BibTex RIS Kaynak Göster

The Struggle For Influence Through Political and Religious Language In Islamic History

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 1, 7 - 22, 10.11.2014

Vejdi Bilgin

Öz

This article tackles the struggle for influence between political authority and spiritual authority in Islamic Political History. Although there is no place in the doctrine, a religious class in Islamic tradition emerged. This class are perceived by society and themselves as representatives of Islam, but they were left behind as the power of the political class. In this case, they tried to gain influence through indirect ways. The article seeks to demonstrate the power struggle over the religious and political language using discourse analysis method.

Anahtar Kelimeler

Islamic political history political language religious language religious class

Kaynakça

  • Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, Çev. Tahsin Yazıcı, Kabalcı Yay., İstanbul, 2006.
  • Ahmet Refik, “Osmanlı Devrinde Rafızîlik ve Bektaşîlik (1558-1591)”, Dârü’l-Fünûn Edebiyat Fakültesi Mecmûası, IX/2, 1932.
  • Ali b. Nâsır el-Hüseynî, Ahbâru’d-Devleti’s-Selçûkiyye, Çev. Necati Lügal, TTK Yay., 2. Bs., Ankara, 1999.
  • Atar, Fahrettin, “Kadı,” DİA, TDV Yay., İstanbul, 2001, c. 24, ss. 66-69.
  • Atçeken, İsmail Hakkı, Devlet Geleneği Açısından Hişam b. Abdülmelik, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2001.
  • Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1990.
  • Azamat, Nihat, “İbrahim Gülşenî”, DİA, TDV Yay., İstanbul, 2000, c. 21.
  • Bayramoğlu, Fuat ve Nihat Azamat, “Bayramiyye”, DİA, TDV Yay., İstanbul, 1992, c. 5.
  • Bilgin, Vejdi, “Al-Ghazâlî as a Representative and Initiator of the Idealized Attitude in the Relationship between the Class of Religious Scholars and Government,” Ilahiyat Studies, Volume:4, Number:1, Winter/Spring, 2013, ss. 41-64.
  • Bloch, Marc, Feodal Toplum, Çev. M. Ali Kılıçbay, 2. bs., Gece Yay., Ankara, 1995. el-Bundârî, Zübdetü’n-Nusra ve Nuhbetü’l-Usra: Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, Çev. Kıvameddin Burslan, TTK Yay., İstanbul, 1943.
  • Câhız, Kitâbu’t-Tâci fî Ahlâki’l-Mülûk, el-Matbaatü’l-Emiriyye, Kahire, 1332/1914.
  • Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay., Ankara, 1997. Ceyhan, Semih, “Taç, Tasavvuf,” DİA, TDV Yayınları, İstanbul, 2010, c. 39, ss. 363-365. Coşkun, Ali, Osmanlı Dönemi Dinî “Kurtuluş” Hareketleri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma, Doktora Tezi, Marmara Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1996.
  • Dursun, Davut, Osmanlı Devletinde Siyaset ve Din, İşaret Yay., İstanbul, 1989.
  • Ebu Davud, Sünenu Ebî Davud, Daru İbn Hazm, Beyrut, 1997.
  • Ebu Nuaym el-Isbahani, Hilyetü’l-Evliya ve Tabakâtü’l-Asfiyâ’, Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 2. Bs., Beyrut, 1387/1967.
  • Ebu’l-Ferec İbnü’l-Cevzi, Sifetu’s-Safve, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, trs. el-Ezrakî, Kâbe ve Mekke Tarihi, Çev. Y. Vehbi Yavuz, Feyiz Yay., İstanbul, 1974.
  • Fahruddin er-Râzî, Tefsir-i Kebir Mefâtîhu’l-Gayb, Çev. Suat Yıldırım ve diğ., Akçağ Yay., Ankara, 1994.
  • Feridüddîn Attâr, Evliya Tezkireleri, Çev. Süleyman Uludağ, Kabalcı Yay., İstanbul, 2007. el-Ğazzâlî, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1402/1982.
  • Gelibolulu Mustafa Âli, Nusretnâme, Süleymaniye Kütüphanesi, Esat Efendi, No. 2433.
  • Gündüz, Tufan, “Şah,” DİA, TDV Yay., İstanbul, 2010, c. 38, ss. 248-250.
  • Güner, Ahmet, “Melik”, DİA, TDV Yay., Ankara, 2004, c. 29.
  • “Hırzu’l-Mülûk”, Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, Haz. Yaşar Yücel, TTK Yay., Ankara, 1988.
