Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Mesleki Benlik Saygıları İle Özyeterlik İnaçlarının İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 39 - 51, 19.12.2025

Neslihan Tekin

https://doi.org/10.71272/debder.1754741

Öz

Bu çalışma okul öncesi öğretmen adaylarının mesleki benlik saygısı ve öğretmen özyeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla planlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmış betimsel bir çalışmadır. Veriler mesleki benlik saygısı ölçeği ve öğretmen özyeterlik inancı ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Öğrencilerin demografik bilgileri için araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Fakültesinde Okul Öncesi Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim görmekte olan toplam 202 öğrenci oluşturmuştur. Elde edilen veriler SPSS 21 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde Kruskall Wallis H Testi, Mann Whitney U Testi ve Spearman-Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının mesleki benlik saygısı puan ortalamalarının ve toplam öğretmen özyeterlik inancı puan ortalamalarının yüksek olduğu görülmüştür. Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının mesleki benlik saygısı puanları ile akademik özyeterlik, mesleki özyeterlik, sosyal özyeterlik alt ölçek puanları ve toplam öğretmen özyeterlik inancı puanları arasında anlamlı ve pozitif yönde bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim , öğretmen adayları , mesleki benlik saygısı , özyeterlik

Examination of Preschool Teacher Candidates' Vocational Self-Esteem and Self-Efficacy Beliefs

Öz

This study was planned to examine the relationship between preschool teacher candidates' vocational self-esteem and teacher self-efficacy beliefs. The research is a descriptive study designed in the relational scanning model. The data were obtained using the vocational self-esteem scale and the teacher self-efficacy belief scale. A personal information form was used for students' demographic information. The sample of the research consisted of a total of 202 students studying in the Department of Preschool Teaching at Kırıkkale University, Faculty of Education. The collected data were analyzed via SPSS 21 program. Kruskal Wallis H Test, Mann Whitney U Test and Spearman-Correlation Analysis were used to analyze the data. As a result of the research, the vocational self-esteem score averages of the teacher candidates and the total teacher self-efficacy belief score averages were seen high. It was determined that there was a significant and positive relationship between teacher candidates' vocational self-esteem scores and academic self-efficacy, professional self-efficacy, social self-efficacy subscale scores and total teacher self-efficacy belief scores.

Anahtar Kelimeler

Preschool education , teachers candidates , vocational self-esteem , self- efficacy

