Modernliğin Risklerine Karşı Dinsel Düşünümsellik: Risk Toplumuna Tepkisel Bir Alternatif Tıp Hareketi Olarak “Gerçek Tıp” Hareketi

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 2, 491 - 518, 30.12.2023

Fatih Katınç , Abdurrahman Kurt

https://doi.org/10.26650/di.2023.34.2.1268937

Öz

Araştırmada, Ulrich Beck ve Anthony Giddens’ın geç, ileri veya yüksek modernite olarak tanımladıkları dönemde ortaya çıkan risklere karşı oluşan toplumsal tepkiler ele alınmaktadır. Türkiye’de modernitenin sebep olduğu risklere karşı oluşan tepkiler, belli bir örgütsel yapıya sahip yeni toplumsal hareketlere dönüşmüştür. Bu hareketlerden bazılarının dini referanslarla hareket ettikleri görülmektedir. 20. yüzyılın son çeyreğinde görünür olmaya başlayan alternatif tıp ve yeniçağ bu hareketlerdendir. Bu hareketler, eski toplumsal hareketlerden farklı olarak, modern yaşam tarzının ortaya çıkardığı risklere karşı tepkisel hareket ederek alternatif bir yaşam tarzını benimsemektedirler. Araştırmada bir alternatif tıp hareketi olarak ortaya çıkan ve etki alanını her geçen gün arttıran Aidin Salih ekolü ele alınmaktadır. “Gerçek Tıp” olarak bilinen hareketin mensuplarının en önemli referans kaynakları Tıbb-ı Nebevi’dir. Bu kavram, Gerçek Tıp takipçileri için modern yaşam tarzına karşı alternatif bir yaşam olarak “Tarih Meleği” görevini görmektedir. Bu açıdan Tıbb-ı Nebevi’nin tam olarak yaşandığına inanılan “Asr-ı Saadet” dönemi, retroptopya olarak yeniden icat edilmek istenmektedir. Araştırmanın amacı, bir alternatif tıp hareketi olarak “Gerçek Tıp” hareketinin motivasyon kaynaklarını incelemek ve benimsedikleri yaşam tarzının altında yatan toplumsal dinamikleri irdelemektir.

Anahtar Kelimeler

Modernlik, Risk Toplumu, Düşünümsellik, Tıbb-ı Nebevi, Tarih Meleği, Retrotopya, Geleneğin İcadı

Religious Reflectivity Against The Risks of Modernity: The “Real Medicine” Movement As A Reactive Alternative Medicine Movement To The Risk Society

Öz

This study examines the social reactions toward risks that emerged during the period referred to as late, advanced, or high modernity by Ulrich Beck and Anthony Giddens. These reactions transformed into new social movements with a certain organizational structure. Notably, certain movements have incorporated religious references as part of their approach. Among these movements are alternative medicine and the new age, which gained prominence in the latter part of the 20th century. In contrast to traditional movements, these contemporary movements embrace an alternative way of life, reacting against the potential risks posed by the modern way of life. This study focuses on the Aidin Salih School, an alternative medicine movement that has progressively expanded its area of influence. The most important reference sources of the members of this movement known as “Real Medicine” are Prophet’s Medicine. This concept serves as the “Angel of History” as an alternative to the modern way of life for the followers of Real Medicine. In this context, the aspiration is to reinvent the era of “Asr-ı Saadet, “ a period believed to have fully embraced the Prophet’s Medicine, as a form of retrotopia (an idealized past). The study aims to examine the motivating factors behind the “Real Medicine” movement as a representative of the alternative medicine movement and to scrutinize the social dynamics that shaped their adopted way of life.

Anahtar Kelimeler

Modernity, Risk Society, Reflexivity, Prophet’s Medicine, Angel of History, Retrotopia, Invention of Tradition