  • Hoca Sadettin Efendi, Tacü’t-Tevarih, Haz. İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı Yay., 4. bs., Ankara, 1999.
  • İbn Cübeyr, Endülüsten Kutsal Topraklara, Çev. İsmail Güler, Selenge Yay., İstanbul, 200 İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihâye: Büyük İslam Tarihi, Çev. Mehmet Keskin, Çağrı Yay., İstanbul, 1994.
  • İbnü’l-‘Adîm, Buğyetü’t-Taleb fî Târîhi Haleb, Dâru’l-Fikr, Beyrut, trs. İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-Târîh, Dâru Sâdir, Beyrut, 1386/1966.
  • İdris-i Bitlisî, “Kanun-ı Şehinşâhî,” Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, Haz. Ahmet Akgündüz, FEY Vakfı Yay., İstanbul, 1991, c. 3.
  • İsmail Hakkı Bursevî, Divan, Haz. Murat Yurtsever, Arasta Yayınları, Bursa, 2000.
  • Kâtip Çelebi, Bozuklukların Düzeltilmesinde Tutulacak Yollar (Düstûru’l-Amel li-Islahi’lHalel), Haz. Ali Can, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara, 1982.
  • Kılıç, Ünal, Tartışmaların Odağındaki Halife Yezid b. Muaviye, Kayıhan Yay., İstanbul, 200 Köktaş, Yavuz, “Hadislerde Geçen ‘Sultan’ Kelimesine Dair,” Usûl İslam Araştırmaları, Sayı:9, Ocak-Haziran 2009, ss. 229-242.
  • Letters of Al-Ghazzali, Ed. Abdul Qayyum, Kitab Bhavan, New Delhi, 1992. el-Mâverdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed, Edeb-i Dünya ve Din, Çev. S. Kip, A. Sönmez, Bahar Yay., İstanbul, trs.
  • Mumcu, Ahmet, Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl, Birey ve Toplum Yay., 2. bs., Ankara, 19 Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah, Câmiü’d-Düvel (Osmanlı Tarihi 1299-1481), Çev. Ahmet Ağırakça, İnsan Yay., İstanbul, 1995.
  • Müslim, Sahihu Muslim, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, 2. bs., Beyrut, 1972.
  • Naima Mustafa Efendi, Naima Tarihi, Çev. Zuhuri Danışman, İstanbul, 1967.
  • Nizâmü’l-Mülk, Siyâset-nâme, Haz. M. Altay Köymen, Kültür Bakanlığı Yay., 2. bs., İstanbul, 1990.
  • Ocak, Ahmet Yaşar, Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler (15.-17. Yüzyıllar), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1998.
  • Özaydın, Abdülkerim, “Kadı Burhaneddin,” DİA, TDV Yay., İstanbul, 2001, c. 24.
  • Özgüdenli, Osman Gazi, “Sultan,” DİA, TDV Yay., İstanbul, 2009, c. 37, ss. 496-497.
  • Özkul, Osman, Gelenek ve Modernite Arasında Ulema, Birharf Yay., İstanbul, 2005.
  • Parmaksızoğlu, İsmet, “Giriş,” Tacü’t-Tevarih, Kültür Bakanlığı Yay., 4. bs., Ankara, 1999, c. er-Râvendî, Râhat-üs-Sudûr ve Âyet-üs-Sürûr, Çev. Ahmed Ateş, TTK Yay., Ankara, 1960. Solak-zâde Mehmed Hemdemî Çelebi, Solak-zâde Tarihi, Haz. Vahid Çabuk, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1989.
  • Sun’ullah-ı Gaybî Divanı: İnceleme-Metin, Haz. Bilal Kemikli, M.E.B. Yayınları, Ankara, 2000.
  • Şeker, Fatih M., Selçuklu Türklerinin İslam Tasavvuru, Dergah Yay., İstanbul, 2011.
  • Taşköprüzâde Ahmed, Mevzûâtü’l-Ulûm, Çev. Kemaleddin Mehmed, İkdâm Matbaası, İstanbul, 1313. et-Tirmizî, Sünenu’t-Tirmizî, Mektebetü’t-Terbiyye, Beyrut, 1988.
  • Topaloğlu, Bekir, “Melik”, DİA, TDV Yay., Ankara, 2004, c. 29.
  • Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilatı, TTK Yay., 2. bs., Ankara, 1984. Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Tarihi, TTK Yay., 7. bs., Ankara, 1988.
  • Ümmî Sinan Divanı, Haz. A. Azmi Bilgin, MEB Yay., İstanbul, 2000.
  • Watt, W. Montgomery, Islamic Political Thought, Edinburg Üniversity Press, Edinburg, 19 Yıldız, Sâkıb, “Atpazarî Osman Fazlı,” DİA, TDV Yayınları, İstanbul, 1991, c. 4, ss. 83-85. Yılmaz, Saim, Mu’tazıd ve Müktefi Döneminde Abbasiler, Kayıhan Yay., İstanbul, 2006.

