Yapay Zekâ Modellerinin Tefsir Tarihi Özelinde İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 3, 493 - 519, 31.12.2024

Sevim Gelgeç

https://doi.org/10.33415/daad.1583578

Öz

Tefsir, Kur'an-ı Kerim’in anlaşılması için gösterilen çabayı ve yapılan açıklamaları içeren bir disiplindir. Bu alanda geçmişten günümüze birçok müfessir önemli katkılar sunmuştur. Ancak teknolojinin gelişimiyle yapay zekâ ve dil modelleri gibi yeni araçlar da dinî bilgi kaynakları arasında yer almaya başlamıştır. Yapay zekâ modelleri, çok geniş veri havuzlarından yararlanarak çeşitli İslâmî disiplinler hakkında bilgi sunmakta ve sorulara yanıt vermektedir. Bu bağlamda makalede, yapay zekâ modelleri tarafından tefsir tarihi hakkındaki sorulara verilen cevapların doğruluğu, eksiksizliği, kanıtları, konuyla ilgililiği ve yanıtlarının uzunluğu incelenmektedir. Ardından elde edilen cevaplar değerlendirilmekte, verilen yanıtların alanın kaynaklarındaki bilgilerle ne derece örtüştüğü ve eksikliklerinin neler olduğu analiz edilmektedir. Araştırmanın sonucunda ChatGPT ve Google Bard yapay zekâ modellerinin, tefsir tarihine dair sorulara hızlı ve pratik cevaplar verdikleri, fakat yanıtların ve kaynakların çok genel olduğu, eksiklikler ve yanlışlıklar barındırdığı tespit edilerek bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Tefsir Tarihi, CahtGPT, Google Bard, Soru, Yanıt, Puanlama

Analysing Artificial Intelligence Models in the History of Tafsir

Öz

With the development of technology, new tools such as artificial intelligence and language models have started to take place among information sources. Artificial intelligence models provide information and answer questions about various Islamic disciplines by utilising vast data pools. In this context, the article analyses the accuracy, completeness, evidence, reliability, relevance, scope and length of the answers given by artificial intelligence models to questions about the history of tafsir. The answers obtained are then evaluated by an academician who is an expert in the field, and the extent to which the answers given overlap with the information in the sources of the field and what their deficiencies are are analy-sed. As a result of the research, it was determined that both artificial intelligence models provide fast and practical answers to questions about the history of tafsir, but the answers and sources are very general and contain inaccuracies, and some suggestions are presented.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, History of Tafsir, ChatGPT, Google Bard, Question, Answer, Scoring

Kaynakça

• Ağırman, Cemal. “Müksirûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/532-533. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
• Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed İbn Hacer. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Tâhâ Muhammed ez-Zeynî. Kahire: Mektebetü’l-Külliyati’l-Ezheriyye, 1917.
• Bey, Cevdet. Tefsir tarihi. İstanbul: Darülfünûn İlahiyat Fakültesi Talebe Cemiyeti: Ahmed Kâmil Matbaası, 1927.
• Birışık, Abdülhamit. “Tefsir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/281-290. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 4. Basım, 1983.
• Çalışkan, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: Bilay Yayınları, 4. Basım, 2021.
• Çalışkan, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 3. Basım, 2021.
• Dâvûdî, Şemseddin Muhammed b. Ali b. Ahmed. Tabakâtü’l-müfessirîn. thk. Muhammed Ömer Ali. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1972.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. İstanbul: İfav Yayınları, 12. Basım, 2012.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü. İstanbul: İfav Yayınları, 18. Basım, 2012.
• Ednevî, Ahmed b. Muhammed. Tabakâtü’l-müfessirîn. thk. Süleyman b. Salih Hazzî. Medine: Mektebetü’l-Ulum ve’l-Hikem, 1997.
• Goldziher, Ignaz. İslâm Tefsir Ekolleri. çev. Mustafa İslamoğlu. İstanbul, 1997.
• İbn Âşûr, Muhammed Fazıl b. Muhammed Tâhir b. Muhammed. et-Tefsîr ve ricâluhu. Kahire: Matabiü’l-Ezher, 1997.
• İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa’d b. Meni’ ez-Zühri. Tabakâtü’l-kübrâ. Leiden: E.J. Brill: Julius Lippert, 1908.
• İbn Teymiyye, Ahmed b. Abdülhalîm. Mukaddime fî Usûli’t-Tefsîr. thk. Muhammed Subhî b. Hasen el-Hallâk Ebû Mus’ab. Riyâd: Mektebetü’l-Meârif, 2010.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Te’vîlâtü ehli’s-sünne Tefsîru’l-Mâtürîdî. thk. Mecdî Bâsellûm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mertoğlu, M. Suat. “Tefsir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/290-294. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• Sezgin, Fuat. Târîhu’t-turâsi’l-arabî. çev. Mahmûd Fehmi Hicâzî vd. Riyâd, 1403.
• Suyûti, Ebü’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1317.
• Suyûti, Ebü’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. Tabakâtü’l-müfessirîn. thk. Muhammed Ömer Ali. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1976.
• Zehebî, Muhammed es-Seyyid Hüseyin. et-Tefsir ve’l-müfessirun. Kahire: Matbaatü’s-Saade, 1961.
• Zerkeşî, Ebû Abdillah Bedruddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh et-Türkî el-Mısrî el-Minhâcî eş-Şâfiî. el-Burhân fi Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2011.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilu’l-irfân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Bedi’ Seyyid el-Lihâm. Suriye: Dâru Kuteybe, 2010.