The Role Of Hypocrites in The Making Of Kharijities

Yıl 2006, Cilt: 6 Sayı: 1, 115 - 151, 01.02.2006

Mehmet Kubat

Öz

The Kharijites, an influential sect in Islamic History, the first Mulism dissi-dents and rebels, emerged without depending on a İslamic tradition or any references is regarded as a deviation from Islamic thought. It is Kharijites in the Islamic History who took up the first terrorist act, that is, the murder of Caliph Osman which eventually led to the Cemel, Sıffin and Nehrevân wars break out. Caliph Ali also was martyred by a member of Kharijite group. They interpreted Quran with a bedoin viewpoint, did not take the holy texts a whole, and read it literally or categorically. Due to their ignorance and misinterpretation of Quran, they misunderstood it and therefore attackted the muslims. Though bedoin viewpoint, misinterpretation of holy texts and tribalism played an important part in the emergence of Kharijites, it were the hypocritical leaders who in fact caused and encouraged the sect to came out

Anahtar Kelimeler

Kharijities, tribal, hypocrisy, violence, literal reading

Hâricîliğin Doğuşunda Münâfıkların Rolü

Öz

Referansı olmaksızın veya geleneğe dayanmaksızın ortaya çıkan Hâricîlik hareketinin, gerçekte genel kabul görmüş İslâmî düşünüşten bir sapma ol-duğu söylenebilir. Hâricîler, İslâm dünyasında ilk şiddet olayı olarak kabul edilen Hz. Osman’ın öldürülmesi olayını toptan üstlenmiş, Cemel, Sıffin ve Nehrevân savaşlarının patlak vermesinde etkin rol üstlenmişlerdir. Hz. Ali de Hâricî gruba mensup bir kişi tarafından öldürülmüştür. Hâricîler, kutsal metinleri bedevî bir yoruma tabi tutmuş, Kur’an ve Hadis’e parçacı yaklaş-mış ve onları literal ya da kategorik okumuşlardır. Cehâletleri ve kutsal me-tinleri kendi bütünlüğü içerisinde değerlendiremeyişleri nedeniyle Kur’an’ı yanlış anlamış ve bu yanlış algılama onları, Müslümanlara karşı kaba kuvvet kullanmaya sevk etmiştir. Bedevîliğin, cehâletin ve kabilevî unsurların, Hâricîliğin bir fırka olarak ortaya çıkışında etkin rolü olsa da, gerçekte Hâricîliğin doğuşunda münâfık önderlerin belirleyici rolü olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hâricîlik, kabilecilik, münâfıklık, şiddet, literal okuma