İslam Tarihinde Politik ve Dinî Dil Üzerinden Nüfuz Mücadelesi

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 1, 7 - 22, 10.11.2014

Vejdi Bilgin

Öz

Makale İslam siyaset tarihindeki aktörler arasında, maddi otorite sahipleriyle manevi otorite sahipleri arasındaki nüfuz mücadelesini ele almaktadır. Doktrinde yeri olmamasına rağmen, İslam geleneğinde dinî bir zümre gelişmiş, bu zümre hem toplum hem de kendileri tarafından dinin temsilcisi olarak algılanmışlar, ancak güç olarak her zaman siyasi erkin gerisinde kalmışlardır. Bu durumda dolaylı yollardan bir nüfuz elde etme mücadelesine girişmişlerdir. Makale bu nüfuz mücadelesini, söylem analizi yöntemini kullanarak, dini ve siyasi dil üzerinden ortaya koymaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam siyaset tarihi politik dil dinî dil dinî zümre.

Kaynakça

  • Ahmed Eflâkî, Ariflerin Menkıbeleri, Çev. Tahsin Yazıcı, Kabalcı Yay., İstanbul, 2006.
  • Ahmet Refik, “Osmanlı Devrinde Rafızîlik ve Bektaşîlik (1558-1591)”, Dârü’l-Fünûn Edebiyat Fakültesi Mecmûası, IX/2, 1932.
  • Ali b. Nâsır el-Hüseynî, Ahbâru’d-Devleti’s-Selçûkiyye, Çev. Necati Lügal, TTK Yay., 2. Bs., Ankara, 1999.
  • Atar, Fahrettin, “Kadı,” DİA, TDV Yay., İstanbul, 2001, c. 24, ss. 66-69.
  • Atçeken, İsmail Hakkı, Devlet Geleneği Açısından Hişam b. Abdülmelik, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2001.
  • Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1990.
  • Azamat, Nihat, “İbrahim Gülşenî”, DİA, TDV Yay., İstanbul, 2000, c. 21.
  • Bayramoğlu, Fuat ve Nihat Azamat, “Bayramiyye”, DİA, TDV Yay., İstanbul, 1992, c. 5.
  • Bilgin, Vejdi, “Al-Ghazâlî as a Representative and Initiator of the Idealized Attitude in the Relationship between the Class of Religious Scholars and Government,” Ilahiyat Studies, Volume:4, Number:1, Winter/Spring, 2013, ss. 41-64.
  • Bloch, Marc, Feodal Toplum, Çev. M. Ali Kılıçbay, 2. bs., Gece Yay., Ankara, 1995. el-Bundârî, Zübdetü’n-Nusra ve Nuhbetü’l-Usra: Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, Çev. Kıvameddin Burslan, TTK Yay., İstanbul, 1943.
  • Câhız, Kitâbu’t-Tâci fî Ahlâki’l-Mülûk, el-Matbaatü’l-Emiriyye, Kahire, 1332/1914.
  • Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay., Ankara, 1997. Ceyhan, Semih, “Taç, Tasavvuf,” DİA, TDV Yayınları, İstanbul, 2010, c. 39, ss. 363-365. Coşkun, Ali, Osmanlı Dönemi Dinî “Kurtuluş” Hareketleri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma, Doktora Tezi, Marmara Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1996.
