A Study on the Relationship Between Religiosity, Empathic Tendency, and Intercultural Sensitivity Levels in University Students

Yıl 2022, , 549 - 586, 25.12.2022

Sema Karagöz

https://doi.org/10.34234/ded.1182926

Öz

The concept of spirituality is increasingly emphasized in today's healthcare services. Beliefs and values play an important role in patients’ perceptions of health, illness, and death. It’s a matter of fact that the spiritual values of patients differ from culture to culture. Keeping that in mind, the aim of this study is to determine the levels of religious disposition, empathy, and intercultural sensitivity in undergraduate students of theology and nursing departments and to reveal if there is a relationship between these variables. After graduating, theology and nursing students have the potential to become spiritual counselors and guides or nurses, professions which involve intense contact with the spiritual worlds of patients. For this purpose, we have reached 532 students continuing their undergraduate education in a Faculty of Theology and a Department of Nursing. Research data were obtained through a survey consisting of a Personal Information Form, a Brief Religiosity Scale, an Empathic Tendency Scale, and an Intercultural Sensitivity Scale. The data were subjected to statistical analysis by means of a package program called IBM SPSS Statistics 24. According to our findings, there is a statistically significant correlation between religiosity, empathic disposition and intercultural sensitivity. A statistically significant positive relationship was also found between empathic tendency and intercultural sensitivity. A statistically significant difference was found in empathic tendency scores by gender. A statistically significant difference was found in religiosity, empathic tendency and intercultural sensitivity scores according to the faculty of education.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Religiosity, Empathy, Intercultural Sensitivity, Spirituality

Üniversite Öğrencilerinde Dindarlık, Empatik Eğilim ve Kültürlerarası Duyarlılık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma

Öz

Günümüz sağlık hizmetlerinde maneviyat kavramı giderek daha fazla vurgulanmaktadır. İnanç ve değerler, hastaların sağlık, hastalık ve ölüm algılarında mühim bir yere sahiptir. Hatta, hastaların manevi değerleri kültürden kültüre farklılık göstermektedir. Buradan hareketle, bu araştırmanın amacı ilahiyat ve hemşirelik bölümü lisans öğrencilerinde dini tutum, empati ve kültürlerarası duyarlılık düzeyini belirlemek ve bu değişkenler arasında bir ilişki olup olmadığını açığa çıkartmaktır. Nitekim, ilahiyat ve hemşirelik öğrencileri, lisans programından mezun olduklarında, hastaların manevi dünyalarıyla en yoğun temas eden mesleklerden manevi danışman ve rehber ya da hemşire olma potansiyeline sahiptir. Bu maksatla İlahiyat Fakültesi ve Hemşirelik Bölümü’nde lisans öğrenimlerine devam etmekte olan 532 öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırma verileri; Kişisel Bilgi Formu, Kısa Dindarlık Ölçeği, Empatik Eğilim Ölçeği ve Kültürlerarası Duyarlılık Ölçeğinden oluşan anket formu aracılığıyla elde edilmiştir. Veriler, IBM SPSS Statistics 24 adlı paket program aracılığıyla istatiksel analizlere tabi tutulmuştur. Araştırma neticesinde, dindarlık ile empatik eğilim ve kültürlerarası duyarlılık arasında pozitif yönde istatiksel olarak anlamlılık düzeyinde ilişki bulunmuştur. Empatik eğilim ile kültürlerarası duyarlılık arasında da pozitif yönlü istatiksel olarak anlamlılık derecesinde ilişki bulgulanmıştır. Cinsiyete göre empatik eğilim ölçeği puanları açısından istatiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Öğrenim görülen fakülteye göre de dindarlık, empati ve kültürlerarası duyarlılık puanlarında istatiksel olarak anlamlı farklılık görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Dindarlık, Empati, Kültürlerarası Duyarlılık, Maneviyat

