Tebriz-Maveraünnehir Hattında Bir Beylikler Dönemi Âlimi: Bedru’rRûmî Dâvud b. Kutluğbek b. İslâm b. Receb el-Kânî

Yıl 2022, Cilt: 33 Sayı: 2, 345 - 382, 30.12.2022

Mehmet Kalaycı Muzaffer Tan

Öz

Yazma eserler, ihtiva ettikleri metin içi ve metin dışı bilgiler bakımından birer tarih vesikası işlevi görebilmekte, bu haliyle de bir metnin belirli bir nüsha üzerinden fiziksel dolaşım sürecine eşlik eden şahısların tarihinin aydınlatılmasına vesile olabilmektedir. Merkezinde Bedru’r-Rûmî isimli bir âlimin bulunduğu bu makale, bunun önemli bir örneğini oluşturmaktadır. Makalede, bazı yazma eserlerde yer alan ona ait biyo-bibliyografik mahiyetteki bilgiler değerlendirilmiştir. Bu çerçevede makalede ikisi fıkıh, biri tefsir alanında olmak üzere Bedru’r-Rûmî’nin istinsah ettiği üç yazma eserin ferağ kayıtlarında sunduğu bilgiler, bir el-Keşşâf nüshasının sonunda kayıtlı bulunan ona verilmiş iki icazet belgesinde geçen bilgiler ve onun Pezdevî’nin Usûl’üne yazdığı muhtasar şerhin dibacesinde yer alan bilgiler tahlil edilmiştir. Bedru’r-Rûmî’ye ait/dair olan bu bilgiler, biyo-bibliyografik mahiyette başka bilgiler üzerinden bağlamsal bir değerlendirmeye tabi tutulmuş, böylelikle de Bedru’r-Rûmî’nin bilgilerinin yaşadığı dönemin umumi manzarası içerindeki karşılığı anlaşılmaya çalışılmıştır. Makale, Bedru’r-Rûmî gibi bir Beylikler dönemi âliminin varlığından haberdar olunabilmesine imkân tanıdığı kadar, aynı zamanda ilgili dönemdeki ilmî geleneğin Anadolu dışındaki ilim merkezleriyle irtibatına dair de -en azından Bedru’r-Rûmî özelinde anlamlı bir resim sunmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Bedru’r-Rûmî, Beylikler, Hanefîlik, Ulemâ, Orhâniyye Medresesi, Yazma Eser

A Scholar of the Beyliks Period on the Tabrīz-Transoxiana Line: Badr al-Rūmī Dāwūd b. Ḳutluġbek b. Islām b. Rajab al-Kānī

Öz

Manuscripts can function as historical documents in terms of the intertextual and extratextual information they contain, and they can be instrumental in this way in enlightening the biography of those involved in the physical circulation of a certain copy of a text. This article is an important example of this as it deals with the scholar Badr al-Rūmī. The article evaluates his biblio-biographic information with regard to certain manuscripts. In this context, the article analyzes the information given in the farāgh records of three manuscripts al-Rūmī copied, two in the field of jurisprudence and one in the field of tafsir. The information in the two ijāzat documents were given to him at the end of a copy of al-Kashshāf and in the preamble of the abridged commentary Badr al-Rūmī wrote on al-Pazdawī’s Uṣūl. The article contextually evaluates this information on al-Rūmī using other biblio-biographic information, in an attempt to understand the meaning of this information in the general framework of the period in which he lived. The article not only highlights awareness of scholars of the Beyliks period such as Badr al-Rūmī but also presents in the case of Badr al-Rūmī at least a meaningful picture of the relationship of the Anatolian Beyliks period’s scholarly tradition with the scholarly centers beyond Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Badr al-Rūmī, Beyliks, Ḥanafism, ʿUlamāʾ, Orkhāniyya Madrasa, manuscript, Bedru’r-Rûmî, Beylikler, Hanefîlik, Ulemâ, Orhâniyye Medresesi, Yazma Eser

Kaynakça

• Açıl, Berat (ed.). Osmanlı Kitap Kültürü: Carullah Efendi Kütüphanesi ve Derkenar Notları. İstanbul: İLEM Yayınları, 2020.
• Arıcı, Mustakim. “Kutbuddin Şirazi’ye Göre Tababet Sanatı ve Hekimlik Ahlakı.” Kutadgubilig: Felsefe - Bilim Araştırmaları 22 (2012): 45-71.
• Arıcı, Müstakim ve Mehmet Arıkan (ed.). Taşradan Merkeze Bir Ulema Ailesi: Taşköprülüzadeler ve İsamüddin Ahmed Efendi. İstanbul: İLEM Yayınları, 2021.
• Arslan, Sami. Osmanlı’da Bilginin Dolaşımı: Bilgiyi İstinsahla Çoğaltmak. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2020.
• Bâbertî, Ekmelüddîn Muhammed b. Mahmûd. el-İnâye fi şerhi’l-Hidâye. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Carullah, 773, 335 v.
• Bayat, Ali Haydar. “Anadolu Selçuklu Sağlık Müesseselerinden Sivas Darüşşifası ve Vakfiyesi.” I. Uluslararası Türk-İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Kongresi içinde, 2/23-35. İstanbul: İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, 1981.
• Bedir, Murteza. “Nesefî, Ebü’l-Berekât.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA) içinde, 32/567-568. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006