Oh Those Adults: Looking at Adult Religiosity Through the Eyes of High School Youth

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 383 - 413, 31.03.2025

Yusuf Emre

https://doi.org/10.33415/daad.1593545

Öz

This study explores adolescents’ perspectives on adult religiosity and how they characterize it. Utilizing a phenomenological research design as part of qualitative research methods, it focuses on high school students’ perspectives on adult religiosity. The study group comprises five female and five male students aged between 14 and 16 from a public school situated in the central district of Şırnak province. The data, collected through semi-structured interviews, were transcribed using the MAXQDA 2020 software and analyzed through descriptive and content analysis. After analyzing the data obtained from the interviews, three themes were identified: “Perception of Adult Religiosity,” “Preferences,” and “Critiques.” High school students conceptualized adult religiosity through attributes such as “devout, imitative, experienced, rigid, reliable, understanding, and resistant to innovation.” The prominence of criticisms within the interview narratives indicates the potential reflection of communication barriers between adolescents and adults.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Adulthood, Adult Religiosity, High School Students

Ah Şu Yetişkinler: Liseli Gençlerin Gözünden Yetişkin Dindarlığı

Öz

Bu çalışmanın amacı, ergenlik döneminde bulunan gençlerin yetişkin dindarlığı hakkında ne düşündüklerini ve yetişkin dindarlığını nasıl karakterize ettiklerini anlamaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden olan fenomenoloji tasarım deseni kullanılan araştırmada, lise öğrencilerinin yetişkin dindarlığına dair bakış açılarına odaklanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 14-16 yaş aralığındaki 5 kız ve 5 erkek olmak üzere toplam 10 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışmanın yürütüldüğü okul, Şırnak ili Merkez ilçesinde yer alan bir devlet okuludur. Veriler, yarı yapılandırılmış mülakat aracılığı ile toplanmıştır. Araştırma bulguları MAXQDA 2020 programı aracılığıyla deşifre edilmiş, betimsel ve içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırmaya katılanlarla yapılan görüşmelerden elde edilen ifadeler, üç tema çerçevesinde incelenmiştir. Bu temalar “Yetişkin dindarlığı algısı”, “Beğeniler” ve “Eleştiriler” olarak isimlendirilmiştir. Liseli gençler, yetişkin dindarlığını “dinine bağlı, taklidi, deneyimli, katı kuralcı, güvenilir, anlayışlı ve yeniliklere karşı olma” gibi niteliklerle karakterize etmişlerdir. Mülakat anlatılarının eleştirileri ön plana çıkarması, gençlerle yetişkinler arasındaki iletişim pürüzlerinin bir yansıması olasılığını düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Yetişkinlik Dönemi, Yetişkin Dindarlığı, Lise Öğrencileri

