Different Approaches to Hadith in Modern Times: al-Albani’s Critiques of al-Buti in the Context of Fiqh al-Siyrah

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 2, 1077 - 1107, 30.09.2025

Tuğba Altuncu

https://doi.org/10.33415/daad.1691559

Öz

Damascus has historically been a prominent center where valuable works in all fields of Islamic sciences flourished and where numerous scholars were trained. The city preserved this characteristic into the modern era and became a refuge for Muslims from various parts of the world who sought to study and practice Islamic sciences, particularly during the disintegration of the Ottoman Empire in the twentieth century. Among the notable scholars who settled in Damascus at a young age and benefited from its scholarly and historical legacy are Muḥammad Nāṣir al-Dīn al-Albānī and Muḥammad Saʿīd Ramaḍān al-Būṭī, both of whom gained recognition in the Islamic world through their distinct methodological approaches. While al-Albānī advocated for a return to the essence of religion by emphasizing Salafī thought and the authenticity of ḥadīth, al-Būṭī adhered to the traditional Sunnī framework and the Shāfiʿī school of jurisprudence. This study aims to analyze the scholarly debates that emerged between these two contemporary figures, with a particular focus on al-Albānī’s ḥadīth-based critiques. By examining the methodological divergences and scholarly exchanges between these two scholars who were educated in Damascus during the same period, the study will shed light on the intellectual differences and debates that characterized their interaction.

Anahtar Kelimeler

Hadith , Damascus , Salafism , al-Albani , al-Bouti , Fiqh al-Siyrah

Modern Dönemlerde Hadise Farklı Yaklaşımlar: Elbâni’nin Fıkhu’s-Sîre Özelinde Bûtî’ye Yönelik Eleştirileri

Öz

Şam tarih boyunca İslâmî ilimlerin her bir alanında kıymetli eserlerin neşvünemâ bulduğu, çok sayıda âlimin yetiştiği önemli bir bölgedir. Şehir bu özelliğini günümüze kadar muhafaza etmiş; yirminci yüzyılda Osmanlı Devleti işgal edilip parçalanma sürecine girdiğinde, dünyanın çeşitli bölgelerindeki Müslümanların dinî ilimleri öğrenmek ve yaşamak için sığındıkları bir merkez hâline gelmiştir. Farklı metodolojik yaklaşımlarıyla İslâm dünyasında dikkat çeken Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî (öl. 1999) ve Muhammed Saîd Ramazan el-Bûtî (öl. 2013) de çocuk yaşta Şam’a yerleşen, şehrin ilmî ve tarihî mirasından istifade eden önemli âlimlerdendir. Elbânî, selefî düşünceyi ve hadislerin sıhhatini merkeze alan bir bakış açısıyla dinin özüne dönülmesi gerektiğini savunurken, Bûtî, geleneksel Sünnî anlayışa ve Şâfiî fıkhına bağlı kalan bir yaklaşım sergilemiştir. Bu çalışma, son dönemde öne çıkan iki çağdaş âlim arasında vuku bulan ilmî tartışmaları, Elbânî’nin hadis temelli eleştirileri çerçevesinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Aynı dönemlerde Şam’da yetişen bu iki âlimin yöntemsel farklılıkları ve aralarındaki tartışmalar ele alınacak; birbirleriyle olan münakaşalarına temas edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis , Şam , Selefîlik , el-Elbânî , el-Bûtî , Fıkhu’s-Sîre

Etik Beyan

Çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine uyduğumu beyan ederim.

