HETERODOKS İKTİSADIN TÜRKİYE’DEKİ YANSIMASI: LİSANS ÜSTÜ TEZLER ÜZERİNE BİR İNCELEME (1990-2019)

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 25, 26.12.2021

Gülizar Kocadağ , Servet Akyol

https://doi.org/10.31457/dased.981037

Öz

İktisat disiplini genellikle iki farklı kategoriye ayrılmakta, heteredoks iktisat ve ortodoks iktisat olarak tanımlanmaktadır. Ancak disiplin içerisinde bu iki yaklaşımı birbirinden ayırt etmek zordur. Bu çalışma heteredoks iktisat üzerine odaklanmaktadır. Bu yaklaşım 20. yüzyılın ortalarına kadar nispeten popüler değildi, ancak 1970'lerden itibaren kapitalist dünya ekonomisi ve siyasetindeki değişikliklerin etkisiyle ivme kazandı. 1990'larda disiplindeki farkı göstermek için, 'yeni' bir kavram olarak "heterodoks iktisat" kavramı yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Heteredoks iktisat yaklaşımlarının temel prensibi anaakım ortodoks ve neo-klasik iktisada muhalif olmaktır. Fakat heteredoks iktisadın homojen bir yapısının olmadığının özellikle altı çizilmelidir. Bu çalışmada heteredoks iktisadın görece dar ama büyük ölçüde kabul gören bir tanımını benimsenmektedir. Marxist-Radical iktisat, Post-Keynesian İktisat, Cambridge Keynesians, Sraffian İktisat, Kurumsalcı İktisat, Tarihçi Okul, Avusturya Okulu, Neo-Avusturya Okulu, Kamu Tercihi Teorisi, Feminist İktisat, Sosyal İktisat ve Evrimci İktisat bu çalışmada heteredoks iktisatı temsil etmeleri için seçilen okullardır.

Çalışmanın amacı heterodoks iktisadın Türkiye’de lisansüstü çalışmalardaki izlerini sürmektir. Çalışmada, Türkiye üniversitelerinde 1990-2019 döneminde yazılan yüksek lisans ve doktora tezleri tespit edilerek heterodoks geleneklerin varlığı araştırılmaktadır. Çalışma bir yandan Türkiye’de ki heteredoks iktisadın bugünkü durumunu ortaya koyarken bir yandan da bu alanda çalışmak isteyen araştırmacılara bir yol haritası çizmeyi amaçlamaktadır. Heterodoks iktisat tezlerini tespit edebilmek için bir dizi anahtar kelime belirlenmiştir. Anahtar kelimeler JEL sınıflandırmasına ve diğer akademik dergi ve yayınlarda yer alan anahtar kelimelere göre belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre heteredoks bakış açısıyla yazılmış tez sayısının çok sınırlı olduğu söylenebilir. Ancak 2000’lerden itibaren heteredoks bakış açısıyla yazılmış tezlerin sayısının arttğı gözlenmektedir. Çalışmanın bulguları ışığında heteredoks iktisadın sadece eski ve “merkez” üniversiteler ile görece yeni kurulmuş bir kaç üniversite de popüler bir çalışma konusu olduğu söylenebilir. Heteredoks iktisat perspektifiyle yazılmış tezler genellikle Marmara, Ankara, İstanbul, Gazi, ODTÜ ve Hacettepe üniversitelerinde yoğunlaşmaktadır. Bununla birlikte heteredoks iktisat Akdeniz, Dokuz Eylül, Mersin, Eskişehir Osmangazi, Dicle, Çukurova ve Niğde üniversitelerindeki akademisyenler için de yavaş yavaş popüler hale gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Heterodoks İktisat, Ortodoks İktisat, Anaakım İktisat

A REFLECTION OF HETERODOX ECONOMICS ON TURKEY: A STUDY ON POSTGRADUATE THESES (1990-2019)

Öz

The discipline of economics is generally classified into two different categories, and these two categories are usually defined as orthodox economics and heterodox economics. However, it is not easy to distinguish orthodox and heterodox approaches from each other within the discipline. This study focuses on the heterodox economics. This approach remained relatively unpopular until the mid-20th century, but from the 1970s onwards it gained momentum with the effect of the changes in the politics and the capitalist world economy. In order to show the difference in the discipline in the 1990s, as a “new” concept “heterodox economics” started to be used widely. The main partnership of approaches within heterodox economics is to oppose the traditional mainstream orthodoxy and the neoclassical economics. But it is important to emphasize that there is not a heterodox economics which is homogenous. In our work we adopt a definition of heterodoxy which is relatively narrow and widely accepted in the literature. The schools selected here as the representatives of heterodox economics are Marxist-Radical Economics, Post-Keynesian Economics, Cambridge Keynesians, Sraffian Economics, Former Institutional School, Historical School, Austrian School, Neo-Austrian School, Public Choice Theory, Feminist Economics, Socio-Economics and Evolutionary Economics.

