The Century of Türkiye Education Model Religious Culture and Moral Knowledge (Grades 4-8) The Curriculum in Terms of the Basic Elements Assessment

Yıl 2025, Cilt: 36 Sayı: 2, 389 - 424, 26.08.2025

Ayşegül Semerci , Gülşen Sayın

https://doi.org/10.26650/di.2025.36.2.1676227

Öz

Curricula are renewed within the framework of educational philosophies determined to raise the human profile with the equipment and skills required by the age under the influence of scientific and technological changes and developments. The philosophical approaches underlying the curricula should guide all program elements, from the teaching objectives to the measurement and evaluation phase. In this respect, it is very important for the success of a curriculum that the basic elements of the curriculum are in harmony both with the philosophical approaches adopted and with each other, and are implemented accordingly. This study aims to examine the Religious Culture and Moral Knowledge (DKAB) course curriculum for grades 4–8 prepared in 2024 within the scope of the The Century of Türkiye Education Model (TYMM), in terms of the basic elements of the curriculum (purpose, content, teaching and learning process, and measurement and evaluation), in line with approaches based on the curriculum. While the 2024 Religious Education Curriculum (Years 4–8) was evaluated in terms of these basic elements, comparisons were made with the 2018 Religious Education Curriculum (Years 4–8) and the findings were discussed in the relevant literature. This qualitative study was conducted using the document analysis method. The Common Text of the TYMM curricula was analysed alongside the DKAB Curriculum (Years 4–8) and the 2018 DKAB Curriculum (Years 4–8). It was observed that the curriculum was not sufficiently aligned with our spiritual and cultural structure, nor was it sufficiently consistent, and the curriculum-based approaches were not adequately reflected in the basic elements of the curriculum, especially in the field of religion and morality.

Anahtar Kelimeler

Religious Education , The Century of Türkiye Education Model , Religious Education Curriculum , Basic Elements of the Curriculum

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4.-8. Sınıf) Öğretim Programı’nın Temel Öğeler Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Öğretim programları, bilimsel ve teknolojik değişme ve gelişmelerin etkisiyle çağın gerektirdiği donanım ve becerilere sahip insan profilini yetiştirmek amacıyla belirlenen eğitim felsefeleri çerçevesinde yenilenmektedir. Öğretim programlarında esas alınan felsefi yaklaşımların öğretimin amaçlarından ölçme ve değerlendirme aşamasına kadar programın tüm öğelerine yön vermesi gerekmektedir. Bu açıdan bir öğretim programının başarılı olabilmesi için programın temel unsurlarının hem belirlenen felsefi yaklaşımlarla hem de birbirleriyle uyum içerisinde olması ve buna göre uygulanması oldukça önemlidir. Dolayısıyla bu araştırmanın amacı 2024 yılında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) kapsamında hazırlanan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) Dersi (4.-8. Sınıf) Öğretim Programı’nı programda esas alınan yaklaşımlar doğrultusunda, öğretim programının temel öğeleri (amaç, içerik, öğrenme-öğretme süreci, ölçme-değerlendirme) açısından incelemektir. 2024 DKAB Dersi (4.-8. Sınıf) Öğretim Programı, temel öğeler bakımından değerlendirilirken, 2018 DKAB Dersi (4.-8. Sınıf) Öğretim Programı ile karşılaştırmalara yer verilmiş ve ilgili literatürle tartışılmaya çalışılmıştır. Araştırma, doküman analizi yöntemiyle yapılan nitel bir çalışmadır. Çalışmada TYMM Öğretim Programları Ortak Metni; DKAB Dersi (4.-8. Sınıf) Öğretim Programı ve 2018 DKAB Dersi (4.-8. Sınıf) Öğretim Programı ele alınarak incelenmiştir. Sonuç olarak programın manevi ve kültürel yapımıza uygunluğunun ve kendi içinde tutarlılığının yeterince sağlanamadığı, programda esas alınan yaklaşımların programın temel öğelerine yeterince yansıtılamadığı ve özellikle din ve ahlak alanının sınırlandırıldığı/göz ardı edildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi , Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , DKAB Öğretim Programı , Öğretim Programının Temel Öğeleri