Kaynakça

• Abbâsî, Muhammed Iyd. Bid’atü’t-taassubi’l-mezhebî. 2 Cilt. Ürdün: el-Mektebetü’l-İslamîyye, ts.
• Abdul Rauf, Abu Nâsir Ibrahim - Abu Maryam Muslim Ameen. The Biography of Great Muhaddith Sheikh
• Muhammad Nasıruddin Al-Albani. Riyad: Darussalam, 2007.
• Akdoğan, Ferhat - Aslan, Mahsum. “Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’nin Mezhepsizlik Söylemine Yaklaşımı”. Batman Akademi Dergisi 7/1 (2023), 36-57.
• Asar, Muhammet Ali. “İbn Ebû Şeybe’nin Ebû Hanîfe’ye İtirazları Bağlamında Şehidin Cenaze Namazının Kılınması İle İlgili Rivâyetlerin Tahlili”. Rumeli İslam Araştırmaları Dergisi 4/7 (2021), 211-234.
• Aslan, Bedri. “Nâsırüddin el-Elbânî’nin Taklid ve Mezhep Telakkisi”. İslam Düşüncesinde Eleştiri Kültürü ve Tahammül Ahlakı-IV (Modern Dönem). 285-300. İstanbul, 2022.
• Aslan, Mahsum. “Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’nin Hayatı, Eserleri, İlmi Kişiliği ve Fıkıhçılığı”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/1 (2015), 345-385.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin el-. Şuabu’l-imân. thk. Abdulalî Abdulhamîd. 14 Cilt. Riyâd: Mektebetü’r- Rüşd, 1423.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı, 1992.
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazân. Babam Molla Ramazan el-Bûtî Hayatı Düşünceleri Mücadelesi. çev. Abdulhadi Timurtaş. İstanbul: Kent Yayınları, 2007.
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazân. el-Lâ mezhebiyye ahtaru bid’atin yuheddidü’ş-şerîate’l-İslâmiyye. Dımeşk: Dâru’l-Fârâbî, 2005.
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazân. Fıkhu’s-sîreti’n-nebeviyye mea mûcez li hilâfeti’r-râşide. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 25. Basım, 1426.
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazân. Fi’l-hadîsi’ş-şerîf ve’l-belâğatü’n-nebeviyye. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 2011.
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazân. Selefiye İslami Bir Ekol/Mezhep Değil Zamansal Bir Aşamadır. çev. Vecihi Sönmez. İstanbul: Ehli Sünnet Yayınları, 2009.
• Çimen, Fatih. Klasik-Modern Tartışmalar Ekseninde Zayıf Hadis. Ankara: İlahiyat, 2022.
• Dimyâtî, Ebû Bekir Osman b. Muhammed Şatta el-Bekrî. İânetü’t-tâlibîn ala halli elfâzi Fethu’l-muîn. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1997.
• Ebû Bekir, Ömer. el-İmâm el-müceddid el-allâme el-muhaddis Muhammed Nâsiruddîn el-Elbânî. Ammân: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, ts.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Difâu ani’l-hadîsi’n-nebevî ve’s-sîre fi’r-reddi alâ cehâlati’d-duktûr el-Bûtî fî kitâbihi Fıkhu’s-Sîre. Dımeşk: Müessesetü ve Mektebü’l-Hâfikeyn, 1396.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. İrvâu’l-ğalîl fi tahrici ehâdisi Menâri’s-sebîl. haz. Züheyr eş-Şaveyş. 9 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü’l-İslamî, 1985.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Silsiletü’l-ehâdisi’d-daîfa ve’l-mevdûa. 14 Cilt. Riyâd: Mektebetü’l-Maarif, 1992.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. “Ta’liku alâ ehâdisi fî kitâbi Fıkhi’s-Sîre”. et-Temeddünü’l-İslâmî 42/7 (1395), 537-544.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. “Ta’liku alâ ehâdisi kitâbi Fıkhu’s-Sîre li’d-Duktur el-Bûtî”. et-Temeddünü’l- İslâmî 44/2 (1397), 128-136.
• Ertaş, Hikmetullah. “el-Elbânî’nin Buhârî Tenkitleri”. Mevzu- Sosyal Bilimler Dergisi 2 (2019), 215-236.
• Eryılmaz, Hasan. “Moğultay b. Kılıç’ın Usûl-i Hadis Bağlamında İbnü’s-Salah’a Tenkitleri”. Usul İslam Araştırmaları Dergisi 42 (2024), 1-32.
• Fayda, Mustafa. “İbn İshak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/93-96. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Hâdî, İsâm Mûsâ. Hayâtu’l-allâme el-Elbânî rahimehullâh teâlâ bi-kalemihi. Ürdün: Mektebetü’l-İslamîyye, 1422.
• Hatîb eş-Şirbînî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed. Muğni’l-muhtâc ilâ ma’rifeti meâni elfâzi’l-Minhâc. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
• Hatiboğlu, İbrahim. “Muhammed Nâsırüddin el-Elbânî”. Hadis Tetkikleri Dergisi 1/2 (2003), 219-223.
• Hatiboğlu, İbrahim. “Nâsırüddin el-Elbânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/403-405. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Hucendî, Muhammed Sultân el-Ma’sûmî. Hediyyetü’s-sultân ilâ müslimi bilâdi’l-Yabân: Hel el-müslimu mulzamun bi-ittibâi mezhebin muayyenin mine’l-mezhebi’l-erbeati. Cemiyyetü İhyâi’t-Turâsi’l-İslami, 1357/1938.