Kaynakça

• Akçay, U. (2009). Farklı okul türlerinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin empatik beceriler açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi.
• Akgün, K., Çelikkalp, Ü. & Demir, M. (2010). Hemşire ve ebelerin maneviyat ve manevi bakıma ilişkin düşünceleri. Maltepe üniversitesi hemşirelik bilim ve sanatı dergisi, sempozyum özel sayısı, 218-225.
• Akın, E. (2016). Türkçe öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies, 11(3), 29-42.
• Aksoy, M. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin maneviyat ve manevi bakımı algılayışı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi.
• Allport, G. (1954). The nature of prejudice. Addison-Wesley Publishing Company.
• Altwalbeh, D., Khamaiseh, A. M. & Algaralleh, A. (2018). Self-reported empathy among nursing students at a university in Jordan. The Open Nursing Journal, 12, 255-263.
• Aykaç, M. & Aykaç, N. (2019). Yaratıcı drama temelli etkinliklerin kültürlerarası duyarlılık ve göçmen algısı üzerine etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 14(1), 73-98.
• Ayten, A. & Özkan, A. (2020). Hastanelerde manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetleri (S. Düzgüner & A. Ayten, Ed). Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Kitapları-2. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Ayten, A. & Sağır, Z. (2014). Dindarlık, dini başa çıkma ve depresyon ilişkisi: Suriyeli sığınmacılar üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47, 5-18.
• Ayten, A. & Yıldız, R. (2016). Dindarlık, hayat memnuniyeti ilişkisinde dini başa çıkmanın rolü nedir? Emekliler üzerine bir araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 16(1), 281-308.
• Ayten, A. (2004). Kendini gerçekleştirme ve dindarlık ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi.
• Ayten, A. (2009). Prososyal davranışlarda dindarlık ve empatinin rolü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi.
• Baksi, A., Sürücü, H. & Duman, M. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin kültürlerarası duyarlılıkları ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. JAREN, 5(1), 31-39.
• Balcı Arvas, F. (2018). Kişisel değerler ve dindarlık ilişkisi üzerine bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(5), 40-63.
• Balkış Baymur, F. (1972). Genel psikoloji. İnkılap Kitabevi.
• Başbay, A., Kağnıcı, Y. & Sarsar, F. (2013). Eğitim fakültelerinde görev yapmakta olan öğretim elemanlarının çokkültürlü yeterlik algılarının incelenmesi. Turkish Studies, 8(3), 47-60.
• Baynal, F. (2015). Yetişkinlerde dindarlık ve ruh sağlığı ilişkisinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 206-231.
• Bilgiç, Ş. & Şahin, İ. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin kültürlerarası duyarlılık ve etnik merkezcilik düzeyleri. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi,, 10(3), 230-236.
• Bölükbaşı, A. (2020). Öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılıklarının, empatik eğilim, öznel iyi oluş ve sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 44-62.
• Bulduk, S. Tosun, H. & Ardıç, E. (2011). Türkçe kültürlerarası duyarlılık ölçeğinin hemşirelik öğrencilerinde ölçümsel özellikleri. Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 19(1), 25-31.
• Bulduk, S., Usta, E. & Dinçer, Y. (2017). Kültürlerarası duyarlılık ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Bir sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(2), 73-77.
• Chen, G. & Starosta, W. J. (2000). The development and validation of the intercultural sensitivity scale. Human Communication, 3(1), 2-14.