The objective of this study is to track the traces of heterodox economics in postgraduate studies in Turkey. In the study, the reflections of heterodox traditions on postgraduate dissertations written in the universities in Turkey between 1990 and 2019 are investigated. This study, on the one hand, is revealing the current state of the heterodox traditions in Turkey, on the other hand, it aims to provide a roadmap to researchers who want to study in this field. We determined a number of "keywords" sets to identify postgraduate theses. The set of keywords is based on the JEL classification and the keywords of other academic journals and publications. Based on the findings one can argue that the number of the dissertations adopting the perspective of heterodox economics is still limited. However, it is observed that there has been an increase in the number of the thesis adopting heterodox economics perpective since 2000s. One can also observe that heterodox economics is only popular in some of the oldest universities and started to become popular in a few universities establihed relatively recently. Heterodox economics thesis are mainly concentrated in old and "central" universities, such as Marmara, Ankara, Istanbul, Gazi, METU and Hacettepe. One can see that heterodox economics is becoming popular slowly among the scholars from Akdeniz University, Dokuz Eylül University, Mersin University, Eskişehir Osmangazi University, Dicle University, Çukurova University and Niğde University.

Anahtar Kelimeler

Heterodox Economics, Orthodox Economics, Mainstream Economics

Kaynakça

• Arnsperger, C. ve Varoufakis, Y. (2006). What Is Neoclassical Economics? The three axioms responsible for its theoretical oeuvre, practical irrelevance and, thus, discursive power, Panoeconomicus, 53 (1), 5-18.
• Backhouse, R. E. (2000). Progress in Heterodox Economics, Journal of the History of Economic Thought, 22(2), 149-155.
• Backhouse, R. E. (2004). A Suggestion For Clarifying The Study Of Dissent In Economic, Journal of the History of Economic Thought, 26(2), 261-271.
• Batifoulier, P. Chavance, B. Favereau, O Jallais, S. Labrousse, A. Lamarche, T. Orléan, A. ve Tinel, B. (2018). Hepsi Aynı Şeyi Söyleyecekse Bu Kadar Çok İktisatçıya Ne Gerek Var? (Ç. Akdere Çev). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bilir, H. (2019a). Neoklasik İktisat: Anaakım mı, Ortodoks mu?. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 65-80.
• Bilir, H. (2019b). Sosyolojik Bir Kategori Olarak Heterodoks İktisat. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 263-276.
• Colander, D. (2000). The Death Of Neoclassical Economics. Journal Of The History Of Economic Thought, 22(2), 127-143.
• Colander, D. Holt, R. P. F. ve Rosser, Jr. B. (2004). The Changing Face of Mainstream Economics. Review of Political Economy, 16(4), 485-499.
• Colander, D. Holt, R. P. F. ve Rosser, Jr. B. (2007). Live and dead issues in the methodology of economics. Journal of Post Keynesian Economics, 30(2), 303-312.
• Davis, J. B. (2006). The Nature of Heterodox Economics. Post-Autistic Economic Review, 40, 23-30.
• Davis, J. B. (2009). The nature of heterodox. Fullbrook, E. (Ed.), Ontology and Economics: Tony Lawson and his Critics içinde (ss.83-92). London: Routledge.
• Dequech, D. (2007). Neoclassical, mainstream, orthodox, and heterodox economics. Journal of Post Keynesian Economics, 30(2), 279-302.
• Dobusch L ve Kapeller J (2012). Heterodox United vs. Mainstream City? Sketching a Framework for Interested Pluralism in Economics. Journal of Economic Issues, 46(4), 1035-1057.