Kaynakça

• Abay, Kader Cansu. “Türk Din Psikolojisi Çalışmalarında ‘Yetişkinlik Dönemi Dinsel Gelişimi’ Literatürü (1966-2021) Üzerine Bir Araştırma”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 3 (2021), 91-113.
• Açar, Rabia Sümeyye. Televizyonun Ergenin Din Algısı ve Ahlâkî Tutumu Üzerindeki Etkisi: Muş İli Örneği. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Akbaş, Muhsin. “Dinî İlgisizlik Çağımızın Önemli Bir⁠ İnanç Sorunu⁠⁠”. 21. Yüzyılda Gençlik ve İnanç Eğilimleri. ed. Osman Aydınlı vd. 1/205-224. Ankara: İlahiyat, 2022.
• Allport, Gordon W. Birey ve Dini. çev. Bilal Sambur. Elis Yayınları, 2004.
• Altemeyer, Bob. The Authoritarian Specter. Harvard University Press, 1996.
• Argyle, Michael. Din ve Psikoloji. çev. Hatice Büşra Gök. İz Yayıncılık, 2022.
• Armaner, Neda. Din Psikolojisine Giriş. Ayyıldız Matbaası, 1980.
• Arnett, Jeffrey - Eisenberg, Nancy. “Introduction to the Special Section: Emerging Adulthood Around the World”. Child Development Perspectives 1 (2007), 66-67. https://doi.org/10.1111/j.1750-8606.2007.00015.x
• Arnett, Jeffrey Jensen. “Conceptions of the Transition to Adulthood: Perspectives From Adolescence Through Midlife”. Journal of Adult Development 8/2 (2001), 133-143. https://doi.org/10.1023/A:1026450103225
• Atak, Hasan vd. “Yetişkinliğe Geçiş: Türkiye’de Demografik Ölçütler Bağlamında Kuramsal Bir Gözden Geçirme”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 8/3 (30 Eylül 2016), 204-227. https://doi.org/10.18863/pgy.238184
• Ayten, Ali. Empati ve Din: Türkiye’de Yardımlaşma ve Dindarlık Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013. https://www.kitapyurdu.com/kitap/empati-ve-din-turkiyede-yardimlasma-ve-dindarlik- uzerine-psikososyal-bir-arastirma/248115.html
• Ayten, Ali - Köse, Ali. Din Psikolojisi. Timaş Yayınları, 2019.
• Baltacı, Ali. “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/1 (28 Haziran 2018), 231-274.
• Baynal, Fatma. “Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (Şubat 2015), 206-231. https://doi.org/10.15869/itobiad.96269
• Coşkunsever, Asude. “Gelişim ve Din Psikolojisi Açısından Ergenlik Dönemi ve Temel Problemleri”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 5 (30 Haziran 2022), 47-80.
• Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri. çev. Selçuk Beşir Demir - Mesut Bütün. Siyasal Kitabevi, 2023.
• Creswell, John W. - Creswell, J. David. Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. çev. Kolektif. Nobel Akademik Yayıncılık, 2024.
• Çayır, Celal. “Ergenlerin Dinî İnanç, Şüphe ve Dinî ⁠Tutumları⁠ Üzerine Bir ⁠Araştırma⁠”. Bilimname 27 (Şubat 2014), 59-88.
• Dam, Hasan. “Yetişkinlere Göre Yetişkin Din Eğitimi”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/4 (2003), 31-54.
• Doğan, Aysun - Cebioğlu, Senay. “Beliren Yetişkinlik: Ergenlikten Yetişkinliğe Uzanan Bir Dönem”. Türk Psikoloji Yazıları - TPD 14/28 (2011), 11-23.
• Dokur, Ayşe Selin. Yetişkinlik Dönemi Kişilerarası Güven ve Dindarlık İlişkisinin Psikolojik Tahlili. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Düzgüner, Sevde. “Değişen Dünyada Gençlik ve Değerler”. Gençlik Araştırmaları Dergisi 3/3 (2015), 105-126.
• Elkind, David. “Erik Erikson: İnsanda Gelişimin Sekiz Evresi”. çev. Ali Dönmez. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) 12/1 (2019), 27-38. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000613
• Erikson, Erik H. İnsanın 8 Evresi. çev. Gonca Akkaya. Okuyan Us Yayın, 2018.
• Eryılmaz, Ali. “Yaşam Boyu Gelişim Yaklaşımı”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 3/1 (Mart 2011), 49-66.
• Gencer, Nevzat. “Gençlik ve Ahlâkî Kayıtsızlık: Lise öğrencilerinin Ahlâkî Kayıtsızlık Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme”. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2/3 (2020), 308-335.
• Gündoğdu, Yusuf Bahri - Turan, Yahya. “Evaluation of Critical Periods During the Development of the Personality In Terms of Religious Education”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 8/1 (30 Mart 2018), 229-239.