• Çakır, B. (2015). Ortaokul öğretmenlerinin dindarlık düzeyleri ile empatik eğilim düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Çetin, Ü. F. (2010). Ortaöğretim düzeyi gençlerde dindarlık – empati ilişkisi (Isparta örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Çevik, H. (2018). Yabancı uyruklu hastalara bakım veren hemşirelerin empati düzeylerine göre kültürlerarası duyarlılıkları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi.
• Çınar, F. & Eti Aslan, F. (2017). Spiritüalizm ve hemşirelik: yoğun bakım hastalarında spiritüel bakımın önemi. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN, 3(1), 37-42.
• de Diego Cordero, R., Lucchetti, G., Fernandez-Vazquez, A. & Badanta-Romero, B. (2019). Opinions, knowledge and attitudes concerning “spirituality, religiosity and health” among health graduates in a spanish university. Journal Of Religion And Health, 58, 1592-1604.
• Doğan, M. & Karaca, F. (2021). Cinsiyetin dindarlık üzerine etkisi: bir meta analiz çalışması. Bilimname, 45(2), 219-260.
• Dökmen, Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 155-190.
• Dökmen, Ü. (2006). İletişim çatışmaları ve empati. Sistem Yayıncılık.
• Duman Keskin, D. (2010). Hemşirelik yüksekokulu birinci sınıf öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri ile empati becerileri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Duno, R., Diaz-Moran, S., Oliva, J., Tobena, A. & Inglesias-Lepine, M. (2014). Religiosity and empathy in a hospital emergency department’s staff. Emergencias, 26(5), 363 366.
• Düzgüner, S. & Sevinç, K. (2020). Farklı bölümlerde okuyan üniversite öğrencilerinde özgecilik ve dini tutum ilişkisi. Theosophia, 1, 53-69.
• Düzgüner, S. (2013). Maneviyat algısı ve diğerkâmlıkla ilişkisi: Kan bağışı örneğinde Türkiye ve Amerika karşılaştırmalı nitel bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Egelioğlu Cetişli, N., Işık, G., Özgüven Öztornacı, B., Ardahan Akgül, E., Özgürsu Uran, B., Top, E. & Ünsal Avdal, E. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin empati düzeylerine göre kültürlerarası duyarlılıkları. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 27-33.
• Eklund, J. H., Holmström, I. H., Lindqvist, A. O., Sundler, A. J., Hochwalder, J. & Hammar, L. M. (2018). Empathy levels among nursing students: a comparative cross-sectional study. Nursing Open, 6, 983-989.
• Ekong G., Kavookjian, J. & Hutchison, A. (2017). Predisposition for empathy, ıntercultural sensitivity, and ıntentions for using motivational ınterviewing in first year pharmacy students. American Journal of Pharmaceutical Education, 81(8), 65-72.
• Ercan, F., Gülşah, K. & Demir, S. (2018). Bir üniversite hastanesinde yataklı servislerde çalışan hemşirelerin maneviyat ve manevi bakıma ilişkin algıları. GMJ, 29, 17-22.
• Erdoğan, B. (2018). Sınıf öğretmenlerinin kültürlerarası duyarlılıkları ve çocuk haklarına yönelik tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi.
• Ferri P., Rovesti, S., Bonetti, L. Stifani, S. Panzera, N. & Di Lorenzo, R. (2019b). Evaluation of empathy among undergraduate nursing students: a three-year lomgitudinal study. Acta Biomed for Health Professions, 90(11), 98-107.
• Ferri, P. Rovesti, S., Padula, M. S., D’Amico, R. & Di Lorenzo, R. (2019a). Effect of expert patient teaching on empathy in nursing students: A randomized controlled trial. Psychology Research and Behavior Management, 12, 457-467.
• Filho, C., Mateus, M., Giovanna, M., Juliana, F., Leandro, M. & Alessandra, M. (2020). Empathy of nursing students in a simulated clinical activity. Cognitive Enferm, 25.
• Gholamzadeh, S., Khastavaneh, M., Khademian, Z. & Ghadakpour, S. (2018). The effects of empathy skills training on nursing students’ empathy and attitudes toward elderly people. BMC Medical Education, 18(198), 1-7.
