İBN HACER’İN BUHÂRÎ RAVİLERİ SAVUNUSU: HEDYU’S-SÂRÎ ÖZELİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 1, 83 - 124, 30.05.2017

Osman Oruçhan

Öz

Buhârî’nin el-Câmiu's-Sahîh isimli eseri, tasnif edildikten sonraki birkaç asır boyunca diğer hadis kitaplarından farklı görülmemiştir. Bu dönem içinde kimi hadis âlimleri onu övmüş, kimileri de eleştirmiştir. Bu kitap, Hicri VI. asırdan itibaren ise Müslümanların çoğu tarafından İslami bilginin Kur’an’dan sonra en sahih kaynağı telakkî edilmiştir. Bazı hadis âlimleri, bu eserdeki hadisleri ve onları rivayet eden ravileri güvenilirliğin zirvesinde görmüşlerdir. Bu nedenle, onlara yönelik eleştirileri savunularıyla bertaraf etmeye çalışmışlardır. Bu makalede İbn Hacer’in Hedyu’s-Sârî isimli eserinin dokuzuncu bölümünde savunulan Buhari ravileri incelenmiştir. Bu bölümde 464 Buhari ravisi İbn Hacer tarafından savunulmuştur. Makalede, bu kitapta savunulan Buhari ravileri yedi ayrı bölümde ele alınmıştır. İncelemede, İbn Hacer’in bu ravileri savunmadaki metodu tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu tespitte diğer münekkitlerin ilgili raviler hakkındaki yorumlarından da istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İbn Hacer, Buhari, Sıhhat, Hedyu’s-Sârî, Tenkit