Kaynakça

• KUR’AN-I KERİM
• Abdulhamid, İrfan; Dirasât fi’l-Fıraki ve’l-Akâidi’l-İslâmiyye, Beyrut, 1984
• Ahmed b. Hanbel; Müsned, İst., 1992.
• Ağırakça, Ahmet; İslâm’da İlk Tecdid Hareketi ve Ömer b. Abdülaziz, İst., 1995.
• Akbulut, Ahmet; “Hâricîliğin Siyasi Görüşlerinin İtikadileşmesi”, A.Ü.İ.F.D., C. XXXI, Ank., 1989.
• Akbulut, Ahmet; Sahabe Devri Siyasi Hadiselerinin Kelâmî Problemlere Etki- leri, İst., 1992.
• Akyol, Taha; Hâricîlik ve Şîa, İst., 1988.
• Âlusî, Ebu’l-Fadl Şihabuddin; Ruhu’l-Meanî, Beyrut, Ts.
• Askalânî, İbn Hacer; el-İsâbe fî Ma’rifeti’s-Sahaabe, Beyrut, 1328.
• Askalânî, İbn Hacer; Fethu’l-Bari fi Şerhi Sahihi’l-Buharî, Kahire, 1988.
• Askerî, Murtezâ; İbn Saba Masalı, Çev. Abdulbaki Gölpınarlı, İst., 1974.
• Atvân, Hüseyin; el-Fıraku’l-İslâmiyye fi Bilâdi’ş-Sâm fi’l-Asri’l-Emevî, b.y.y., (Daru’l-Ciyl), 1986.
• Bağdadî, Abdulkahir; el-Fark Beyne’l-Firak, Beyrut, Ts.
• Bağdadî, Abdulkadir; Usûlu’d-Dîn, Beyrut, 1981
• Bakır, Abdulhalik; Ali b. Ebî Talib, Elazığ, Ts.
• Bakillanî, Kâdî Ebu Bekir; Kitabu’t-Temhîd, Beyrut, 1987.
• Behiy; Muhammed; İslâm Düşüncesinin İlahî Yönü, Çev. Sabri Hizmetli, Ank., 1992.
• Bilmen, Ömer Nasuhi; Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, İst., 1985.
• Buharî, Ebu Abdillah Muhammed b.İsmail; el-Camiu's Sahih, İst., 1992.
• Bulaç, Ali; İslâm Düşüncesinde Vahiy-Akıl/Din-Felsefe İlişkisi, İst. 1994.
• Câbirî, Muhammed Âbid; İslâm’da Siyasal Akıl, Çev. Vecdi Akyüz, İst., 1997.
• Çağatay, Neşet (İ. Âgah Çubukçu ile birlikte); İslâm Mezhepleri Tarihi, Anka- ra, 1985.
• Çağatay, Neşet; İslâm Tarihi, Ankara, 1993.
• Çubukçu, İ. Âgah (Neşet Çağatay ile birlikte); İslâm Mezhepleri Tarihi, Anka- ra, 1985.
• Çubukçu, İ. Agâh; Gazzâli ve Şüphecilik, Ankara, 1964.
• Danışman, Nafiz; Kelâm İlmine Giriş, Ankara, 1955.
• Demircan, Adnan; Hâricîlerin Siyasî Faaliyetleri, İst., 1996.
• Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, Haz. Heyet, İst., 1986.
• Ebu Zehra, Muhammed; Tarihu’l-Mezahibi’l-İslâmiyye, b.y.y., 1989.
• Ebû Zehv, Muhammed; el-Hadîs ve’l-Muhaddisûn, Beyrut, 1984.
• Elmalılı M. Hamdi Yazır; Hak Dini Kur’an Dili, İst., 1979.
• Emîn, Ahmed; Fecru’l-İslâm, Kahire, 1964.
• Esed, Muhammed; Kur’an Mesajı, Çev. C. Koytak-A. Öztürk, İst., 1992.
• Eş’arî, Ebu’l-Hasan; Makalatu’l-İslâmiyyîn ve İhtilafu’l-Musallîn, Neşr. Ritter, Weisbaden, 1980.
• Fayda, Mustafa; “Bedevî”, DİA, C. V, İst., 1992
• Fazlur Rahman, İslâm, Çev. M. Dağ-M. Aydın, Ankara, 1992.
• Fığlalı, Ethem Ruhi; İbâdiye’nin Doğuşu ve Görüşleri, Ankara, 1983.
• Fığlalı, Ethem Ruhi; “Abdullah b. Sebe’”, DİA, C. I, İst., 1988.
• Fığlalı, Ethem Ruhi; “Hâricîler”, DİA, C. XVI, İst., 1997.
• Fîruzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Ya’kub; el-Kamusu’l-Muhît, Beyrut, 1993.
• Goldziher, İgnaz; el-Akîdetu ve’ş-Şerîatu fî’l-İslâm, Arapça’ya Çev. M.Yûsuf Mûsa, A. Hasan Abdulkâdir, A. Abdulhak, Mısır, Ts.
• Goldziher, İgnaz; Muslim Studies, Newyork, 1977.
• Gölcük, Şerafeddin; Kelâm Tarihi, Konya, 1992.
• Gölcük, Şerafeddin (Süleyman Toprak ile birlikte); Kelâm, Konya, 1988.
• Güler, İlhami; “Reel Politikada Dinî Değer, Kavram ve Sembollere Atıfta Bu- lunmanın Doğurduğu Sorunlar”, İslâmiyât, C. 3, Sayı, 3, Ankara, 2000.
• Hamidullah, Muhammed; İlk İslâm Devleti, Çev. İhsan Süreyya Sırma, İst., 1992.
• Hasan Onat, İslâm Mezhepleri, Ankara, Ts.
• Hatiboğlu, M. Said; Hazreti Peygamber’in Vefatından Emevilerin Sonuna Ka- dar Siyasi-İctimaî Hadiselerle Hadis Münasebeti, (Basılmamış Doçent- lik Tezi), Ankara, 1967.
