Analyzing Of The Abu Rayya’s Ideas On The Hadith Of Tawassul

Yıl 2011, Cilt: 11 Sayı: 1, 35 - 72, 01.02.2011

Hüseyin Akyüz

Öz

When we want to examine any hadith, we have to take first step is to investigate the source of that hadith. Afterwards, If it has an isnad (supporting), it is to detect whether it is valid or not. If it is really valid, we have to research whether its content is suitability with the main principles of Islam, Quran, Sunnah, reason, historical truths or etc. Definitely, as we as-sessing of an isnad (supporting); it’s very important to collect together of different rumours and ways (tariq) of hadith. We need to distinguish true and valid words and behaviours of the Holy Proph-et’s followers from the weak and fabricated one’s on understanding and living of religion. When Islamic scholars couldn’t find any solution about a problem, it’s a historical fact that they applied to views of followers. In this context, we belive that it is necessary that ‘Umar’s word about the “rain pray” (istisqa) has to be assessed in light of this process.

Anahtar Kelimeler

Isnad (supporting), Rain Pray, Abu Rayya, ‘Umar

Ebû Reyye’nin Tevessül Hadisi Konusundaki Görüşlerinin Tahlili

Öz

Herhangi bir hadisi tetkik etmek istediğimizde, atmamız gereken ilk adım, o hadisin kaynağını araştırmaktır. Sonrasında isnadı varsa, sağlam olup olmadığının tespitidir. Eğer sağlamsa, muhtevasının İslam’ın temel esaslarına, Kur’an’a, Sünnet’e, akla, tarihî gerçeklere vb. uygunluğunun araştırılmasıdır. Şüphesiz isnad değerlendirmesinde hadisin farklı tarîklerini bir araya getirmenin hadisi doğru anlamada önemi yadsınamaz. Dini anlama ve yaşamada Hz. Peygamber’i sürekli takip eden sahabîlerin söz ve davranışlarından sahih ve sağlam olanları, zayıf ve uydurma olanlardan ayırmak gerekir. Zira alimlerimizin hadislerde aradığı çözümü bulamadıklarında, sahabenin konuyla ilgili görüşlerine başvurdukları tarihi bir gerçektir. Bu bağlamda yağmur duasıyla ilgili olan Hz. Ömer’in sözünün de bu süreçten geçerek değerlendirilmesi gerektiği inancındayız.

