MANEVİ DEĞERLERİN KAZANIMINDA SOSYAL VE KÜLTÜREL FAALİYETLERİN ETKİSİ ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 1, 323 - 349, 31.03.2021

Ahmet Koç , Yusuf Budak

https://doi.org/10.33415/daad.755617

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilkokul, ortaokul ve lise öğrencilerinin değerler eğitimi kapsamında yaptıkları sosyal ve kültürel faaliyetlerin manevi değerler kazanımlarına etkisini belirlemek için bir ölçek geliştirmektir. Değerler eğitimi kapsamında gezi, yarışma, izcilik, kitap okuma, seminer, konferans, kamp vb. pek çok faaliyet yürütülmektedir. Sosyal ve kültürel faaliyetlerin, hedef değerlerin kazanımında ne ölçüde etkili olduğunu belirlemek önem arz etmektedir. 2020 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen bu araştırmaya toplam 755 öğrenci katılmıştır. Ölçeğin KMO değeri 0,947; Barlett testine göre kay kare değeri anlamlıdır. Açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonucu ölçeğin 18 madde ve üç faktörden oluştuğu, toplam varyansın %66,6’sını açıkladığı belirlenmiştir. Dürüstlük ve sorumluluk, sabır ve saygı, yardımseverlik isimleri verilen faktörlerin yük değerlerinin 0,55-0,82 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi (DFA) aşamasında, X2=2,64 ve RMSEA=0,078 olduğu görülmüştür. Diğer uyum indeksleri olan NFI=0,97, NNFI=0,98, CFI=0,98, RFI=0,96, RMR=0,060, SRMR=0,046 ve IFI=0,98 olarak tespit edilmiştir. Bu değerler, ölçeğin yapı uyumunun iyi düzeyde olduğunu göstermektedir. Cronbach’s Alpha katsayısı ölçeğin tümü için 0,949, faktörler için sırasıyla 0,929, 0,865 ve 0,842 olarak ortaya çıkmıştır. Ölçeğin yüksek düzeyde güvenirliğe ve maddelerin iç tutarlılığa sahip olduğu belirlenmiştir. Buna göre ölçeğin, sosyal ve kültürel faaliyetlerin, manevi değerlerin kazanılmasına yaptığı etkiyi ölçmek amacıyla uygulanabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Değerler Eğitimi, Manevi Değerler, Sosyal Etkinlik, Ölçek

Scale of the Effect of Social and Cultural Activities on the Gain of Spiritual Values: Validity and Reliability Study

Öz

This work aims to establish a scale to assess the amount of impact of social and cultural activities performed by primary, secondary and high school students have on spiritual values gains. Within the scope of values education, travel, contest, scouting, reading books, seminars, conferences, camps etc. many activities are carried out. Determining how much social and cultural activities affect the progress of achieving target values is highly important. In the research that was conducted in Istanbul in 2020, 755 students participated. The KMO value of the scale is 0.947; because of the Barlett test, the chi square value is significant. Because of the exploratory factor analysis (AFA), it was concluded that the scale was made of 18 items and 3 factors, and explained 66.6% of the total variance. It was determined that the load values of the factors named honesty and responsibility, patience and respect, helpfulness ranged between 0.55-0.82. In the confirmatory factor analysis (CFA) phase, it was seen that X2=2.64 and RMSEA=0.078. Other fit indices, NFI=0.97, NNFI=0.98, CFI=0.98, RFI=0.96, RMR=0.060, SRMR=0.046 and IFI=0.98. These values show that the scale's structure fit is good. Cronbach’s Alpha coefficient was 0.949 for the entire scale, and 0.929, 0.865 and 0.842 for the factors, respectively. It was determined that the scale was highly reliable and the items included in the scale was highly internally consistent. Accordingly, it is apparent that the scale is a valid and reliable measurement tool that can be applied to measure the impact of social and cultural activities on the acquisition of spiritual values.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Values Education, Spiritual Values, Social Activity, Scale