• Eren, E. (2009), “Yeni” İktisatta Ortak Noktalar. http://kisi.deu.edu.tr/selim.sanlisoy/yeni%20iktisatta%20Ortak%20noktalar.pdf (Son erişim tarihi. 25.05.2020).
• Eren, E. (2012). Yerleşik İktisatta İçerik Kayması ve Paradigma Değişikliği. Tartışma Metni, No. 2012/51, Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara.
• Eren, E. ve Uysal, E. (2017). İktisatta Yeni Heterodoks Gelişmeler. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 134-151.
• Fine, B. ve Milonakis, D. (2014). İktisat Emperyalizminden Acayip İktisada (E. Kırmızıaltın, ve H. Bilir Çev.). Ankara: Heretic Yayınları.
• Foley, D. K. (2013). Notes on ideology and methodology, with addendum. Lee, F. S. ve Lavoie, M.L. (Ed.), Defence of Post-Keynesian and Heterodox Economics içinde (ss.230-240). Newyork: Routledge.
• Gürkaynak, R. S. ve Güven, A. R. (2002/2003). İktisat ile toplum bilimleri: Bir Katolik evliliğin kenar notları. Toplum ve Bilim, 95, 6-22.
• Hodgson, G. M. (2019). Is There A Future For Heterodox Economics? Institutions, Ideology and a Scientific Community. Cheltenham: Edward Elgar.
• Kutlu, S. (2012). İktisat Metodolojisinde Alternatif Bir Yaklaşım Olarak Eleştirel Gerçeklik. (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Landreth, H. ve Colander, D. C. (2002). History of Economic Thought. Fourth Edition, Boston: Houghton Mifflin Company.
• Lavoie, M. (2013). After the crisis: Perspectives for post-Keynesian economics. Lee, F.S. ve Lavoie, M.L. (Ed.), Defence of Post-Keynesian and Heterodox Economics içinde (ss.20-41). New York: Routledge.
• Lawson, T. (2006). The Nature of Heterodox Economic. Cambridge Journal of Economics, 30(4), 483–505.
• Lawson, T. (2009). Heterodox Economics and Pluralism: Reply to Davis. Lawson, T. ve Fullbrook, E. (Ed.), Ontology and Economics: Tony Lawson and His Critics içinde (ss.93-129). London: Routledge.
• Lee F. S. (2009). A History of Heterodox Economics: Challenging the mainstream in the twentieth century. New York: Routledge.
• Lee, F. S. (2011a). The pluralism debate in heterodox economics. Review of Radical Political Economics, 43, 540-551.
• Lee, F. S. (2011b). Introduction to Heterodox Economics. J Tae-Here (Ed.), International Directory for Heterodox Economists içinde (ss.1-8). New York, 4 Edition.
• Lee, F. S. (2013). Heterodox economics and its critis. Lee, F.S. ve Lavoie, M. L. (Ed.), Defence of Post-Keynesian and Heterodox Economics içinde (ss.104-132). Newyork: Routledge.
• Madra, Y. M., Özselçuk, C. ve Erçel, K. (2002/2003). Bir tabu olarak ‘ekonomi’. Toplum ve Bilim, 95, 104-139.
• Mearman, A. (2007). Teaching Heterodox Economic Concepts. The Handbook for Economics Lecturer, https://www.economicsnetwork.ac.uk/handbook/printable/heterodox.pdf (Son erişim tarihi, 21.08.2020).
• Mearman, A. (2012). Heterodox economics’ and the problem of classification. Journal of Economic Methodology, 19 (4), 407-424.
• Stockhammer, E. ve Ramskogler, P. (2013). Post Keynesian economics-how to move forward. Lee, F. S. ve Lavoie, M. L. (Ed.), Defence of Post-Keynesian and Heterodox Economics içinde (ss.42-61). Newyork: Routledge.
• Üşür, İ. (2003). Ekonomi Politik: Zarif Mezar Taşları?. Praksis Dergisi, 10, 211-238.
• Wolff, R. D. ve Resnick, S. A. (2016). Çatışan İktisadi Teoriler (E. Can, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Wrenn, M. V. (2007). What is Heterodox Economics? Conservations with Historians of Economic Thought. Forum for Social Economics, 36 (2), 97-108.
• Yılmaz, F. (2012). İktisat, Kurumsal İktisat ve Sosyoloji. Sosyoloji Konferansları, 1-17