Anahtar Kelimeler

Hadis, İsnad, Yağmur duası, Ebû Reyye, Hz. Ömer

Kaynakça

• Abdurrazzâk b. Hemmâm, Ebû Bekir es-San‟ânî (ö.211/826), el-Musannef, (Ma‟mer b. Râşid (öl.144/770)‟in el-Câmi’i ile birlikte), Thk.: Habîburrahman el-A‟zamî, I-XI, el-Mektebetu‟l-İslâmî, Beyrut 1403/1983
• Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, Timaş Yayınları, İstanbul 1987
• Bardakçı, Mehmet Necmeddin, “Tasavvufî Bir Terim Olarak Tevessül ve Vesîle”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Kültür Matbaası, Ankara, 1999, C.I, Sayı:2, ss.33-48
• el-Belâzurî, Ebu‟l-Abbâs Ahmed b. Yahya b. Câbir el-Bağdadî (ö.279/892), Ensâbu’l-Eşrâf, Thk.:Suheyl Zekkâr, Riyâd Ziriklî, I-XIII, Dâru‟l-Fikr, Beyrut 1996
• el-Buharî, Alauddin Abdulaziz b. Ahmed b. Muhammed (ö.730/1330), Keşfu’l-Esrar an Usûl-i Fahri’l-İslam el-Pezdevi, Nşr.: Abdullah Mahmud Muhammed Ömer, I-III, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut 1997
• el-Buharî, Ebû Abdillah Muh. b. İsmail (ö.256/870), el-Câmi’u’s-Sahîh, I-VIII, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992 ,et-Târîhu’l-Kebîr, Thk.:es-Seyyid Hâşim en-Nedvî, I-VIII, Dâru‟l-Fikr, Beyrut t.y. el-Câhız, Ebû Osman „Amr b. Bahr (ö.255/869), el-Beyânu ve’t-Tebyîn, Thk.: Abdusselâm M. Hârun, I-III, el-Mektebetu‟l-Hancî, Mısır 1395/1975 ,el-Kavlu fi’l-Biğâl, (Resâilu‟l-Câhız) Nşr.: Abdusselam Muhammed Hârun, I-IV, el-Mektebetu‟l-Hancî, Mısır 1399/1979
• Coşkun, Selçuk, Hadis Değerlendirmelerinde Bütünlük, Aktif Yayınevi, Ankara 2003
• Çalışkan, İsmail, “Allah-İnsan İlişkisinde Aracı Fikri: Vesilecilik”, İslâmiyât, Avrasya Yay., Ankara, 2002, C.V, Sayı:1, ss.184-185
• Ebû Bekir el-Hallâl, Ahmed b. Muhammed b. Harun b. Yezîd (ö.311/923), Kitâbu’s- Sünne, Thk.:Atiye ez-Zehrânî, I-III, Dâru‟r-Râye, Riyad 1410
• Ebû Davud, Suleyman b. el-Eş‟as es-Sicistânî (ö.275/889), Sunen, I-V, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992
• Ebû Hilal el-'Askerî, Hasan b. Abdillah b. Sehl (ö.400/1009‟dan sonra), Kitâbü'l-Evâîl, Thk.: Muhammed es-Seyyid el-Vekil, Dâru’l-Beşîr, Kahire 1987
• Ebû Şâme, Abdurrahman b. İsmail b. İbrahim el-Makdisî (ö.665/1268), Muhtasaru’l- Müemmel, Thk.:Salahaddin Makbûl Ahmed, Mektebetu‟s-Sahveti‟l-İslamiyye, Ku- veyt 1403
• Ebu Şehbe, Muhammed, Sünnet Müdafaası, Çev.: Mehmed Görmez, M. Emin Özafşar, I- II, Rehber Yayıncılık, Ankara, 1990
• Ebû Reyye, Mahmud, Advau ‘ala’s-Sünneti’l-Muhammediyye, Dâru‟l-Meârif, Kahire t.y.
• Muhammedi Sünnetin Aydınlatılması, Çev.:Muharrem Tan, Yöneliş Yayınları, İstanbul 1988
• Ebû Zehv, Muhammed, el-Hadîs ve’l-Muhaddisûn, Dâru‟l-Fikri‟l-Arabî, Kahire 1958
• Güler, Zekeriya, “Vesîle ve Tevessül Hadislerinin Kaynak Değeri (Tahric ve Değerlendir- me)”, İLAM Araştırma Dergisi, İlmî Araştırmalar Merkezi, İstanbul, 1997, C.II, Sayı:1, ss.83-132 ," Vesîle ve Tevessül Hadislerinin Kaynak Değeri”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Kültür Matbaası, Ankara, 2003, C.IV, Sayı:10, ss.45-98
• el-Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit (ö.463/1071), Târihu Bağdad, I- XIV, Dâru‟l- Kütübi‟l- İlmiyye, Beyrut t.y.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf, el-İstî’âb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, Thk.:Ali Muhammed el- Becâvî, I-IV, Dâru‟l-Cîl, Beyrut 1412
• İbn Asâkir, Ebu‟l-Kasım Ali b. el-Hasen (ö.571/1176), Tarihu Dımeşk, Thk.:Ali Şîrî, I-LXX, Dâru‟l-Fikr, Beyrut 1998
• İbn Ebî Âsım, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. ed-Dahhâk b. Mahled eş-Şeybânî (ö.287/900), Kitâbu’l-Âhâd ve’l-Mesânî, Thk.: Basım b. Faysal Ahmed el-Cevâbira I-VI, Dâru‟r- Râye, Riyad 1991
• İbn Ebî‟d-Dünya, Ebu Bekir Abdullah İbn Muhammed b. Ubeyd (ö.281/894), el-Havâtıf, Müessesetu‟l-Kütübi‟s-Sekâfiye, Beyrut 1413 , Kitâbu’l-Matar ve’r-Ra’d ve’l-Berk ve’r-Rîh, Thk.:Tarık Muhammed Saklu‟ el- „Amudî, Daru İbni‟l-Cevzî, Suudi Arabistan 1997 , Mücâbu’d-Da’ve, Daru‟l-Kutubi‟l-İlmiyye, Beyrut t.y.
• İbn Ebî Şeybe, Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe İbrahim İbn Osman Ebî Bekir el-Kufî (ö.235/849), Kitâbu’l-Musannef fi’l-Ehâdisi ve’l-Âsâr, Thk.: Kemal Yusuf el-Hût, I- VII, el-Mektebetu‟r-Ruşd, Riyad 1409
• İbn Ebî Hatim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahman Muhammed b. İdrîs (ö.327/939), Kitâbu’l-Cerh ve’t-Ta’dil, I-IX, Dâru İhyau‟t-Turasi‟l-Arabî, Beyrut 1372/1952
