Şehrimiz Mersin Ders Kitabındaki Metinlerin Öğretim Programındaki Değerler Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 170 - 185, 27.07.2024

Yahya Akyol , Kazım Öztaş

Öz

Bu çalışmada Şehrimiz Mersin ders kitabındaki metinlerde Şehrimiz Dersi Öğretim Programı’nda yer alan değerlere ne sıklıkta yer verildiğinin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Bu amaçla Millî
Eğitim Bakanlığı tarafından 2020 yılında 5,6,7 ve 8. sınıflarda okutulmak üzere Mersin ili için hazırlanan Şehrimiz Mersin ders kitabındaki metinler incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi ile yürütülmüş olup verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışma kapsamında Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2017 yılında
uygulamaya koyduğu Şehrimiz Dersi Öğretim Programı’nda yer alan 14 değer tema olarak kabul edilmiştir. Söz konusu öğretim programında adalet, bilimsellik, çalışkanlık, dayanışma, duyarlılık,
estetik, eşitlik, özgürlük, paylaşma, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik ve yardımlaşma değerlerine yer verildiği tespit edilmiştir. Bu aşamadan sonra ise elde edilen bulguların hangi değere ait olduğu saptanmaya çalışılmıştır. Yapılan doküman incelemesinde analiz birimi olarak "sözcük" kabul edilmiştir. Fakat sözcükler üzerinden kodlama yapılırken aynı zamanda eş ya da yakın anlamlı sözcükler de dikkate alınmıştır. Aynı zamanda değere ait kelimeye yer verilmeyen durumlarda metnin genelinde söz konusu değere atıfta bulunulmuş ise yine o değere kodlama yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda Şehrimiz Mersin ders kitabındaki metinlerde en fazla yer verilen değerlerin estetik, saygı, bilimsellik ve çalışkanlık değerleri olduğu görülmüştür. Ayrıca ünitelere değerlerin düzenli bir şekilde dağılmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Değer, Ders Kitabı, Şehrimiz Dersi.

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Sosyal bilgilerde değerler ve öğretimi. (İçinde B. Tay ve A. Öcal (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi) s. 344–367. İstanbul: Pegem Akademi.
• Akcan, S. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde okul dışı çevre eğitimi unsurları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Altan, G. Z. (2011). Çoklu zekâ kuramı ve değerler eğitimi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 53-57.
• Ata, B. (2007). Sosyal bilgiler öğretim programı. (İçinde C. Öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi) s. 72-83. İstanbul: Pegem A Yayıncılık.
• Baş, K. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sanat kavramının ve sanat içerikli konuların yeri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(31), 668-691. https://doi.org/ 10.29329/mjer.2020.234.32
• Deveci, H., Belet, D., & Türe, H. (2013). Dede Korkut Hikâyelerinde yer alan değerler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46).
• Fidan, N. K. (2013). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi: nitel bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 361-388. https://jasstudies.com/?mod=makale_tr_ozet&makale_id=26640
• Güçlü, M. (2015). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılan araştırmalar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 720-732. https://www.sosyalarastirmalar. com/articles/studies-conducted-on-values-education-in-turkey.pdf
• Gül, R. (2013). Bir değer eğitimi olarak ilköğretim döneminde doğruluk eğitimi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Turkish Studies, 6(1), 1398-1412. https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=makale_tr_ozet&makale_id=14949
• Kaymakcan, R., & Meydan, H. (2011). Din kültürü ve ahlak bilgisi programları ve öğretmenlerine göre değerler eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 29-55.
• Kınasakal, İ., Demir, A., & Kaymakcı, S. (2019). Ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde yerel tarih kullanımına bir örnek: Safranbolu gezisi. Turkish Studies, 14(6), 3181-3202. https://turkishstudies.net/education?mod=makale_tr_ozet&makale_id=36863
• Narin, N., & Aybek, B. (2010). İlköğretime ikinci kademe sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 336-350.
• Okur B. E., & Uygun, S. (2013). Sınıf dışı eğitimin dünyadaki ve Türkiye’deki gelişiminin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 32-42.
• Öner, G. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin okul dışı tarih öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Türk Tarih Eğitimi Dergisi, 4(1), 89-121.
• Öner, G. (2019). Sosyal bilgileri yerel coğrafyaya indirgemek: şehrimiz ve sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 121-136. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuefd/issue/50852/553358
• Öner, G., & Memişoğlu, H. (2018). Sosyal bilgilerde yerel coğrafya öğretimi: öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 7(3), 193-218. http://cije.cumhuriyet.edu.tr/tr/download/article-file/549453
• Özen, Y., Güleryüz, K., & Özen, H. B. (2012). İlköğretim1-3 sınıf hayat bilgisi 4-5 sosyal bilgiler dersindeki değerler ve değerler eğitiminin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 277-286.
• Özer, E. (2012). Sosyal bilgiler dersinde yerel ve sözlü tarih etkinliklerinin programlanması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Konya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Özmen, C., Er, H., & Gürgil, F. (2012). İlköğretim brans öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 297-311.
• Şirin, H. (2005). Öğrencilerin sosyal sorumluluklarının geliştirilmesinde öğretmenlerin rolü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 301-316.
• Tarhan, Ö. (2011). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki Türkçe çalışmalar (2005-2010). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (29), 179-186.
• Uyar, Y. (2007). Türkçe öğretiminde kültür aktarımı ve kültürel kimlik geliştirme. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uygun, K., Şener, N., & Arslan, Ö. (2022). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarında tasarruf ve eşitlik değerlerinin incelenmesi. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 6(2), 1-13. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijolt/issue/72551/1202996
• Uzunkol, E. (2014). Hayat bilgisi öğretiminde uygulanan değerler eğitimi programının öğrencilerin özsaygı düzeyleri, sosyal problem çözme becerileri ve empati düzeylerine etkisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yanar, A., & Karadeniz, C. (2020). Coğrafi işaretli el sanatı ürünlerine müzeografik bir yaklaşım ve Ankara örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 8(2), 269-283. https://ankaradergisi.org/jvi.aspx?pdir=jas&plng=tur&un=JAS-27122&look4=
• Yaşar, Ş., & Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 1-23.
• Yaylacı, A. F., & Beldağ, A. (2018). Değerler eğitimi ve güncel tartışmalar: gazete haberlerine ilişkin bir eleştirel söylem analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 139-155. https://dergipark.org.tr/tr/pub/suje/issue/34129/382369
• Yörükoğlu, A. (2003). Çocuk ruh sağlığı/çocuğun kişilik gelişimi eğitimi ve ruhsal sorunları. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yuvacı, İ. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yerel tarih ile ilgili uygulamaları ve karşılaşılan sorunlar-Sivas ili örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.