• Hatiboğlu, M. Said; “İslâm’da İlk Siyâsî Kavmiyetçilik: Hilâfetin Kureyşîliği”, A.Ü.İ.F.D., C. XXIII, Ankara, 1978
• Hizmetli, Sabri; İslam Tarihi, İlk Dönem, Ankara, 1999.
• Hizmetli, Sabri; “Tarihî Rivayetlere Göre Hz. Osman’ın Öldürülmesi”, A.Ü.İ.F.D., C. XXVII, Ankara, 1985.
• Hüseyin, Tâhâ; Ali ve Benuhu, Kahire, 1966.
• Işık, Kemal; Mu’tezile’nin Doğuşu ve Kelâmî Görüşleri, Ankara, 1967.
• İbn Abdi Rabbih, el-İkdu’l-Ferîd, Beyrut, 1989.
• İbn Kesîr, Hafız İsmail b. Ömer; el-Bidâye ve’n-Nihâye, Beyrut, 1988.
• İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah b. Muslim; el-İmame ve’s-Siyase, Tah. Ali Şîrî, Kum, 1413.
• İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, es-Sünen, İst., 1992.
• İbn Manzûr, Lisanu’l-Arab, Beyrut, 1992.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec; Telbisu İblîs, Kahire, 1995.
• İbnu’l-Esîr, İzzuddîn; el-Kâmil fi’t-Tarih, Beyrut, 1979.
• İbnu’l-Esîr, İzzuddîn; Usdu’l-Ğâbe fi Ma’rifeti’s-Sahâbe, Beyrut, 1280.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b.Ahmed; el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ ve’n- Nihal, Beyrut, 1317.
• İbn Hişâm, es-Sîratu’n-Nebeviyye, Tah. Mustafa es-Saka ve diğerleri, Beyrut, 1336.
• İbn Sa’d, Abdillah Muhammed; et-Tabakatu’l-Kübrâ, Beyrut, Ts.
• İbn Teymiyye, Ahmed b. Abdulhâlîm; İbn Teymiyye Külliyâtı, Çev. Heyet, İst., 1988.
• İsferayînî, Ebu’l-Muzaffer; et-Tabsîr fi’d-Dîn ve Temyizu’l-Fırkati’n-Nâciyeti ani’l-Fraki’l-Hâlikîn, Tah. Kemal Yûsuf el-Hût, Beyrut, 1983.
• İzutsu, Toshihiko; İslâm Düşüncesinde İman Kavramı, Çev. Selahaddin Ayaz, İst., 1984.
• İzutsu, Toshihiko; Kur’an’da Allah ve İnsan, Çev. Süleyman Ateş, İst., Ts.
• Karmış, Orhan; “A’râb”, DİA, C. III, İst., 1992.
• Kılavuz, Ahmed Saim; İman-Küfür Sınırı, İst., 1990.
• Koçyiğit, Talat; Hadisçilerle Kelâmcılar Arasında Münakaşalar, Ank., 1984.
• Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed; el-Câmiu’l-Ahkâmi’l- Kur’ân, Kahire, 1967.
• Kutluay, Yaşar; İslâm ve Yahudi Mezhepleri, Ankara, 1965.
• Macit, Nadim; Ehl-i Sünnet Ekolünün Doğuşu, Erzurum, 1995.
• Macit, Nadim; “Kelâmî Ekollerin Ortaya Çıkış Sürecinde İktidara Eklemlen- me Problemi”, Bilgi ve Hikmet Dergisi, Sayı: 7, İst., 1994.
• Maturidî, Ebû Mansur; Kitabu Şerhi’l-Fıkhi’l-Ekber, Haydarabad, 1365.
• Mes’udî, Ebu’l-Hasen Ali b. Hüseyin; Murucu’z-Zeheb ve Meadinu’l-Cevher, Beyrut, 1989.
• Mevdudi, Ebu’l-A’lâ; Hilafet ve Saltanat, Çev. Ali Genceli, İst., 1980.
• Müslim, Ebu'l-Huseyn Muslim b. Haccâc; el-Camiu's-Sahih, İst., 1992
• Râzî, Fahreddîn; İ’tikadâtu Fıraki’l-Müslimîn ve’l-Müşrikîn, Tlk., M. el- Mu’tasım Billah el-Bağdâdî, Beyrut, 1986.
• Razî, Fahreddin; et-Tefsîru’l-Kebîr (Mefâtihu’l-Ğayb), Tahran, Ts.
• Ritter, Helmut; “Hâricîler”, İA, C. V/I, İst. 1977.
• Subhî, Ahmed Mahmud; Nazariyyetu’l-İmameti Lede’ş-Sîa İsnâ Aşeriyye, Beyrut, 1991.
• Şehristanî, Abdulkerim; el-Milelve’n-Nihal, Beyrut, 1986.
• Taberî, İbn Cerîr; Tarihu’l-Umem ve’l-Mulûk, Beyrut, 1987.
• Talibî, Ammar; Ârâu’l-Havârici’l-Kelâmiyye, Cezayir, 1978.
• Toprak, Süleyman (Şerafeddin Gölcük ile birlikte); Kelâm, Konya, 1988.
• Watt, W. Montgomery; İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev. E. Ruhi Fığlalı, İst., 1998.
• Welhausen, Julius; İslâmiyetin İlk Devrinde Dinî-Siyasî Muhalefet Partileri, Çev. Fikret Işıltan, Ankara, 1989.
• Zemahşerî, Carullah Mahmud b. Ömer; el-Keşşâf an Hakaiki Ğavamidi’t- Tenzil ve Uyûni’l-Ekavil fi Vücuhi’t-Te’vil, Kum, 1315.