Kaynakça

• Adıgüzel, Abdullah ve Mustafa Cinoğlu. “Eğitimde Program Geliştirme Süreci.” Eğitimde Program Geliştirme ve Değerlendirme, editör Behçet Oral ve Taha Yazar, 175–238. Ankara: Pegem Akademi, 2020. google scholar
• Akpınar, Burhan ve Bahadır Köksalan. “Eğitimde Maarif ve Müfredat Yenileme İhtiyacı: Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Üzerinden Teorik Bir Analiz.” Tarih Okulu Dergisi 17, no. 68 (2024): 27–48. google scholar
• Akpınar, Burhan, Bayram Özer, Behçet Oral ve Bahadır Köksalan. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinin Program Geliştirme ve Felsefi Düzlemden Analizi.” Ekev Akademi Dergisi, no. 99 (2025): 59–73. google scholar
• Arıcan, Sümeyra. Beceri Temelli Din Öğretimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2024. google scholar
• Arpacı, Mücahit. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Yapılandırmacı Öğrenme Ortamları.” Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12, no. 3 (2012): 151–74. google scholar
• Aşlamacı, İbrahim. “2018 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4-8. Sınıf) Öğretim Programının Temel Alınan Yaklaşımlar Açısından Değerlendirilmesi.” Dı̇n Eğı̇tı̇mı̇nde Ana Konular, editör Mehmet Bahçekapılı ve Ahmet Ali Çanakçı, 345–69. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2021. google scholar
• ———. 21. Yüzyıl Becerileri ve Din Eğitimi Eleştirel Bir Yaklaşım. İstanbul: DEM Yayınları, 2023. google scholar
• ———. “4-6 Yaş Kuran Kursları Öğretim Programının (2018) Eğitim Programı Temel Öğeleri Açısından Değerlendirilmesi.” Erken Çocukluk Dönemi Din - Ahlak- Değerler Eğitimi ve Sorunları- 1, editör Mehmet Bayyiğit, Mehmet Özkan, Ahmet Ali Çanakcı ve Asem Hamdy Ahmed Abdelghany, 160–70. Konya: Palet Yayınları, 2020. google scholar
• Aydın, Muhammet Şevki. Din Eğitimi Bilimi. Kimlik Yayınları. Kayseri, 2021. google scholar
• Bahçekapılı, Mehmet. “Din Eğitiminde Pedagojik Yaklaşımlar ; ‘ Din Hakkında Öğrenme ’ ve ‘ Dinden Öğrenme .’” Islamic University of Europa Journal of Islamic Research - İslam Araştırmaları 4, no. 2 (2011): 101–20. google scholar
• Banaz, Emrullah. “2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programının Dijital Okuryazarlık Açısından İncelenmesi.” Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi 8, no. 1 (2024): 279–90. https://doi.org/10.48066/kusob.1483671. google scholar
• Berkant, Hasan Güner. Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulama Örneklerine. Ankara: Anı Yayıncılık, 2020. google scholar
• Bilecik Karacan, Sümeyra. “İslam Din Okuryazarlığı Ölçeği Geliştirme Çalışması.” İlahiyat Tetkikleri Dergisi 62, no. 1 (2024): 119–31. https://doi.org/10.29288/ilted. google scholar
• Bilgin, Beyza. “1980 Sonrası Türkiye’de Din Öğretimi Program Anlayışları.” Din Öğretiminde Yeni Yöntem Arayışlar (Uluslararası Sempozyum Bildiri ve Tartışmalar, 28-30 Mart 2001 İstanbul). Ankara: MEB Basımevi, 2003. google scholar
• Cevizci, Ahmet. Eğitim Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları, 2023. google scholar
• Ceylan, Tuncay. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli DKAB Öğretim Programlarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi.” İlahiyat Tetkikleri Dergisi 63, no. 1 (2025): 1–16. https://doi.org/10.29288/ ilted.1598481. google scholar
• DEM. “‘Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ Değerlendirme ve Öneriler,” 2024. google scholar
• Demirel, Özcan. Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi, 2020. google scholar
• Dirik, Mehmet Zahit. Eğitim Programları ve Öğretim Öğretim İlke ve Yöntemleri. 2. baskı. Ankara: Pegem Akademi, 2015. google scholar
• Doğan, Recai ve Nurullah Altaş. “Din Öğretiminde Yeni Yöntem Tartışmalarında Kuramdan Uygulamaya: İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programları (Ankara Modeli).” Değerler Eğitimi Dergisi 2, no. 5 (2004): 23–38. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/312571. google scholar
• Ev, Halit. “Yapılandırmacılık: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi İçin Tehdit Mi Yoksa Fırsat Mı?” Eğitime Bakış, no. 16 (2010): 21–26. google scholar
• Fer, Seval. Eğitimde Program Geliştirme Kuramsal Temellere Bakış. Ankara: Pegem Akademi, 2022. google scholar
• Furat, Ayşe Zişan. “Din Okuryazarlığı: Din Eğitimi Felsefesi Açısından Temel Bir Kavram.” Marife 12, no. 3 (2012): 9–24. google scholar
• Karataş, İbrahim Hakan. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hakkında.” Alanyazın Eğitim Bilimleri Eleştirel İnceleme Dergisi 5, no. 1 (2024): 6–11. https://dergipark.org.tr/en/pub/alanyazin/ issue/82657/1486956. google scholar
• Kaymakcan, Recep. “Türkiye’de Din Eğitiminde Çoğulculuk ve Yapılandırmacılık: Yeni Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Programı Bağlamında Bir Değerlendirme.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 7, no. 1 (2007): 177–210. google scholar