• Güleç, S., Gülırmak, K. & Emirza, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin kültürlerarası duyarlılık ve empati eğilim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 1. Uluslararası 4. Ulusal Kültürlerarası Hemşirelik Kongresi, 21-24 Ekim 2017, Şanlıurfa, 146-148.
• Günay Özdişçi, A. & Tanrıverdi, G. (2017). Hemşirelik öğrencilerinde çalıştay yoluyla kültürel duyarlılığın geliştirilmesi. 1. Uluslararası 4. Ulusal Hemşirelik Kongresi 21-24 Ekim 2017, Şanlıurfa, 214-215.
• Güven, Özdemir, N. (2015). Hemşirelerin empatik eğilim ve empatik becerileri ile bireyselleştirilmiş bakım algıları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Güven, M. (2019). Narsisizm, alçakgönüllülük, dindarlık ilişkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi.
• Hasankahyaoğlu, H. R. (2008). Dindarlık empati ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Heidke, P., Howie, V. & Ferdous, T. (2018). Use of healthcare consumer voices to increase empathy in nursing students. Nurse Education in Practice, 29, 30-34.
• Holden, J. (2018). Improving nursing student empathy with experiental learning. Nursing Education Research Conference.
• Inglesias, M. L., Jimenez, R., Corral Liria, I., del Pino Casado, B., Rodriguez, R., Gomez, J., Alameda, A. & Becerro, R. (2020). Geriatric simulation to ıncrease empathy in nursing students: a pre-post-test study. Revista Argentina de Clinica Psicologica, 19 (4), 1-10.
• İskender, M., Akgül, Ö. & Tura, G. (2016). Ruh sağlığı uzman ve öğrencilerinin kişisel değerlerinin hayat amaçları ve dindarlık eğilimleriyle ilişkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 14(31), 135-158.
• Karaca, F. (2000). Ölüm psikolojisi. Beyan Yayınları.
• Karslı, N. (2021). Üniversite öğrencilerinde manevi insani değerler ve dindarlık ilişkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 50, 143-174.
• Kayıklık, H. & Yapıcı, A. (2005). Gençlerde dinsel hayatın “öteki”ne yönelik tutumlara etkisi: Çukurova üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 5-38.
• Kayıklık, H. (2006). Bireysel dindarlığın boyutları ve inanç-davranış etkileşimi. İslami Araştırmalar Dergisi, 19(3), 491-499.
• Kımter, N. (2008). Benlik saygısı ve dindarlık ilişkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Kim, J. (2018). Factors influencing nursing students’ empathy. Korean Journal of Medical Education, 30(3), 229-236.
• Kobya Bulut, H. & Meral, B. (2019). Öğrenci hemşirelerin maneviyat ve manevi bakım algılarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(4), 353-362.
• Koç, M. (2008). Yetişkinlik döneminde dindarlık ile benlik kavramı değişkenleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Korkmaz, S. & Hacıkeleşoğlu, H. (2021). Prososyallik, empatik eğilim ve dindarlık arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 50, 554-570.
• Korkmaz, S. (2018). Dindarlık ile ego sağlamlığı ve empati arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Bilimname, 36(2), 587-607.
• Korkmaz, S. (2020a). Cinsiyete göre dindarlık: Bir meta-analiz çalışması. Bilimname, 43(3), 437-460.
• Korkmaz, S. (2020b). Dindarlık, empati ve sürücü davranışları arasındaki ilişkiler. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 24(2), 631-643.
• Kürtüncü M., Arslan, N., Çatalçam, S., Yapıcı, G. & Hırçın, G. (2018). Yataklı tedavi kurumlarında çalışan hemşirelerin kültürlerarası duyarlılıkları ile sosyo-demografik özellikleri ve empati düzeyleri arasındaki ilişki. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 20(1), 44-56.
• Lafcı, D., Toru, F. & Yıldız, E. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin kültürlerarası duyarlılıkları empati düzeyleri ve arasındaki ilişki. 1. Uluslararası Kültürlerarası Hemşirelik Kongresi. 21-24 Ekim 2017, Şanlıurfa, 130-139.
• Lee, J. H. (2013). The study on relationship between cultural competency and empathy of nursing students. J Korean Acad Soc Nurs Edu, 19(2), 183-193.
