Tafsir Attributed to Sufyan al-Thawri: Its Sources, Content and Effects of the Socio-Political Debates of the Period

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 1, 453 - 486, 31.03.2020

Ahmed Ali Hussein Alezzi Sakin Taş

https://doi.org/10.33415/daad.639316

Cited By: 1

Öz

One of the significant hadith and Islamic law scholars of the second century hijra, Sufyan al-Thawri (d. 161/778) compiled one of the first examples of re-ceived commentary (riwaya tafsir) with the tafsir book attributed to him. Exist-ing studies on the aforementioned tafsir are generally descriptive and far from presenting the place of the author in the field of tafsir. In order to follow the traces of Thawri’s world of thought, this article aims to examine the back-ground of his interpretations in the tafsir, analyse the narrations he compiled and focus on the reasons why these narrations concentrated around certain issues. Like all tafsir scholars, al-Thawri was the scholar of his period and he did not stay away from socio-political debates of the period. Hence, determina-tion of effects of some historical and political developments on his work is also within the limits of this article. Thus, this study aims to make a modest contri-bution to better understanding of Sufyan al-Thawri’s commentary.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Sufyan al-Thawri, Tafsir of Sufyan al-Thawri, Riwaya Tafsir, Gharib Al-Quran

التفسير المنسوب إلى سفيان الثوري: مصادره وموضوعاته وآثار العصر الاجتماعية والسياسية على محتواه

Öz

سفيان الثوري (تـ 161/778) أحد فقهاء ومحدثي القرن الثاني الهجري، نسبت المصادرُ إليه تفسيراً باسمه (تفسير سفيان الثوري)، والذي يعتبر من أوائل التفاسير بالرواية وصولاً إلينا، لقد ركزت الدراساتُ السابقةُ حول تفسير الثوري عن الكيفية، والمنهج الذي سار عليه الثوري في تفسيره، وكانت بعيدة عن البحث حول الأسباب التي تقف وراء هذا المنهج. فتساءلنا في مقالتنا عن الأسباب التي تقف وراء المنهج الذي اتبعه الثوري في تفسيره، سواء فيما يخص مصادره أو منهجيته، هذا من جهة، ومن جهة أخرى سعينا في هذه المقالة للتعرف على الموضوعات الأساسية التي تناولتها المرويات التفسيرية، ومعرفة أسباب تركيز تلك الروايات على موضوعات معينة دون غيرها. مستعرضين أيضاً العوامل السياسية والعلمية التي انعكست في تفسير الثوري؛ نظراً لتأثره بالواقع الذي عاش فيه. وعليه فإن هذا الجهد يهدف إلى تقديم إضافة متواضعة، تعين المهتمين في علم التفسير على فهم تفسير الثوري بشكل جيد.

Süfyân es-Sevrî’ye İsnad Edilen Tefsir: Kaynakları, Muhtevası ve Dönemin Sosyo-politik Tartışmalarının Tefsirine Etkisi

Öz

Hicrî ikinci asrın önemli muhaddis ve fakihlerinden olan Süfyân es-Sevrî (ö. 161/778), kendisine nispet edilen tefsîri ile rivayet tefsirinin ilk örneklerinden birini ortaya koymuştur. Söz konusu tefsir üzerine yapılan araştırmalar genelde deskriptif mahiyet taşımakta olup, müellifin tefsir ilmindeki yerini ortaya koy-maktan uzaktır. Bu makale, Sevrî’nin düşünce dünyasının izlerini takip edebil-mek adına, tefsirinde yaptığı yorumların arka planını deşifre etmeyi, muhteva ettiği rivayetleri analize tabi tutmayı ve bu rivayetlerin belli konular etrafında yoğunlaşmasının sebepleri üzerinde durmayı hedeflemektedir. Her müfessir gi-bi Sevrî’de kendi çağının âlimidir ve asrının sosyo-politik tartışmalarından bigâne değildir. Dolayısıyla bu esere tesir eden tarihi ve siyasi bazı amillerin yan-sımalarının tespiti de makalenin sınırları dâhilindedir. Böylece bu çalışma Süf-yân es-Sevrî’nin tefsirciliğinin daha iyi anlaşılmasına mütevazı bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Süfyân es-Sevrî, Tefsîru Süfyâni’s-Sevrî, Rivâyet Tefsiri, , Garibu’l-Kur’ân