Kaynakça

• Alemdağ, C., Öncü, E. & Yılmaz, A. K. (2014). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının akademik motivasyon ve akademik öz-yeterlikleri. Spor Bilimleri Dergisi, 25(1), 23-35. https://doi.org/10.17644/sbd.171304
• Altunay, F. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının ve mesleki benlik saygılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayın No. 510526) [Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi].YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Aral, N., Gürsoy, F., Ceylan, R. & Biçakçi, M. Y. (2009). Examination of the professional self-esteem of teacher candidates studying at a faculty of education. Policy Futures in Education, 7(4), 423-429. https://doi.org/10.2304/ pfie.2009.7.4.423
• Arıcak, O. T. (1999a). Grupla psikolojik danışma yoluyla benlik ve mesleki benlik saygısının geliştirilmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Arıcak, T. (1999b). Öğretmen adaylarının benlik saygısı ve mesleki benlik saygılarının geliştirilmesine yönelik bir grupla psikolojik danışma uygulaması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(11), 18-29.
• Arıcak, T. & Dilmaç, B. (2003). Psikolojik danışma ve rehberlik öğrencilerinin birtakım değişkenler açısından benlik saygısı ile mesleki benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 1-7.
• Arıcak, T. (2005). Üniversite öğrencilerinde cinsiyet ve karşı cins ile duygusal ilişkinin benlik saygısı üzerindeki etkisi. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları, 25(1), 19-29.
• Arıcak, O. T. (2007). The investigation of Turkish university students’ vocational self-esteem levels within different departments. California Association for Counseling and Development Journal, 22(1), 21-33.
• Aslan, D. & Akyol, A. K. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve mesleki benlik saygılarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 51-60.
• Bandura, A. (1990). Perceived self-efficacy in the exercise of personal agency. Revista Española de Pedagogía, 48(187), 397- 427.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
• Bozdoğan, A.E., Aydın, D. & Yıldırım, K., (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 83-97.
• Çolak, İ., Yorulmaz, Y. İ. & Altınkurt, Y. (2017). Öğretmen özyeterlik inancı ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. MuğlaSıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 20-32.
• Çolak, M. (2018). Okulöncesi öğretmenlerinin mesleki benlik saygısı ile mesleki etik ilkeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No.626610) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Okan Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Chung, L., Marvin, A.C. ve Churchill, S. L. (2005). Teachers factors associated with preschool teacher-child relationships: teaching efficacy and parent-teacher relationships. Journal of Early Childhood Teacher Education, 25, 131-142.
• Demirtaş, H., Cömert, M. & Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Dursun, O. O. (2019). Pre-service information technology teachers’ self-efficacy, self-esteem and attitudes towards teaching: a four-year longitudinal study. Contemporary Educational Technology, 10(2), 137-155.
• Ergür, D. (2016). İngilizce öğrencilerinin öz benlik saygısı ve akademik öz yeterlik algılarının cinsiyet, sınıf ve genel akademik ortalamalarına göre incelenmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 125-148.
• Gardner, D. G., & Pierce, J. L. (1998). Self-esteem and self-efficacy within the organizational context: an empirical examination. Group & Organization Management, 23(1), 48-70.
• Gençtanırım-Kurt D & Gürlen, E. (2016). Predicting vocational self-esteem of prospective teachers. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 207-221.
• Gömleksiz, M. N. & Serhatlıoğlu, B. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarına ilişkin görüşleri. Journal of Turkish Studies, 8(7), 201-221. DOI:10.7827/TurkishStudies.5336.
• Güleç, H. & Özbek-Ayaz, C. (2017). Öğretmen adaylarının benlik saygıları ve mesleki benlik saygılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 556-579.
• Güler, A. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin algılanan örgütsel destek ve öz-yeterlik düzeyleri ile mesleki benlik saygıları arasındaki ilişki. (Yayın No. 647279) [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Huang, X., Liu, M., & Shiomi, K. (2007). An analysis of the relationships between teacher efficacy, teacher self esteem and orientations to seeking help. Social Behavior and Personality: An international journal, 35(5), 707 716.
• Ilgın, İ. (2020). Öğretmen adaylarının özyeterlilik inançlarıyla yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasındaki ilişki (Sakarya üniversitesi örneği). (Yayın No. 631334) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi. (38. Baskı). Ankara:Nobel Yayınları.
• Katırcı, K. (2019). Öğretmen adaylarının mesleki benlik saygısı algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayın No. 603217) [Yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kaya, İ. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin öz yeterlik inançlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 345-363. https://doi.org/10.26466/opus.530330
• Kaya, Y. (2021). Beden eğitimi öğretmenlerinin benlik saygısı ve mesleki benlik saygısı düzeylerinin çeşitli değişkenlere bağlı olarak incelenmesi: Ağrı ili örneği. (Yayın No.706977) [Yüksek lisans tezi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kılıç, M. Y. (2022). Öğretmen adaylarının akademik öz yeterlik düzeyleri ve mesleki benlik saygıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 495-508. https://doi.org/10.32709/akusosbil. 942422
• Kızıltaş, E., Halmatov & M. Sarıçam, H., (2012). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 173-189.
• Körükçü, Ö. & Oğuz, V. (2011). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının mesleki benlik saygıları. Kuramsal Eğitimbilim, 4 (2), 77-85.
• Kuzgun, Y. (2014). Meslek gelişimi ve danışmanlığı. (4. Baskı). Ankara:Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kuzgun, Y. (2014). Meslek rehberliği ve danışmanlığına giriş. (6. Baskı). Ankara:Nobel Akademik yayıncılık.
• McIntosh, P. I. (2000). Life career development: implications for school counsellors. Education, 120(4), 621-625.
• Niles, S. G. & Harris-Bowlsbey, J. (2013). 21. yüzyılda kariyer gelişimi müdahaleleri. (F. Korkut- Owen. Çev. Edit.) Ankara:- Nobel Yayınları.
• Oğuz, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlik inançları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(2), 15-28.
• Oktay, A. (1999). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Olatunde, A. T. (2015). Career choice made easy for secondary school students. Abeokuta: Africa Glow Missions Connect
• Öztemel, K. (2021). Kariyer planlama ve geliştirme. (3. Baskı). Ankara:Pegem Akademi.
• Perera, H. N.& Athanasou, J. A. (2020). International handbook of career guidance. Cham:Springer International Publishing.
• Poyraz, H. & Dere, H. (2001). Okul öncesi eğitiminin ilke ve yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Schunk, D. H. (1989). Self-efficacy and achievement behaviors. Educational Psychology Review, 1(3), 173-208.
• Sharf, R. S. (2006). Applying career development theory to counseling. Thomson: Brooks/Cole.
• Skaalvik, E. M. & Skaalvik S. (2019). Teacher self-efficacy and collective teacher efficacy: relations with perceived job resources and job demands, feeling of belonging, and teacher engagement. Creative Education, 10, 1400-1424.
• Sönmez, D. Z. & Göç, E. (2018). Bir grup meslek yüksekokulu öğrencisinin akademik özyeterlik ve mesleki benlik saygısı düzeylerinin değerlendirilmesi. Hastane Öncesi Dergisi, 3(1), 43-54.
• Stajkovic, A. D. ve Luthans, F. (2002). Social cognitive theory and self-efficacy: Implications for motivation theory and practice. (Eds. In R. M. Steers, L. W. Porter, ve G. A. Bigley), Motivation and Work Behavior (7th ed.) NY:McGraw-Hill.
• Tabassum, F. & Ali, M. A. (2012). Professional self-esteem of secondary school teachers. Asian Social Science, 8(2), 206-210.
• Tunca, N. & Alkın-Şahin, S. (2014). Öğretmen adaylarının bilişötesi (üst biliş) öğrenme stratejileri ile akademik öz yeterlik inançları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 4(1), 47-56. https://doi. org/10.18039/ajesi.89592
• Twenge, J. M. & Campbell, W. K. (2002). Self-esteem and socioeconomic status: A meta-analytic review. Personality and Social Psychology Review, 6(1), 59-71.
• Uslu, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının mesleki benlik saygılarının demografik değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 141-160.
• Yalmancı, S. G. &Aydın, S. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlik algılarının incelenmesi. E-Kafkas Journal of Educational Research, 1(2), 21-27.
• Yeşilyaprak, B. (2014). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: kuramdan uygulamaya. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Yeşilyaprak, B. (2020). 21. yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri gelişimsel yaklaşım. (29. Baskı). Ankara:Nobel AkademikYayıncılık, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık,