Mehmet Şemseddin Günaltay’ın Sebîlürreşâd Dergisinde Yayınlanan Makaleleri Işığında Eğitim-Öğretim Ile Ilgili Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 30 Sayı: 2, 407 - 431, 31.12.2019

Ramazan Gürel

Öz

Bütün toplumlar, genç nesillerini iyi yetiştirebilme çabası içinde olmuş, eğitim-öğretime yatırımlar yaparak bu sayede geleceğe daha güvenle bakmayı hedeflemiştir. Osmanlı Devleti’nde de Tanzimat dönemi ile birlikte eğitim-öğretimin kalite ve seviyesini artırmak adına yapılan ıslahatlar, Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar tartışmalarla devam edegelmiştir. Dönemin birçok aydını, farklı fikri mecralarda bir araya gelerek genç kuşağın daha iyi yetişebilmesi adına duyarlılıkla hareket ederek eğitimci kimlikleriyle sorumluluk almışlardır. Bu dönemde eğitim-öğretim hususundaki icraatları, söylemleri ve fikirleriyle dikkat çeken önemli isimlerden birisi de Mehmet Şemseddin Günaltay’dır. Eğitimci ve siyasetçi kimliklerini başarıyla sentezleyen Günaltay, Sebilürreşâd dergisinde yayınladığı eğitim-öğretim konulu makaleleriyle toplumun nabzını tutmuş, mektepler ve medreseler, talim ve terbiye konuları, ahlak eğitimi, eğitimde metot gibi dönemin problemli konularına yazılarıyla ışık tutmuştur. Bu makalenin amacı, Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e uzanan süreçte Sebilürreşâd dergisinde yayınlanan ve eğitim-öğretime dair farklı konuları ele aldığı yazıları üzerinden Günaltay’ın, kendi dönemindeki eğitimöğretim meselelerine bakışını ve eğitim-öğretim ile ilgili dönemin temel problemlerini tespit edebilmektir.

Anahtar Kelimeler

M. Şemseddin Günaltay, Sebilürreşâd Dergisi, Eğitim, Mektep, Medrese

Mehmet Şemseddin Günaltay’s Opinions on Education and Teaching in the Light of the Articles Published in Sebîlürreşâd

Öz

Every society has been in an effort to raise young generations well, in this way, by investing in education and training aims to look at the future more confidently. In the Ottoman Empire, reforms made in the name of increasing the quality and level of education with the Tanzimat period continued until the first years of the Republic as controversial. Many intellectuals of the period came together in different intellectual channels and tried to contribute to the process, to grow the younger generation better acting with sensitivity to the contribution point that educational institutions can offer. During this period, Mehmet Şemseddin Günaltay was one of the prominent figures with his actions, discourses and ideas on education. Günaltay who successfully synthesized the identities of educators and politicians kept the pulse of the society with his articles on education and education published in the Sebilürreşâd and shed light on his writings on the problematic topics of the period as schools and madrasas, training and education issues, moral education, the method of education. The aim ofis article to determine Günaltay’s view of educational issues in his period through his articles published in the Journal of Sebilürreşâd, which deals with different topics related to education and training and basic problems related to education and training from the Constitutional Monarchy to the Republic.

Anahtar Kelimeler

M. Şemseddin Günaltay, Journal of Sebilürreşâd, Education, School, Madrasa

Kaynakça

• Ayrancı, İlhami. “M. Şemseddin Günaltay’ın Fikirlerinde Meydana Gelen Değişiklikler.” Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no: 7 (2015): 145-157.
• Ceyhan, Abdullah. Sırat-ı Müstakim ve Sebîlürreşâd Mecmuaları Fihristi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
• Çetinkaya, Bayram Ali. “Cumhuriyet Halk Partisi’nin İslamcı Başbakanı: Şemseddin Günaltay.” Eski Yeni: Üç Aylık Düşünce Dergisi, no. 7 (2007): 73-89.
• Çetinkaya, Bayram Ali. “Tek Parti Döneminin İslamcı Başbakanı: M. Şemseddin Günaltay.” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 2 (1998): 437-444.
• Çetinkaya, Bayram Ali. Türkiye’nin Modernleşmesi Sürecinde Şemseddin Günaltay. Ankara: Araştırma Yayınları, 2003.
• Ergin, Osman Nuri. Türkiye Maarif Tarihi. İstanbul: Eser Matbaası, 1977.
• Gökbel, Ahmet. “M. Şemseddin (Günaltay) ve Dinler Tarihine Yaptığı Katkılar.” Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Prof. Dr. Şaban Kuzgun Armağanı], no. 5 (2000): 33-44.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “İçtimai-i İnhitatın Sebebini Usul’ü Terbiyede Aramalıdır.” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Medreselerin Islahı Hakkında İtiraf ve Eşhadcılara.” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Mektep Programlarının Tanziminde Nazar-ı İtibara Alınacak Esaslar.” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Mekteplerde Hıfzıssıhha ve Terbiye-i Bedeniye.” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Mekteplerde Tedris Olunacak Ulûmun Tertibi (Terbiye ve Talim).” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Müessesat-ı İlmiyeden: Mekatip ve Medaris.” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Talim ve Terbiye Meselesi.” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Talim ve Terbiyede Ebeveynin Vezaifi.” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Talim ve Terbiyede Mektepler (Terbiye ve Talim).” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Talim ve Terbiyede Mektepler II (Terbiye ve Talim).” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Tedrisat ve Terbiye-i Ahlakiye (Terbiye ve Talim).” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Terbiye ve Talim Esasları.” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Terbiye ve Talim Programların Tanziminde Hükümetin Hak ve Vazifeleri.” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Günaltay, Mehmet Şemseddin. “Terbiye-i İçtimaiye Prensipleri (Terbiye ve Talim).” Meşrutiyetten Cumhuriyete Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sebilürreşâd Mecmuası. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2017.
• Gürkan, Menderes. “Şemseddin Günaltay’ın (1883-1961) İctihada İlişkin Görüşleri Üzerine Bir Değerlendirme.” İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, no. 6 (2005): 347-68.
• Kenan, Seyfi. “Türk Eğitim Düşüncesi ve Deneyiminin Dönüm Noktaları Üzerine Bir Çözümleme.” Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, no. 41 (2013): 1-31.
• Koçer, Hasan Ali. Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923). Ankara: MEB Yayınları, 1974.
• Lewis, Bernard. Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Boğaç Babür Turna. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1993.
• Özüçetin, Yaşar. “M. Şemseddin Günaltay’ın Hayatı, İlmi, İdari ve Siyasi Faaliyetleri.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi: The Journal of International Social Research, no. 38, (2015): 413-449.
• Pak, Süleyman. “Sebilürreşâd ve Sırât-ı Müstakîm Dergilerinde Çıkan Eğitimle İlgili Yazıların Tespit ve Tahlili.” Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1995.
• Şahin, Kamil. “Günaltay, Mehmet Şemseddin.” DİA. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
• Tunaya, Tarık Zafer. Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006. Turhan, Mümtaz. Kültür Değişmeleri. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2002.
• Uyanık, Necmi. “Modernist İslamcı Bir Aydın Olarak M. Şemseddin (Günaltay) ve Eğitim Kurumlarına Bakışı.” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, no. 4 (1999): 213-235.
• Ünlü, Sacide. “Sırât-ı Müstakîm ve Sebilürreşâd Dergilerine Göre Medrese Eğitiminde Gelişmeler.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 1997.
• Yıldırım, Ercan. “Kemalizm ve Türkçülük Arasında Şemseddin Günaltay’ın İslamcılığı.” Umran Dergisi, no. 235 (2014): 1-15.