Kaynakça

• Akpınar, Ömer Faruk. “Süfyân es-Sevrî’nin Hayatı ve Eserleri”. Usûl: İslam Araştırmaları, 22 (2014): 115-167.
• Anatoprak, Tuğba. Süfyân es-Sevrî Tefsirinde Ulûmu'l-Kur'ân. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2018.
• Bağdâdî, Hatîb. Târîhu Bağdâd. Thk. Beşşâr Avvâd. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-islâmî, 2002.
• Bezzâr, Ahmed. el-Müsned. Thk. Mahfûzu’r-rahmân Zeynu’l-lâh v. diğerleri. Medine: mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 2009.
• Cerrahoğlu, İsmail. “Süfyân b. Sa’id es-Sevrî ve Tefsiri”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XVIII (1970): 23-34.
• Cürcânî, İbn Adiyy. el-Kâmilu fî duafâir’-ricâl. Thk: Âdil Abdulmevcut, Ali Muhammed Muevved. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1997.
• El-Edneh, Ahmed b. Muhammed. Tabakâtü’l-müfessirîn. Thk. Süleymân b. Sâlih el-Heziyy. Suudi Arabistan: Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 1997.
• Eş‘arî, Ebü’l-Hasan. Makâlâtü’l-islâmiyyîn ve ihtilâfu’l-musallîn. Thk. Naîm Zerzûr. Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye. 2005.
• Es-Sevrî, Süfyân. Tefsîru’s-sevrî. Thk. İmtiyâz Arşî. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1983.
• Ezherî, Ebû Mansûr. Meânî’l-kırâât. Suudi Arabistan: merkezü’l-buhûs, Câmiatü’l-melik Suûd, 1991.
• Hudeyrî, Muhammed. Tefsîru’t-tâbiîn ardun ve dirâsetün ve mukârenetun. Riyad: Dâru’l-vatan.
• İbn Cinnî, Ebü’l-Feth. el-Muhteseb fî tebyîni vucûhı şevâzzi’l-kırââti ve’l-îdâhı anhâ. Mısır: Vezâretü’l-evkâf el-meclisu’l-‘alâ li’-ş-şüûni’l-islâmiyye, 1999.
• İbn Hâleveyh, el-Hüseyin. el-Hüccetü fî’l-kırââti’s-seb‘. Thk. Abdu’l-âl Mekr, 4. Baskı. Beyrut: Dâru’ş-şurûk, h.1401.
• İbn Sa‘d, Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübrâ. Thk. Muhammed Atâ. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1990.
• Sa‘lebî, Ebû İshâk. El-Keşf ve’l-beyân. Thk. Heyet. Suudi Arabistan:Dâru’t-tefsîr, 2015.
• San‘ânî, İbnu’l-emîr. et-Tahbîr li îdâhi meânî’t-teysîr. Thk. Subhî Hallâk. Suudi Arabistan: Mektebetü’r-rüşd, 2012.
• Sübkî, Takıyüddîn. Mu‘cemu’ş-şuyûh. Thk. Beşşâr Avvâd, Raid Yusuf el-Anbekî. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-islâmi, 2004.
• Taberî, İbn Cerîr. Câmîu’l-beyân. Thk. Ahmed Şâkir. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2000.
• Tayyâr, Musâid. et-Tefsîru’l-lügevî. Suudi Arabistan: Dâru ibni’l-cevzî,h. 1432.
• Tirmizî, Ebû İsâ. es-Sünen. Thk. Beşşâr Avvâd. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-islâmîyy, 1998.
• Zehebî, Muhammed. Siyeru ‘alâmı’n-nubelâ. Kahire: Dâru’l-hadîs, 2006.
• Zehebî, Muhammed. Târîhu’l-islâm ve vefâyâtü’l-meşâhîru ve’l-‘alâm. Thk. Beşşâr Avvâd. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-islâmi, 2003.