Kaynakça

• Akdeniz, Seher - Engin Deniz, Mehmet. “Merhamet ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması”. The Journal of Happiness & Well-Being 4/1 (2016), 50-61.
• Aktaş, Zehra - Bozdoğan, Aykut Emre. “Fen Bilimleri Dersi ‘İnsan ve Çevre’ Ünitesiyle Bütünleştirilmiş Etkinliklerin Ortaokul Öğrencilerinin Merhamet Değerini Kazanmalarına Etkisi”. Değerler Eğitimi Dergisi 14/32 (Aralık 2016), 39-57.
• Aydın, Mehmet Zeki. “Okulda çalışan herkesin görevi olarak değerler eğitimi”. Ankara, 2010.
• Bozdoğan, Aykut Emre - Yalçın, Necati. “Bilim merkezlerinin ilköğretim öğrencilerinin fene karşı ilgi düzeylerinin değişmesine ve akademik başarılarına etkisi: Enerji Parkı”. Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2/7 (2006), 95-114.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara:Pegem Akademi Yayıncılık, 27. Basım, 2019. https://doi.org/10.14527/9789944919289
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 27. Basım, 2020.
• Cihan, Nazlı. “Okullarda Değerler Eğitimi Ve Türkiye’deki Uygulamaya Bir Bakış”. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 9/2 (01 Ocak 2014), 429-436. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6402
• Çengelci, Tuba vd. “Okul Ortamında Değerler Eğitimi Konusunda Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri”. Değerler Eğitimi Dergisi 11/25 (2013), 33-56.
• Çokluk, Ömay vd. Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi, 5. Basım, 2018.
• Dilmaç, Bülent. “Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması”. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
• Doğan, Mebrure - Gülmez, Çiğdem. “Sabır Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2014), 263-279.
• Durmuş, Beril vd. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. İstanbul: Beta Yayınları, 2016.
• Ekşi, Halil - Okudan, Ahmet Yasin. “Eğitim Yöneticilerinin Bakış Açısı ile Değerler Eğitimi”. Türk Fen Eğitimi Dergisi 8/2 (Haziran 2011), 178-190.
• Göz, Kemal. “Toplumsal Değerler Bağlamında Yaşama Hürriyeti”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2014), 85-101.
• Gözler, Alpaslan vd. “Değerler Eğitimi Kapsamında Hazırlanan Bilimsel Çalışmaların Farklı Değişkenler Göre İncelenmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/1 (29 Mart 2020), 224-241. https://doi.org/10.31592/aeusbed.677048
• Güçlü, Mustafa. “Türkiye’de Değerler Eğitimi Konusunda Yapılan Araştırmalar”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/38 (2015), 720-732.
• Güngör, Erol. Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları, 4. Basım, 2010.
• Hökelekli, Hayati - Gündüz, Turgay. “Üstün Yetenekli Çocukların Değer Yönelimleri ve Eğitimleri”. 371-396. İstanbul: DEM Yayınları, 2007.
• Izgar, Gökhan. “İlköğretim Okulu 8. Sınıf Öğrencilerine Uygulanan Değerler Eğitimi Programının Demokratik Tutum ve Davranışlarına Etkisi”. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• İnam, Ahmet. “Ahmet İnam ile Mülakat: ‘Değerler’ Üzerine Bir Sohbet: Mana Tarihi ve Gönül Felsefesi.” http://www.gelenektengelecege.com/ahmet-inam-ile-mulakat-degerler-uzerine-bir-sohbet-mana-tarihi-ve-gonul-felsefesi
• Karasu Avcı, Emine Z. - Ketenoğlu Kayabaşı, Esra. “Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programlarının Amaçlarındaki Değerlerin İçerik Analizi (1936-2018)”. Değerler Eğitimi Dergisi 16/35 (Haziran 2018), 27-56.
• Kurtulmuş, Mehmet vd. “İlköğretim 1. Kademe Öğretmenlerinin Değerler Eğitimi Sürecinde Karşılaştıkları Sorunlar”. Değerler Eğitimi Dergisi 12/27 (2014), 281-305.
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. “Müfredatta Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine”. 18 Temmuz 2017. Erişim 16 Haziran 2020. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf
• Meydan, Hasan. “Okulda Değerler Eğitiminin Yeri ve Değerler Eğitimi Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2014), 93-108.
• Priest, Simon. “Redefining Outdoor Education: A Matter of Many Relationships”. The Journal of Environmental Education 17/3 (Nisan 1986), 13-15. https://doi.org/10.1080/00958964.1986.9941413
• Robb, Bill. “What is Values Education - And So What?” The Journal of Values Education. 1-13, 1998.
• Sağlam, Abdulkadir. “Değerler Eğitiminin Öğrenci Davranışlarına Etkisinin Veli Görüşlerine Göre İncelenmesi”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 20/3 (2016), 723-742.
• Selanik-Ay, Tuğba - Erbasan, Ömer. “Views of Classroom Teachers about the Use of out of School Learning Environments”. Journal of Education and Future 10 (2016), 35-50.
• Sutrop, Margit. “Can Values Be Taught? The Myth of Value-Free Educatıon”. Trames. Journal of the Humanities and Social Sciences 19/2 (2015), 189-202. https://doi.org/10.3176/tr.2015.2.06
• TDK, Türk Dil Kurumu. “Değer”. Güncel Türkçe Sözlük. 2020. Erişim 13 Mayıs 2020. https://sozluk.gov.tr/
• Tulunay Ateş, Öznur. “Türkiye’de Değerler Eğitimi Uygulamalarının Öğrencilere Kazandırılması İstenen Olumlu Özellikler Üzerindeki Etkisi”. Değerler Eğitimi Dergisi 15/34 (2017), 41-60.
• Uzunkol, Ebru. “Hayat Bilgisi Öğretiminde Uygulanan Değerler Eğitimi Programının Öğrencilerin Özsaygı Düzeyleri, Sosyal Problem Çözme Becerileri ve Empati Düzeylerine Etkisi”. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Yalnız, Abdullah - Yıkmaz, Yusuf. “Değerler Eğitimi Kavramı Olarak Dürüstlük ve Dürüstlük Ölçeği (DÖ) Türkçe Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/34 (15 Aralık 2018), 649-666. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.468989
• Yazıcı, Mehmet. “Değerler ve Sosyal Yapıda Değerlerin Yeri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1/24 (2014), 209-223.
• Yeniyol, Abdülaziz. “Ortaöğretimde Manevi Değerler ve Eğitimi”. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Yıldırım, Yusuf. “Okul Dışı Etkinlik Temelli Değerler Eğitimi Programının Öğrencilerin Etkin Vatandaşlık Değerlerine Etkisi”. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Yurtkoru, E. Serra vd. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayın, 7. Basım, 2018.