Kaynakça

• Alâî, Ebû Said b. Halil İbn Keykeldî, Camiu’t-Tahsîl, Âlemu’l-Kutub, Beyrut 1407/1986.
• Aydınlı, Abdullah; “Muallak”, DİA, İstanbul, 2005.
• Bâcî, Suleymân b. Halef; et-Ta’dîl ve’t-Tecrîh. (tahk.: Ebû Lubâbe Huseyn) Dâru’l-Livâ’, Riyad 1986.
• Bilen, Mehmet; İbn Hacer’in Buhari Savunusu, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2013.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail; es-Sahîh. (tahk.: Mustafa Dîb el-Buğâ) Dâru İbn Kesîr, Beyrut 1990.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail; et-Tarihu’l Kebîr (tahk.: es-Seyyid Hâşim en-Nedvî) Dâru’l Fikr, Beyrut t.y.
• Çakın, Kamil; “Buharî’nin Otoritesini Kazanma Süreci”, İslami Araştırmalar Dergisi, c. X, sy. 1-4. Ankara 1997.
• Dârekutnî, Ali b. Omer; el-Ilelu’l-Vâride fi’l-Ehâdîsi’n-Nebeviyye, (tahk.: Mahfuzurrah-man Zeynullah) Dâru’t-Tayyibe, Riyad 1405/1985.
• Dârekutnî, Ali b. Ömer; es-Sunen, (tahk.: es-Seyyid Abdullah Haşim el-Yemânî), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1386/1966
• Dehlevi, Abdulaziz b. Şah Veliyyullah; Bustanu’l-Muhaddisin, (çev.: Ali Osman Koçku-zu) Ankara, 1986.
• Ebû Davud Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, es-Sunen, Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, t.y.
• Erul, Bünyamin, “Tedlîs”, DİA, İstanbul, 2001.
• el-Hatîb el-Bağdâdî, El-Muvaddıh li Evhâmi’l-Cem’ ve’t-Tefrîk, (Tashihi; Abdurrahman b. Yahya el-Muallimî), (Musahhih’in Mukaddimesi), Dâru’l-Fikri’l-İslâmî, 1405/1985.
• İbn Adîy, Abdullah, el-Curcânî; el-Kâmil fî Duafâ’ir-Ricâl, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1988.
• İbn Ebî Hâtim; Kitâbul-Cerh ve’t-Ta’dîl, İhyâu’t-Turâs el-Arabî, Beyrut 1952.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî; Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, (tahk.: M. F. Abdulbâkî-Muhyiddin el-Hatib) Dâru’l-Marife, Beyrut 1379.
• Iclî, Ahmed b. Abdillah; Ma’rifetu’s-Sikât, Medine 1985.
• Irâkî, Veliyyuddîn Ahmed b. Abdurrahman Ebû Zur’a; Tuhfetu’t-Tahsîl fî Zikri Ruvâti’l-Merâsîl, (tahk.: Abdullah Nevvâra) Mektebetu’r-Ruşd 1999.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî; Hedyu’s-Sârî Mukaddimetu Fethi’l-Bârî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1379.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî; Nuhbetu’l-Fiker fî Mustalahı Ehli’l-Eser, Dâru İhyai’t-Turâs el-Arabî, Beyrut t.y.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî; Nüzhetü’n-Nazar fî Tavdîhi Nuhbeti’l-Fiker, (tahk.: Abdullah b. Dayfullah er-Rahîlî) Riyad 2001.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî; Tağlîku’t-Ta’lîk alâ Sahîhi’l-Buhari, (tahk.: Said Abdurrahman Musa el-Kuzekî) el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut 1405.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî; Tehzîbu’t-Tehzîb, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1984.
• İbn Hanbel, Ahmed; el-Ilel ve Ma’rifeti’r-Ricâl, Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut 1408/1988.
• İbn Hıbban, Muhammed; Kitabu’l-Mecrûhîn. (tahk.: Mahmûd İbrahim Zâyed) Dâru’l-Va’y, Haleb t.y.
• İbn Hıbbân, Muhammed; Kitâbu’s-Sikât. (tahk.: es-Seyyid Şerefuddin Ahmed) Dâru’l Fikr, Beyrut 1975.
• İbn Maîn, Ebû Zekeriyya; Tarihu İbn Maîn, (tahk.: Ahmed Muhammed Nur Seyf) Mer-kezu’l-Bahsu’l-Ilmî, Mekke 1979.
• İbnu’l-Cevzi; ed-Duafa ve’l Metrûkîn. (tahk.: Abdullah el-Kadî). Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1406.
• İbnu’l-Kattân el-Fâsî; Beyânu’l-Vehm ve’l-Îhâm fî Kitâbi’l-Ahkâm, (tahk.: El-Huseyn Âyti Saîd) Dâru Taybe, Riyad 1418/1997.
• İbnu’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdurrahman; Ulûmu’l-Hadîs, (tahk.: Nuruddin Itr) Beyrut, 1984.
• Kandemir, M. Yaşar; “el-Câmiu’s-Sahîh”, DİA, İstanbul, 1993.
• Koçyiğit, Talat; Hadis Istılahları, Ankara 1985.
• Mizzî, Yusuf b. ez-Zekî; Tehzîbu’l-Kemâl, Muessesetu’r-Risâle, Beyrut 1980.
• Oruçhan, Osman; “İbn Hacer’in Yalancılıkla İtham Edilen Buhari Ravileri Savunusu Üzerine Bir Değerlendirme” International Periodical for the Languages, Literatu-re and History of Turkish or Turkic, Volume 11/17 Fall 2016.
• Polat, Selahaddin; “Galat”, DİA, İstanbul 1996.
• Sezgin, M. Fuad; Buhari’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar, Kitabiyat, Ankara 2000.
• Sönmez, Mehmet Ali; İbn Hıbbân ve Cerh Ta’dîl Metodu, İstanbul, t.y.
• Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Bekr; Tedrîbu’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevevî, (tahk.: Ahmed Omer Haşim) Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1993.
• Şakir, Ahmed Muhammed; el-Bâisu’l-Hasîs, Kahire 1377/1958.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa Ebu İsa; el-Câmiu’s-Sahîh, (Tahk.: Ahmed Muhammed Şakir v.d.), Dâru İhyâi’t-Turâs el-Arabî, Beyrut, t.y.
• Ukaylî, Ebû Ca’fer; Kitâbu’d-Duafâi’l-Kebîr, Beyrut 1984.
• Yaran, Rahmi; “Bid’at” DİA, İstanbul, 1992.
• Yücel, Ahmet; “Cehâletü’r-Râvî ve İlgili Terimler”, İLAM Araştırma Dergisi, c. I, sy, 2. İstanbul 1996.
• Zehebî, Şemsuddin; Mizânu’l İtidal fi Nakdi’r-Rical, Dâru’l Kutubi’l Ilmiyye, Beyrut 1995.
• Zehebî, Şemsuddin; el-Muğnî fi’d-Duafâ’ (tahk.: Nûruddin Itr). b.y. t.y.
• http://asyaninsesi.com/talibandan-buhari-hatmi-programi/ (Erişim:12.04.1017)
• http://www.islamibirlik.com/vakif-haberleri-ifamda-buhari-i-serif-hatmi-1604.html (Erişim:12.04.2017)