• İbn Hacer el-Askalânî, Şihâbuddin Ebu‟l-Fazl Ahmed b. Ali (ö.852/1448), el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, Thk.:Ali Muhammed el-Becâvî, I-VIII, Daru‟l-Cîl, Beyrut 1412/1992 ,Tabakâtu’l-Mudellisîn, Thk.:„Asım b. Abdillah el-Karyûtî, Mektebetu‟l-Menâr, Umman 1983 ,Takrîbu’t-Tehzîb, Thk.:Muhammed Avvâme, Dâru‟r-Reşîd, Haleb 1986 ,Tehzîbu’t-Tehzîb, I-XIV, Dâru‟l-Fikr, Beyrut 1404/1984 , Lisânu’l-Mîzân, Thk.:Adil Ahmed Abdulmevcut, Ali Muh. Muavviz, I-VII, Dâru‟l- Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut 1416/1996
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed (ö.241/855), Fedâilu’s-Sahâbe, Thk.: Vaseyullah Muhammed Abbas, I-II, Müessesetu‟r-Risâle, Beyrut 1983
• el-Musned, I-VI, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992
• İbn Hıbbân, Muhammed b. Ahmed Ebû Hâtim el-Bustî (ö.354/965), el-Mecrûhîn, Thk.:Mahmud İbrahim Zâyed, I-III, Dâru‟l-Va‟y, Halep t.y. , Kitâbu’s-Sikât, Thk.:es-Seyyid Şerefuddin Ahmed, I-IX, Dâru‟l-Fikr, y.y., 1975
• İbnu‟l-Kayserâni, Ebu‟l-Fadl Muhammed b. Tahir (ö.507/1113), Tezkiretu’l-Huffâz, Thk.: Hamdi Abdulmecid İsmâil es-Selefî, I-IV, Dâru‟s-Sumey‟î, Riyad 1415
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. ed-Dîneverî (ö.276/889), Ğaribu’l- Hadis, I-II, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut 1988
• eş-Şi’ru ve’ş-Şuâra, Thk.: Ahmed Muhammed Şakir, I-II, Dâru‟l-Meârif, Kahire t.y.
• İbn Sa‟d, Ebû Abdullah Muhammed (ö.230/844), Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kebîr, I-VIII, Dâru Sadr, Beyrut t.y.
• İbn Manzûr, Ebu‟l-Fadl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem el-Ifrıkî el-Mısrî (ö.711/1311), Lisânu’l-‘Arab, I-XV, Dâru Sadr, Beyrut 1375/1956
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, Alternatif hadis Metodolojisi, Kitâbiyât, Ankara 2002
• Komisyon, Dinî Kavramlar Sözlüğü, DİB yayınları, İstanbul 2009
• Muslim, Ebu‟l-Huseyn Muslim b. Haccac el-Kuşeyrî (ö.261/875), Sahîhu Muslim, I-III, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992
• en-Nesaî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (ö.303/915), Sunen, I-V, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992
• en-Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref (ö.676/1277), Şerhu'n-Nevevî alâ Sahîhi Müs- lim, I-XVIII, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut 1392/1972
• Polat, Salahattin, Hadis Araştırmaları, İnsan Yayınları, İstanbul t.y.
• Sa‟îd b. Mansûr, Ebû Osman Sa‟îd b. Mansûr b. Şu‟be el-Horâsânî (ö.227/842), Kitâbu's- Sunen, Thk.:S'ad b. Abdillah b. Abdilaziz Âli Humeyd, I-V, Dâru'l-'Usaymî, Riyad 1414
• es-Sâlih, Subhi, Hadis ilimleri ve Hadis Istılahları, Çev.: M. Yaşar Kandemir, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1986
• es-Saymerî, Ebû Abdillah Huseyin b. Ali, Ahbâru Ebî Hanife ve Ashâbihi, Âlemu‟l-Kütüb, Beyrut 1985
• es-Serahsî, Ebu Bekir Muhammed b. Sehl, Usulü’s-Serahsî, Thk.: Ebu‟l-Vefâ el-Afgânî, Dârul Ma‟rife, I-II, Beyrut 1372
• es-Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr (ö.911/1505), Tedrîbu’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n- Nevevî, Thk.: İrfân el-Aşşâ Hassûne, Dâru‟l-Fikr, Beyrut 1993
• et-Taberânî, Ebu‟l-Kasım Suleyman b. Ahmed b. Eyyûb (ö.360/971), el-Mu’cemu’l-Evsât, Thk.:Abdulmuhsin b. İbrahim el-Huseynî, I-X, Dâru‟l-Harameyn, Kahire 1415 , el-Mu’cemu’l-Kebîr, Thk.: Hamdî Abdulmecid es-Selefî, I-XX, el-Mektebetu‟l- Ulûm ve‟l-Hükm, Musul 1404/1983 et-Taberî, Ebû Ca‟fer Muhammed b. Cerir (ö.310/922), Tarihu’l-Umem ve’l-Mulûk, I-V, Dâru‟l-Kütübi‟l-„İlmiyye, Beyrut 1407 et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa (ö.279/892), Sunen, I-V, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992
• Ünal, İsmail Hakkı, İmam Ebû Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, DİB Yayınları, Ankara 1994
• ez-Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muh. b. Ahmed b. Osman, Mîzânu’l-İ’tidâl fî Nakdi’r- Ricâl, Thk.: Ali Muhammed Muavvız, Adil Ahmed Abdulmevcut, I-VIII, Dâru‟l- Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut 1995
• Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, Thk.: Şuayb el-Arnavut ve diğerleri, I-XXIII,
• Müessesetu‟r-Risâle, Beyrut 1413 ııı