• Gürses, İbrahim - Kılavuz, M. Akif. “Erikson’un Psiko-Sosyal Gelişim Dönemleri Teorisi Açısından Kuşaklararası Din Eğitimi ve İletişiminin Önemi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/2 (01 Haziran 2011), 153-166.
• Hacıkeleşoğlu, Hızır. “Ergenlerde Sosyal Medya Bağımlılığı, Dindarlık ve Ahlâkî Kayıtsızlık İlişkisi Üzerine Bir⁠Araştırma⁠”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 21/2 (Eylül 2021), 877-907. https://doi.org/10.33415/daad.954334
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2016.
• Kağan, Mücahit - Yazıcıoğlu, Müfide Merve. “Üniversite Öğrencilerinde Ahlâkî Uzaklaşma Tutumunun Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi 6/1 (Ağustos 2021), 1-11.
• Karataş, Savaş vd. “Ergenlerin Ebeveyn İlişkilerine Yönelik Algıları: Nitel Bir İnceleme”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 19/36 (2016), 237-258. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645231
• Kayıklık, H. Orta Yaş ve Yaşlılıkta Dinsel Eğilimler. Adana: Baki Kitabevi, 2003.
• Kayıklık, Hasan. “Allport’a Göre Dinî Yaşayışa Gelişimsel Bir Açılım”. Dinî Araştırmalar 5/15 (Haziran 2003).
• Kayıklık, Hasan. “Bireysel Dindarlığın Psikolojik Kaynakları”. Dinî Araştırmalar 5/13 (01 Haziran 2002).
• Koç, M. Yetişkinlik Döneminde Dindarlık ile Benlik Kavramı Değişkenleri Arasındaki İlişki. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• Koçak, Ali. Psikolojik Açıdan Din Dindarlık ve Ahlâkî Olgunluk. Eskiyeni Yayınları, 2024.
• Kurt, Abdurrahman. “Sosyal Güven ve Din”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2000), 277-289.
• Laursen, B. vd. “Reconsidering Changes in Parent-Child Conflict Across Adolescence: A Meta-Analysis”. Child Development 69/3 (Haziran 1998), 817-832.
• Marshall, Catherine - Rossman, Gretchen B. Designing Qualitative Research. SAGE, 2006.
• Mehmedoğlu, A. Ulvi. Kişilik ve Din. Dem Yayınları, 2004.
• Merriam, Sharan B. Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir ⁠Rehber⁠. çev. Selahattin Turan. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2018.
• Onur, Bekir. Gelişim Psikolojisi: Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm. Ankara: İmge Kitabevi, 8. Basım, 2014.
• Özbaydar, Belma. Din ve Tanrı İnancının Gelişmesi⁠ Üzerine Bir ⁠Araştırma⁠. İstanbul: Baha Matbaası, 1970.
• Patton, Michael Quinn. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (Ciltsiz). Pegem Akademi Yayıncılık, 2014.
• Saldana, Johnny. Nitel Araştırmacılar İçin Kodlama ⁠El ⁠Kitabı⁠. çev. Kolektif. Pegem Akademi Yayıncılık, 2019.
• Smith, Peter K. Ergenlik. çev. Çiçek Öztek. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2024.
• Şengün, Mustafa. “Anne-Baba Tutumuna Göre Lise öğrencilerinin Ahlâki Olgunluk Düzeyleri”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/23 (Haziran 2013), 203-215. https://doi.org/10.14395/jdiv60
• Şimşek, Hasan - Yıldırım, Ali. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, 2008.
• Tezcan, Mahmut. “Kuşaklar Çatışması”. Eğitim ve Bilim 6/36 (01 Mart 1982). https://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5699
• Van Pachterbeke, Matthieu vd. “When Authoritarianism Meets Religion: Sacrificing Others in the Name of Abstract Deontology”. European Journal of Social Psychology 41/7 (2011), 898-903. https://doi.org/10.1002/ejsp.834
• Weymouth, Bridget B. vd. “A Meta‐Analysis of Parent–Adolescent Conflict: Disagreement, Hostility, and Youth Maladjustment”. Journal of Family Theory & Review 8/1 (Mart 2016), 95-112. https://doi.org/10.1111/jftr.12126
• Yapıcı, Asım. “Algısal Açıdan Müslüman Kimliği ve Dindarlık”. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. ed. Ünver Günay - Celaleddi̇n Çelik. 207-258. Adana: Karahan Kitabevi, 2006.
• Yapıcı, Asım. “Şüphe ve İnanç Kıskacında Gençlerin Din ve Dindarlık Algıları”. İlahiyat Akademi 12 (Aralık 2020), 1-44.
• Yavuzer, Haluk. Çocuk Psikolojisi. Remzi Kitabevi, 2019.
• Yörükoğlu, Atalay. Gençlik Çağı: Ruh Sağlığı ve Ruhsal Sorunlar. Özgür Yayıncılık, 2019.
• Yüzbaşı, Hatice Temirak - Göcen, Gülüşan. “Dindar Bireylerin Bilge Kişi Algısı: Bir Metafor Analizi”. Değerler Eğitimi Dergisi 22/47 (25 Haziran 2024), 153-187. https://doi.org/10.34234/ded.1447690