  • Dursun, Davut, Osmanlı Devletinde Siyaset ve Din, İşaret Yay., İstanbul, 1989.
  • Ebu Davud, Sünenu Ebî Davud, Daru İbn Hazm, Beyrut, 1997.
  • Ebu Nuaym el-Isbahani, Hilyetü’l-Evliya ve Tabakâtü’l-Asfiyâ’, Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 2. Bs., Beyrut, 1387/1967.
  • Ebu’l-Ferec İbnü’l-Cevzi, Sifetu’s-Safve, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, trs. el-Ezrakî, Kâbe ve Mekke Tarihi, Çev. Y. Vehbi Yavuz, Feyiz Yay., İstanbul, 1974.
  • Fahruddin er-Râzî, Tefsir-i Kebir Mefâtîhu’l-Gayb, Çev. Suat Yıldırım ve diğ., Akçağ Yay., Ankara, 1994.
  • Feridüddîn Attâr, Evliya Tezkireleri, Çev. Süleyman Uludağ, Kabalcı Yay., İstanbul, 2007. el-Ğazzâlî, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1402/1982.
  • Gelibolulu Mustafa Âli, Nusretnâme, Süleymaniye Kütüphanesi, Esat Efendi, No. 2433.
  • Gündüz, Tufan, “Şah,” DİA, TDV Yay., İstanbul, 2010, c. 38, ss. 248-250.
  • Güner, Ahmet, “Melik”, DİA, TDV Yay., Ankara, 2004, c. 29.
  • “Hırzu’l-Mülûk”, Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, Haz. Yaşar Yücel, TTK Yay., Ankara, 1988.
  • Hoca Sadettin Efendi, Tacü’t-Tevarih, Haz. İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı Yay., 4. bs., Ankara, 1999.
  • İbn Cübeyr, Endülüsten Kutsal Topraklara, Çev. İsmail Güler, Selenge Yay., İstanbul, 200 İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihâye: Büyük İslam Tarihi, Çev. Mehmet Keskin, Çağrı Yay., İstanbul, 1994.
  • İbnü’l-‘Adîm, Buğyetü’t-Taleb fî Târîhi Haleb, Dâru’l-Fikr, Beyrut, trs. İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-Târîh, Dâru Sâdir, Beyrut, 1386/1966.
  • İdris-i Bitlisî, “Kanun-ı Şehinşâhî,” Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, Haz. Ahmet Akgündüz, FEY Vakfı Yay., İstanbul, 1991, c. 3.
  • İsmail Hakkı Bursevî, Divan, Haz. Murat Yurtsever, Arasta Yayınları, Bursa, 2000.
  • Kâtip Çelebi, Bozuklukların Düzeltilmesinde Tutulacak Yollar (Düstûru’l-Amel li-Islahi’lHalel), Haz. Ali Can, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara, 1982.
  • Kılıç, Ünal, Tartışmaların Odağındaki Halife Yezid b. Muaviye, Kayıhan Yay., İstanbul, 200 Köktaş, Yavuz, “Hadislerde Geçen ‘Sultan’ Kelimesine Dair,” Usûl İslam Araştırmaları, Sayı:9, Ocak-Haziran 2009, ss. 229-242.
  • Letters of Al-Ghazzali, Ed. Abdul Qayyum, Kitab Bhavan, New Delhi, 1992. el-Mâverdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed, Edeb-i Dünya ve Din, Çev. S. Kip, A. Sönmez, Bahar Yay., İstanbul, trs.