Kaynakça

• Alperen, Abdullah. Türkiye’de İslam ve Modernleşme: Sosyolojik Açıdan. Adana: Karahan Kitabevi, 2003. google scholar
• Bauman, Zygmunt. Retrotopya. çev. Ali Karatay. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2018. google scholar
• Bauman, Zygmunt. Modernlik ve Holokost. çev. Süha Sertabiboğlu. İstanbul: Sarmal Yayınevi, 1997. google scholar
• Beck, Ulrich. Risk Toplumu. çev. Kâzım Özdoğan - Bülent Doğan. İstanbul: İthaki Yayınları, 3. Basım, 2019. google scholar
• Biçer, İsmail - Yalçın Balçık, Pınar. “Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp: Türkiye ve Seçilen Ülkelerinin İncelenmesi”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 22/1 (2019), 245-257. google scholar
• Bilgin, Vejdi. “Kur’an’dan Sosyolojik İlkeler Çıkarmanın İmkânı: Sünnetullah Kavramı Çerçevesinde Bir Eleştiri”. Eskiyeni Dergisi 22 (2011), 35-43. google scholar
• Bilgin, Vejdi - Ünalan Turan, Sümeyra. “Tıbb-ı Nebevi Uygulamalarının Toplumsal ve Ekonomik Boyutu Üzerine Nitel Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 21/1 (2021), 99 - 141. google scholar
• Clarke, Peter B. (ed.). Din Sosyolojisi Çağdaş Gelişmeler. çev. İhsan Çapçıoğlu (ed.). İstanbul: İmge Kitabevi, 2012. google scholar
• Çayır, Kenan. Yeni Sosyal Hareketler. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2016. google scholar
• Dole, Christopher. Seküler Yaşam ve Şifacılık Modern Türkiye’de Kayıp ve Adanmışlık, çev. Barış Cezar. İstanbul: Metis Yayınları, 2015. google scholar
• Dole, Christopher. “In The Shadows of Medicine and Modernity: Medical Integration and Secular Histories of Religious Healing In Turkey”. Culture, Medicine and Psychiatry 28 (2004), 255-280. google scholar
• Durkheim, Emile. İntihar. çev. Z. Zühre İlkgelen. İstanbul: Pozitif Yayınları, 2018. google scholar
• Erkilet, Alev. Ortadoğu’da Modernleşme ve İslâmî Hareketler. İstanbul: Büyüyenay Yayınları, 2. Basım, 2017. google scholar
• GETAT, Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği. Resmî Gazete 29158 (27 Ekim 2014). Erişim 14 Mart 2023. google scholar
• Giddens, Anthony. Modernliğin Sonuçları. çev. Ersin Kuşdil. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 8. Basım, 2018. google scholar
• Giddens, Anthony. Modernite ve Bireysel-Kimlik Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. çev. Ümit Tatlıcan. İstanbul: Say Yayınları, 2. Basım, 2014. google scholar
• Giddens, Anthony. Mahremiyetin Dönüşümü. çev. İdris Şahin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. Basım, 2010. google scholar
• Giddens, Anthony - Sutton, Philiph W. Sosyolojide Temel Kavramlar. çev. Ali Esgin. Ankara: Phoenix, 3. Basım, 2018. google scholar
• Hobsbawm, Eric - Ranger, Terence. Geleneğin İcadı, çev. Mehmet Murat Şahin. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2006. google scholar
• Kahraman, Alim. “Ülkü”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/293-294. Ankara: TDV Yayınları, 2012. google scholar
• Luckmann, Thomas. Görünmeyen Din. çev. Ali Coşkun vd. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2. Basım, 2016. google scholar
• Mollahaliloğlu, Salih vd. “Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarında Yeni Dönem”. Ankara Med Dergisi, 15/2 (2015), 102-105. google scholar
• Öztürk, Yunus Emre vd. “Geleneksel Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Kullanımı”. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi 1/3 (2020), 23 - 35. google scholar
• Ritzer, George. Toplumun McDonaldlaştırılması. çev. Akın Emre Pilgir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 6. Basım, 2019. google scholar
• Ritzer, George. Sosyoloji Kuramları. çev. Himmet Hülür. Ankara: De Ki Yayınları, 2013. google scholar
• Ritzer, George - Stepnisky, Jeffrey. Çağdaş Sosyoloji Kuramları ve Klasik Kökleri. çev. Irmak Ertuna Howison. Ankara: De Ki Yayınları, 2015. google scholar
• Sağlık Bakanlığı. “Bakanlık Tarihçesi”. Erişim 19 Mart 2023. https://www.saglik.gov.tr/TR,11492/ tarihce.html google scholar
• Salih, Aidin. Gerçek Tıp Yitik Şifanın İzinde. İstanbul: Maur Yayıncılık, 46. Basım, 2020. google scholar
• Salih, Aidin. Son Söz Gerçek Tıp Dersleri II. İstanbul: Maur Yayıncılık, 6. Basım, 2020. google scholar
• Slattery, Martin. Sosyolojide Temel Fikirler. çev. Ümit Tatlıcan - Gülhan Demiriz. Bursa: Sentez Yayınları, 8. Basım, 2015. google scholar
• Umumi Hıfzıssıha Kanunu. Resmî Gazete 1593 (24 Nisan 1930). Erişim 19 Mart 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.1593.pdf google scholar
• Wahlberg, Ayo. Modernisation And Its Side Effects. London: London School of Economics and Political Science, Department of Sociology, A thesis of Doctor, 2006. google scholar
• Weber, Max. Ekonomi ve Toplum. çev. Latif Boyacı. İstanbul: Yarın Yayınları, 2012. google scholar
• Weber, Max. Sosyoloji Yazıları. çev. Taha Parla. İstanbul: Deniz Yayınları, 14. Basım, 2014. google scholar
• Yitik, Ali İhsan. “Yeni Dini Hareketler ve Misyonerlik: Türkiye Örneği”. Yeni Dini Hareketler Tarihsel, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla. ed. Süleyman Turan vd. İstanbul: Açılımkitap, 2014. google scholar