• İbn Sem’ûn, Ebu’l-Hüseyn Muhammed b. Ahmed el-Bağdâdî. el-Emâlî. thk. Âmir Hasen Sabrî. Beyrût: Dâru’l- Beşâiri’l-İslamiyye, 2002.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. el-Mevzûât. thk. Nureddin Şükrü Boyacılar. 3 Cilt. Edvâu’s-Selef, 1997.
• Kalaç, Rıdvan. “Sahih-i Müslim’de Zayıf Olduğu İddia Edilen Rivayetler Üzerine Bir İnceleme-Elbânî Özelinde-”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 7/1 (2021), 1-45.
• Keller, Nuh Ha Mim. “Why Does One Have to Follow a Madhhab?” www.masud.co.uk. Erişim 01 Nisan 2025. https://www.masud.co.uk/ISLAM/nuh/buti.htm
• Kızıl, Fatma. “Hadis İlminde Modern Yaklaşımlar”. İslâmî İlimlerde Klasik ve Modern Yaklaşımlar. İstanbul: Ensar, 2023.
• Küçükosman, Hasan. “Nâsırüddin el-Elbânî’nin İctihad Anlayışı ve Mezhep Eleştirisi”. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi 10/2 (2024), 455-492.
• Lauziére, Henri. The Making Of Salafism. New York: Columbia University Press, 2015.
• Mahlûf, Mahmûd Hasen. “Fıkhu’s-sîre beyne’l-Gazâlî ve’l-Bûtî”. ed-Dirâsetü’l-İslâmiyye 50/3 (2015), 111-130.
• Meczûb, Muhammed. Ulemâ ve müfekkirûn araftühüm. Riyâd: Dâru’ş-Şevâf, 4. Basım, 1992.
• Münâvî, Muhammed Abdurraûf. Feyzu’l-kadîr şerhu’l-Câmii’s-sağîr. 6 Cilt. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticâriyyetü’l- Kübrâ, 1356.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı, 1981.
• Nesîm eş-Şâm. “el-Esâfînü’l-Biritaniyyetü li teftîti’l-vahdeti’l-İslâmiyyeti”. Erişim 01 Nisan 2025. https://naseemalsham.com/persons/muhammad_said_ramadan_al_bouti/speeches/view/20030905
• Nesîm eş-Şâm. “es-Selefiyyetü ve bid’atü isbâti’l-ciheti lillahi teâlâ”. Erişim 01 Nisan 2025. https://naseemalsham.com/persons/muhammad_said_ramadan_al_bouti/fatwas/view/33205
• Nesîm eş-Şâm. “İslâmuna kemâ emera’l-Kur’ân, lâ kemâ tehvâ Amerîka”. Erişim 01 Nisan 2025. https://naseemalsham.com/speeches/view/20121109
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahya b. Şeref. et-Takrîb ve’t-teysîr li ma’rifeti süneni’l-beşîri’n-nezîr fî Usûli’l- hadis. thk. Muhammed Osman el-Huşt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1405.
• Özafşar, Mehmet Emin. “Günümüz Zâhirî-Selefî Çevrelerin Hadis Algısı ve Literalizm Sorunu”. Zahirî ve Selefî Din Yorumu. ed. Sönmez Kutlu. İstanbul: Kuramer, 2019.
• Palabıyık, Abdülkadir. “Tercüme Eserlerde Dipnot Verilirken Verilen Dipnot İle Adres Gösterilen Temel Kaynağın Uyuşması Meselesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 56 (2022), 51-83.
• Pehlivan, Bayram. “Bûtî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. EK-1/221-224. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
• Polat, Selahattin. “Zayıf Hadislerle Amel”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1983), 83-110.
• Sarıcı, Nuran. Nâsiruddin El-Elbânî’nin Silsiletü’l-Ehâdisi’d-Daîfa ve’l-Mevdûa İsimli Eserinde Metin Tenkidi Uygulamaları. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2018.
• Sharif, Farah. “The Rhetoric of Twentieth-Century Damascene Anti-Salafism”. Contemporary Levant 5/2 (2020), 1-13.
• Sıddık, Muhammed. XX. Asırda Şam’da Hadis Çalışmaları. Ankara: Fecr, 2022.
• Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Leâli’l-masnûa fî’l-ehâdisi’l-mevzûa. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Şahyar, Ayşe Esra Ağırakça. Zayıf Hadis Rivayeti. İstanbul: Akdem, 2011.
• Şeybânî, Muhammed İbrahim. Hayâtu’l-Elbânî ve asâruhu ve senâu’l-ulemâi aleyh. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’s-Sedâvî, 1987.
• Taş, Aydın. “Fıkhu’s-Sîre Literatürü ve Öne Çıkan Üç Eserin Mukayesesi”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 14/3 (2022), 904-931.
• Ukaylî, Ebû Cafer Muhammed b. Amr. ed-Duafâu’l-kebîr. 4 Cilt. Kahire: Daru’t-Te’sîl, 2013.
• Uley, İbrahim Muhammed el-. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî muhaddisu’l-asr ve nâsiru’s-sünne. Şam: Dâru’l-Kalem, 2001.
• Uleyvân, Hişâm - Ğavvuş, Fâdî. el-Bûtî ed-da’vetü ve’l-cihâdu ve’l-İslâmu’s-siyâsî. Beyrût: Merkezu’l- Hadârati’l li’t-Tenmiyeti’l-Fikri’l-İslâmî, 2012.
• Yıldırım, Enbiya. Hadisler ve Zihinlerdeki Sorular. İstanbul: Rağbet, 2011.
• Zerkeşî, Bedreddîn. İ’lâmü’s-sâcid fî ahkâmi’l-mesâcid. thk. Ebu’l-Vefâ Mustafa el-Merâğî, 1996.
• “Münâzaratü’l-imâm Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî mea Dr. Muhammed Saîd el-Bûtî”. haz. Ebû Osman Muhammed b. Hüseyin, ts.