  • Mumcu, Ahmet, Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl, Birey ve Toplum Yay., 2. bs., Ankara, 19 Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah, Câmiü’d-Düvel (Osmanlı Tarihi 1299-1481), Çev. Ahmet Ağırakça, İnsan Yay., İstanbul, 1995.
  • Müslim, Sahihu Muslim, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, 2. bs., Beyrut, 1972.
  • Naima Mustafa Efendi, Naima Tarihi, Çev. Zuhuri Danışman, İstanbul, 1967.
  • Nizâmü’l-Mülk, Siyâset-nâme, Haz. M. Altay Köymen, Kültür Bakanlığı Yay., 2. bs., İstanbul, 1990.
  • Ocak, Ahmet Yaşar, Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler (15.-17. Yüzyıllar), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1998.
  • Özaydın, Abdülkerim, “Kadı Burhaneddin,” DİA, TDV Yay., İstanbul, 2001, c. 24.
  • Özgüdenli, Osman Gazi, “Sultan,” DİA, TDV Yay., İstanbul, 2009, c. 37, ss. 496-497.
  • Özkul, Osman, Gelenek ve Modernite Arasında Ulema, Birharf Yay., İstanbul, 2005.
  • Parmaksızoğlu, İsmet, “Giriş,” Tacü’t-Tevarih, Kültür Bakanlığı Yay., 4. bs., Ankara, 1999, c. er-Râvendî, Râhat-üs-Sudûr ve Âyet-üs-Sürûr, Çev. Ahmed Ateş, TTK Yay., Ankara, 1960. Solak-zâde Mehmed Hemdemî Çelebi, Solak-zâde Tarihi, Haz. Vahid Çabuk, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1989.
  • Sun’ullah-ı Gaybî Divanı: İnceleme-Metin, Haz. Bilal Kemikli, M.E.B. Yayınları, Ankara, 2000.
  • Şeker, Fatih M., Selçuklu Türklerinin İslam Tasavvuru, Dergah Yay., İstanbul, 2011.
  • Taşköprüzâde Ahmed, Mevzûâtü’l-Ulûm, Çev. Kemaleddin Mehmed, İkdâm Matbaası, İstanbul, 1313. et-Tirmizî, Sünenu’t-Tirmizî, Mektebetü’t-Terbiyye, Beyrut, 1988.
  • Topaloğlu, Bekir, “Melik”, DİA, TDV Yay., Ankara, 2004, c. 29.
  • Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilatı, TTK Yay., 2. bs., Ankara, 1984. Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Tarihi, TTK Yay., 7. bs., Ankara, 1988.
  • Ümmî Sinan Divanı, Haz. A. Azmi Bilgin, MEB Yay., İstanbul, 2000.
  • Watt, W. Montgomery, Islamic Political Thought, Edinburg Üniversity Press, Edinburg, 19 Yıldız, Sâkıb, “Atpazarî Osman Fazlı,” DİA, TDV Yayınları, İstanbul, 1991, c. 4, ss. 83-85. Yılmaz, Saim, Mu’tazıd ve Müktefi Döneminde Abbasiler, Kayıhan Yay., İstanbul, 2006.
Toplam 46 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Vejdi Bilgin Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 10 Kasım 2014
Yayımlandığı Sayı Yıl 2014 Cilt: 14 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD Bilgin, Vejdi. “İslam Tarihinde Politik Ve Dinî Dil Üzerinden Nüfuz Mücadelesi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 14/1 (Şubat 2014), 7-22.