
• Köktaş, M. Emin. Türkiye'de Dinî Hayat: İzmir Örneği. İstanbul: İşaret yayınları, 1993.
• Kula, Tahsin. Ergenlerde Öfke Duygusu; Benlik Algısı, Tanrı Algısı, Suçluluk ve Utanç Duyguları Açısından Bir Değerlendirme (Diyarbakır Örneklemi). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi,2012.
• Kuşat, Ali. Ergenlerde Allah Tasavvuru, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. Adana: Karahan Kitabevi Yayınları, 2006. Lerner, Harriet. Öfke Dansı. çev. Sinem Gül. İstanbul: Varlık Yayınları, 2017
• Mahon, E. Noreen vd. “A Meta-Analytic Study Of Predictors Of Anger İn Adolescents”. Nursing Research 59/3 (2010), 178-184. https:// doi.org/10.1097/NNR.0b013e3181dbba04
• Malakcıoğlu, Cem. Bitirilmemiş İşler İle Öfke, Suçluluk, Utanç ve Affetme Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Martino, Steven C. vd. “Multiple Trajectories Of Physical Aggression Among Adolescent Boys And Girls”. Aggressive Behavior 34/1 (2008), 61-75. https://doi.org/10.1002/ab.20215
• McCullough, Michael vd. (ed.). Forgiveness: Theory, Research, And Practice. Guilford Press, 2001
• McCullough, Michael vd. “Forgiveness, Forbearance, And Time: The Temporal Unfolding Of Transgression-Related İnterpersonal Motivations”. Journal Of Personality And Social Psychology 84/3 (2003), 540-557. https:// doi.org/10.1037/0022-3514.84.3.540
• McCullough, Michael - Witvliet, Chorlatte VanOyen. “The Psychology Of Forgiveness”. Handbook Of Positive Psychology. Ed. Charles Richard Snyder – Shane J. Lopez. 2/446-455. Oxford University Press, 2002
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Tanrıyı Tasavvur Etmek. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2011.
• Nelsen, Hart M. – Kroliczak, Alice. “Parental Use of The Threat-God Will Punish- Replication And Extension”. Journal For The Scientific Study of Religion 23/3 (1984), 267-277.
• Oktay, Melike - Şentepe Lokmanoğlu, Ayşe. “Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Algısı ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Journal of International Social Research 13/73 (2020), 1090-1100.
• Özer, Abdülkadir. “Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı Ölçekleri Ön Çalışması”. Türk Psikoloji Dergisi. 9/31 (1994), 26-35.
• Özmen, Dilek vd. "Ergenlerde Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzları". Anadolu Psikiyatri Dergisi 17/1 (2016), 65-73. http:// doi.org/10.5455/apd.176085
• Özmen, Erol vd. “Yoksulluğun Ergenlerin Ruh Sağlığına Etkileri”. Türkiye’de Psikiyatri 10/2 (2008), 39-46.
• Öztürk, Nilgün. Orta Öğretim 9. Sınıf Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Özyürek, Arzu – Özkan, İsa. “Ergenlerin Okula Yönelik Öfke Düzeyleri İle Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15/2 (2015), 280-296.
• Peterson, Christopher - Seligman, Martin E. P. Character Strengths And Virtues. Vol.1 New York: APA and Oxford University Press, 2004.
• Roberts, Robert Campbell. “Forgiveness As Therapy”. Taking The Word To Heart. ed. Roberts, Robert Campbell. 189–204. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1993.
• Sağlam, Ertuğrul. Üniversite Öğrencilerinde Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı Düzeyleri İle Empati ve Affedicilik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020
• Serim, Begüm. Nature, Severity and Origins of Fears Among Children And Adolescents With Respect to Age, Gender and Socioeconomic Status. Ankara: Middle East Technical University, The Department of Educational Sciences, Master Thesis, 2010.
• Şentepe, Ayşe. Ruh Sağlığı Belirtilerinin Yordayıcısı Olarak Affetme ve Dindarlık İlişkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Topbaşoğlu, Turnel. Yaşam Doyumunun Yordayıcısı Olarak Öfke ve Affetme: Affetmenin Düzenleyici Rolü. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Toussaint, Loren - Jon R. Webb. “Gender Differences İn The Relationship Between Empathy And Forgiveness”. The Journal Of Social Psychology 145/6 (2005), 673-685. https://doi.org/10.3200/SOCP.145.6.673-686
• Tura, Hatice. Dindarlık Affetme ve Psikolojik İyi Oluş İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Uysal, Veysel vd. “Ergenlerin Tanrı Algılarıyla Sosyal Kaygı ve Umut Düzeyleri Arasındaki İlişkiler”. Öneri Dergisi 11/42 (2014), 221-237.
• Uysal, Veysel. “Genç Yetişkinlerde Affetme Eğilimleri ve Dinî Yönelim/Dindarlık”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 48/48 (2015), 35-56. https://doi.org/10.15370/muifd.27953
• Worthington, Everett L. “An Empathy‐Humility‐Commitment Model Of Forgiveness Applied Within Family Dyads”. Journal Of Family Therapy 20/1 (1998), 59-76. https://doi.org/10.1111/1467-6427.00068
• Worthington, Everett.L. vd. “Unforgiveness, Forgiveness, And Health”. Faith and Health: Psychological Perspectives. Ed. Allen C. Sherman - Thomas G. Plante. 107–138. The Guilford Press, 2001
• Yaşar, Kübra. Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş Düzeyleri İle Psikolojik Sağlamlık ve Affetme Düzeyleri Arasındaki İlişki. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Yıldırım, Emine. Yetiştirme Yurtlarında ve Ailelerinin Yanında Kalan İlköğretim 2. Kademe Öğrencilerinin Çatışma Çözme Davranışı İle Öfke İfade Stillerinin İncelenmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Yıldız, Mualla. “Suça Sürüklenen Ergenlerde Affetme Üzerine Bir İnceleme”. Toplum Bilimleri Dergisi 11/22 (2017), 39-52.
• Yörükoğlu, Atalay. Gençlik Çağı: Ruh Sağlığı ve Ruhsal Sorunlar. İstanbul: Özgür Yayınları, 2004.