SİRÂCUDDÎN EL-URMEVÎ’NİN (Ö.682/1283) HİLÂF İLMİNDEKİ METODU

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 44 - 53, 31.10.2018

Hadi Ensar Ceylan

Öz

Fahreddîn er-Râzî ekolünün önde gelen temsilcilerinden
Sirâcuddîn el-Urmevî mantık, felsefe ve hukuk alanındaki çalışmalarıyla
bilinmektedir. Halen yazma olarak kütüphanelerimizde mevcut olan eserlerinden
biri de İslam hukukçularının tartışmalarını konu edinen hilaf alanında yazdığı
en-Nüket adlı eseridir. Mensubu olduğu Şâfi‘î mezhebinin kurucusu İmâm Şâfi‘î
ile İmâm Ebû Hanîfe arasındaki ihtilaflı beş meseleyi ele aldığı bu eserde
oldukça teknik bir dil kullanan Urmevî, hilaf ilminin cedel ve münazara
ilimleriyle irtibatını uygulamalı açıdan göstermektedir. Takip ettiği metot açısından
mantıkî bir çizgide olduğunu söyleyebileceğimiz bu eserde, onun metodunun arka
planını araştırmaya çalışacağız. Urmevî’nin metodunda en çok öne çıkan husus
onun kavram ve önermeler arasındaki telâzum ilişkisini kullanmasıdır. Öyle ki
Urmevî çoğu zaman muhalifinin görüşünü nassa aykırı olmakla doğrudan
nitelememekte, onun iddiasının zorunlu olarak gerektirdiği sonuç ya da
sonuçların çelişki ortaya çıkardığını ifade etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Urmevî, Hilâf, Nüket, ‘Amîdî, Münazara

Kaynakça

• Akkanat, H. (2006). Kadı Siraceddin el-Ürmevi ve Metâliu’l-Envâr (Tahkik, Çeviri, İnceleme) (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Âmidî, S. (ö.631/1233) (2005). el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye.
• Başoğlu, T. (2014). Fıkıh Usulünde Fahreddin er-Râzî Mektebi. İstanbul: İsam Yayınları.
• Bedevî, A. (1977). Müellefâtu’l-Gazâlî. Kuveyt: Vekâletu’l-Matbû‘ât.
• Çağrıcı, M. (2012). Sirâceddin el-Urmevî. (XXXVII/262-264). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ebû Zuneyd, A. A. (1988). et-Tahsîl mine’l-Mahsûl (Muhakkikin girişi). Beyrût: Muessesetu’r-Risâle.
• İbnu’l-Ekfânî, M. (ö.749/1348) (1998). İrşâdu’l-Kâsıd ilâ Esne’l-Mekâsıd. Beyrût: Mektebetu Lubnân en-Nâşirûn.
• İbnu’l-Humâm, K. (ö.861/1457) (2003). Fethu’l-Kadîr ‘ale’l-Hidâye, Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye.
• Karâfî, Ş. (ö.684/1285) (1994). ez-Zehîra, Beyrût: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî.
• Kâsânî, E. (ö.587/1191) (2003). Bedâi‘u’s-Sanâi‘ fî Tertîbi’ş-Şerâi‘.Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye.
• Kâtib Çelebi (ö.1067/1657). (1941). Keşfu’z-Zunûn an Esâmi’l-Kutub ve’l-Funûn, Ankara: Maarif Vekaleti.
• Kaya, M. C. (2012). Bir “Filozof” Olarak Sirâceddîn el-Urmevî (ö.682/1283): Letâifu’l-hikme Bağlamında Bir Tahlil Denemesi Dîvân, Cilt: 17, Sayı: 33 (2012/2), ss.4-12.
• Köroğlu, B. (2009). Risâletün fi’l-Farki Beyne Nev‘ayi’l-İlmi’l-İlâhî ve’l-Kelâm”(Muhakkikin girişi) Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 36/1.
• Marlow, L. (2010). A Thirteenth-Century Scholar in the Eastern Mediterranean: Sirâj al-Dîn Urmavî, Jurist, Logician, Diplomat Al-Masâq, 22:3, ss.279-313.
• Özen, Ş. (1998). Hilâf. (XVII/527-538). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özen, Ş. (1999). İlm-i Hilâf Yahut Fukahâ Metoduna Göre Cedel Hakkında Klasik Bir Metin: Menşeü’n-Nazar Makâlât, Sayı: 2, ss.171-198.
• Pehlivan, N. ve Ceylan, H. E. (2015). Adâbu’l-Bahs Devrimine Doğru Son Evrim: Burhânuddîn en-Nesefî’nin el-Fusûl’ü Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 56/2, ss.1-75.
• Şîrâzî, E. (ö.476/1083) (2001). el-Mühezzeb fi’l-Fıkhi’l-İmâmi’ş-Şâfi‘î. Dımeşk: Dâru’l-Kalem.
• Şîrâzî, E. (ö.476/1083) (1425). en-Nüket fi’l-Mesâili’l-Muhtelefi fîhâ Beyne’ş-Şâfi‘î ve Ebî Hanîfe, Tahkik: Îmân bnt. Sa‘d ‘Abdullah et-Tuveyrıkî (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Mekke: Câmi‘atu Ummi’l-Kurâ.
• Tehânevî, M. (ö.1158/1745) (1996). Mevsûatu Keşşâfu Istılâhâti’l-Funûn ve’l-‘Ulûm. Beyrût: Mektebetu Lübnân en-Nâşirûn.
• Taşköprîzâde, A. (ö.968/1561) (1985). Miftâhu’s-Sa‘âde ve Mısbâhu’s-Siyâde fî Mevdû‘âti’l-‘Ulûm. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye.
• Urmevî, S. (ö.683/1283). el-Vesâil ilâ Tahkîki’d-Delâil. Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, no: 2304, vr.1-45.
• Urmevî, S. (ö.682/1283). en-Nüket fi’l-Mesâili’l-Hilâfiyye fi’l-Fıkh. Süleymaniye Ktp, Ayasofya, no: 3721, vr.112-131.