لقد انتشر الصحابة الكرام في بقاع الأرض شرقاً وغرباً وشمالاً وجنوباً لتبليغ دعوة رسولهم الكريم ودينه الحنيف إلى البشرية جمعاء، واضعين نُصْبَ أعينهم مبدأ: إخراج العباد من عبادة العباد إلى عبادة رب العباد، ففتحوا البلاد، وعلموا العباد مبادئ وشرائع هذا الدين، وكان لكل صحابي أثر في الموقع الذي عاش فيه أو انتقل إليه، وقد تلقى منهم التابعين، وتلقى من هؤلاء تابع التابعين، وهكذا، فكان للصحابة دور كبير في ثقافة وحضارة تلك المناطق التي تشرفت بوجودهم فيها، ومن هؤلاء الصحابة الذين أثروا في فقه وثقافة المحيط الذي أقاموا فيه عبد الله بن مسعود- رضي الله عنه- فقد تولى قضاء الكوفة وبيت مال المسلمين فيها في خلافة عمر بن الخطاب- رضي الله عنهما-، وكان هذا الصحابي الجليل- عبد الله- من كبار فقهاء الصحابة، ومن المكثرين في فقه الكتاب والسنة، ثم إنه اشتهرت مدرسة الكوفة الممثلة بالمذهب الحنفي التي تسلسلت منها فقهاء هذه المدرسة إلى عبد الله بن مسعود، والتي غذيت بعلمه وفقهه وتأثرت بمشربه وفكره، فكان بالكوفة أربعة آلاف تلميذ له. فجاءت هذه الدراسة لتبيَّن أثر هذا الصحابي الجليل وآراءه الفقهية وقراءته على فقه وثقافة أهل الكوفة واختيارها لمعظم آرائه، مع بيان السلسلة الفقهية التي بدأت بعبد الله بن مسعود وانتهت بأبي حنيفة النعمان، وذكر نبذة من الأمثلة الفقهية والثقافية على ذلك، ونتائج مهمة ستأتي في نهاية الدراسة.
شكراً جزيلاً على جهودكم
Resulü Ekrem'in davasını tebliğ etmek ve bütün insanlığa getirdiği Hanif dini yaymak için sahabeler yer yüzünün doğusu, batısı, kuzeyi ve güneyine dağılmışlar ve ilk olarak; insanları, kula kul olmaktan çıkarıp, kulların Rabbine kul yapmayı kendilerine görev bilmişlerdir. Bu doğrultuda memleketleri fethetmiş ve bu dinin ilkeleri ve şeriatını (kanunlarını) insanlara öğretmişlerdir. Muhakkak onların (sahabenin) yaşadığı veya daha sonra yerleştiği bölge üzerinde etkisi olmuştur. Tabiînler onlardan ilim alıp etbaı’t-tabiîne onlar da aynı şekilde sonraki nesillere nakletmişlerdir. Böylece sahabe, varlığıyla teşrif ettiği bölgelerin kültür ve medeniyeti üzerinde büyük bir etkiye sahip olmuştur. Yerleştikleri yerin fıkıh ve kültürü üzerinde etkili olan Sahabeden birisi de Abdullah b. Mes’ud’dur (r.a). Bu sahabeyi celil Ömer b. Hattab’ın (r.a) halifeliği döneminde, Küfe’de kadılık ve beytülmal görevinde bulunmuş ashabın büyüklerindendir. Kur’an ve Sünnet fıkhında çok konuşanlardan (fetva veren) birisidir. Ayrıca daha sonra Hanefî mezhebin temsil edeceği Küfe medresesinin fakihlerinin dayandığı sahabe de Abdullah b. Mes’ud’dur. Bu fakihler ki, onun ilmi ve fıkhıyla beslenmiş, meşrep ve görüşlerinden etkilenmişlerdir. Onun (İbn Mes’ud) Küfe’de dört bin öğrencisi olmuştur.İşte bu araştırma, adı geçen sahabeyi celil’in ve fıkhî görüşleri ile kıraatinin Küfe halkının fıkhı ve kültürü üzerindeki etkisine yönelik olduğu gibi, Küfe halkının onun büyük çoğunlukla fıkhî görüşlerini alması hususundaki tercihini açıklamaya yönelik olmuştur. Ayrıca İbn Mes’ud’dan Ebu Hanife’ye kadar uzanan ilim silsilesindeki zatları da açıklamak ve bazı fıkhî ve kültürel meseleleri de zikretmektir. Önemli neticeler araştırmanın sonunda elde edilecektir.
Birincil Dil | Arapça |
---|---|
Konular | Din, Toplum ve Kültür Araştırmaları |
Bölüm | DASED |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2020 |
Gönderilme Tarihi | 5 Kasım 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 4 Sayı: 2 |