• Kızılabdullah, Yıldız. “Dini Öğrenme Modelinin” Çok Dinli /Çokkültürlü Toplumlardaki Tezahürleri.” Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi 5, no. 5 (2015): 721–32. https://doi.org/10.14527/ pegegog.2015.039. google scholar
• Kuzu, Okan, Veysel Göçer ve Ahmet Oğuz Akçay. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Kapsamında İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programının İncelenmesi.” RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, no. 41 (2024): 640–67. https://doi.org/10.5281/zenodo.13337757. google scholar
• MEB. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) (2018). google scholar
• ———. “İlkokul- Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Dı̇n Kültürü ve Ahlak Bı̇lgı̇sı̇ Dersı̇ Öğretim Programı (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıf) Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli,” 2024. google scholar
• ———. Türkiye Yüzyılı Maarı̇f Modelı̇ Öğretim Programları Ortak Metni. Ankara: MEB Yayınları, 2024. google scholar
• Meydan, Hasan. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ve Yeni Müfredatlar Üzerine Bir Değerlendirme,” 2024. https://yenidunyadergisi.com/blog/turkiye-yuzyili-maarif-modeli-ve-yeni-mufredatlar-uzerine-bir-degerlendirme-prof-dr-hasan-meydan. Erişim 01 Temmuz 2024. google scholar
• Okumuşlar, Muhiddin. “Çok Kültürlü Toplumlarda ‘Din Hakkında Öğrenme’ ve ‘Dinden Öğrenme’ Modeli.” Marife 7, no. 2 (2007): 251–64. google scholar
• ÖNDER. “‘Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ Değerlendirme Raporu,” 2024. https://onder.org.tr/ haberler/dernek/turkiye-yuzyili-maarif-modeli-degerlendirme-raporu. Erişim 10 Şubat 2025. google scholar
• Patton, Michael Quinn. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2018. google scholar
• Santrock, John W. Yaşam Boyu Gelişim Gelişim Psikolojisi. Çeviri editörü Galip Yüksel. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2023. google scholar
• Sayın, Gülşen. Din Eğitiminde Teori ve Pratik Dini Bilgi Anlayışları ve Öğretim Uygulamaları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2024. google scholar
• Sönmez, Veysel ve Füsun Gülderen Alacapınar. Örnekleriyle Eğitimde Program Değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık, 2021. google scholar
• TEDMEM. “‘Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ Ortak Metni ve Taslak Öğretim Programlarına İlişkin Değerlendirmeler,” 2024. google scholar
• Tekin, İshak. “Ahlak Okuryazarlığı Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Marife Dini Araştırmalar Dergisi 22, no. 1 (2022): 43–66. https://doi.org/10.33420/marife.1104203. google scholar
• Tetik, Hayati. “Din Kültürü Öğretim Programı Ünı̇te ve Kazanımları Üzerı̇ne Bı̇r Değerlendı̇rme.” Universal Journal of Theology 3, no. 1 (2018): 64–86. https://dergipark.org.tr/tr/. google scholar
• Turan, Şeyma ve Bayramali Nazıroğlu. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin Din Öğretimi Yaklaşımında Birey ve Toplumun İdeolojik Tahayyülü.” Rize İlahiyat Dergisi 27, no. Ekim (2024): 15–33. google scholar
• Tyler, Ralph W. Eğitim Programlarının ve Öğretimin Temel İlkeleri. Çeviri editörü M. Emin Rüzgar ve Berna Aslan. Ankara: Pegem Akademi, 2014. google scholar
• Ünal, Menderes ve Berkay Kılıç. “Program Değerlendirme ve Program Değerlendirme Modelleri.” Eğitimde Program Geliştirme, editör Halük Ünsal, 237–63. Ankara: Pegem Akademi, 2023. google scholar
• Üzümcü, Muzaffer ve Süleyman Abanoz. “Program Tasarımı Yaklaşımları Bağlamında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı.” Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi 12, no. Eylül (2024): 795–826. https://doi.org/10.56720/mevzu.1495250. google scholar
• Yalçın, Seher. “21. Yüzyıl Becerileri ve Bu Becerilerin Ölçülmesinde Kullanılan Araçlar ve Yaklaşımlar.” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 51, no. 1 (2018): 183–201. https://doi.org/10.30964/auebfd.405860. google scholar
• Yaşar, Mehmet. “Yeni Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programları Üzerine Bir Değerlendirme.” Disiplinlerarası Sosyal Bilimler Dergisi, no. 16 (2024): 19–47. google scholar
• Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, 2021. google scholar
• Yıldız, Mehmet. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (4-8) Öğretim Programı’ndaki Bilişsel Kazanımların Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi.” Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19, no. 19 (2021): 307–42. https://doi.org/10.51553/bozifder.898308. google scholar
• Yüreğilli Göksu, Derya. “İçerik ve İçerik Düzenleme Yaklaşımları.” Eğitimde Program Geliştirme, editör Halük Ünsal, 217–35. Ankara: Pegem Akademi, 2023. google scholar
• Yürük, Tuğrul. “Cumhuriyet Dönemi Din Öğretimi Program Anlayışları.” Dinî Araştırmalar 13, no. 36 (2010): 69–86. google scholar