• McMillan, L. R. (2010). Teaching nursing students empathic communication: a mandate from the code of ethics for nursing. Online Journal Of Health Ethics, 6(1), 1-12.
• Mete, S. & Gerçek, E. (2005). PDÖ yöntemiyle eğitim gören hemşirelik öğrencilerinin empatik eğilim ve becerilerinin incelenmesi. C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 9(2), 11-17.
• Naami, A., Honarmand, M., Nejad, S. B., Amouzadeh, M. H., Asadi, A., Sanaeenasab, N. (2020). Relationship between religious attitude and prosocial behavior considering the mediating role of empathy and alturism in nursing and medical students. J Mazandaran Univ Med Sci, 29(182), 73-81.
• Nazik, E. & Arslan, S. (2011). Hemşirelik öğrencilerinin empatik becerileri ile öz duyarlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(4), 69-75.
• Özcan, Z. (2007). Empati ile dini inanç arasındaki ilişki üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi.
• Özcan, Z. (2016). Empati ve dindarlık arasındaki ilişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 2758-2781.
• Özdişçi, A. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde çalıştay yoluyla kültürel duyarlılığın geliştirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Rogers, C. (1983). Empatik olmak, değeri anlaşılmamış bir varoluş şeklidir. Füsun Akkoyun (çev.) Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 16(1), 103-124.
• Sağır, Z. & Paloutzian, R. (2020). Religious attitudes, demographic variables, and prejudice toward syrian refugees in Turkey: Local data and ınternational differences. Ortadoğu ve Göç, 10(20), 279-304.
• Şahin, A. (2008). Ergenlerde dindarlık ve empati. Marife, 8(1), 149-166.
• Şatır, N. (2019). Göçmenlere bakım veren hemşirelerin yaşadığı güçlükler ve kültürel duyarlılıkları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Şimşek, B. (2019). Farklı kültürden gelen hastalarla çalışan hemşirelerin kültürel duyarlılıkları ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi.
• Şişman, F. N. (2016). Duygu temelli eğitim programının hemşirelik öğrencilerinin duyguları fark etme, ifade etme ve empati becerilerine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Taylor, S. E., Peplau, L. A. & Sears, D. O. (2010). Sosyal psikoloji. Ali Dönmez (çev). İmge Kitabevi.
• Ter Beest, H., van Bemmel, M. & Adriaansen, M. (2018). Nursing student as patient: Experiential learning in a hospital simulation to ımprove empathy of nursing students. Scand J Caring Sci, 32, 1390-1397.
• Turan, Y. (2017). Kişilik ve dindarlık. Ensar Neşriyat.
• Turan, Y. (2018). Yalnızlıkla başa çıkma: Yalnızlık, dini başa çıkma, dindarlık, hayat memnuniyeti ve sosyal medya kullanımı. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22(1), 395-434.
• Tutuk, A., Al, D. & Doğan, S. (2002). Hemşirelik öğrencilerinin iletişim becerisi ve empati düzeylerinin belirlenmesi. C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 6(2), 36-41.
• Uğur, M. K. (2019). Kültürlerarası duyarlılık ile kültürel zeka arasındaki ilişkide çok kültürlü eğitim tutumu, empatik eğilim ve tükenmişliğin aracı rolü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi.
• Ulu, M. (2019). Sosyal psikoloji bağlamında önyargı ve din. Çamlıca Yayınları.
• Uysal, V. (1995). İslami dindarlık ölçeği üzerine bir pilot çalışma. İslami Araştırmalar Dergisi, 8 (3-4), 263-271.
• Uysal, V. (2016). Gençlerde empati eğilimi, anne-baba tutumları ve dindarlık. DEUİFD Din Psikolojisi Özel Sayısı, 7-40.
• Voltan Acar, N., Yıldırım, İ. & Ergene, T. (1996). Bireylerin dindarlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 45-56.
• Yang, S. Y., Lim, H. N. & Lee, J. H. (2013). The study on relationship between cultural competency and empathy of nursing students. J Korean Acad Soc Nurs Edu, 19(2), 183-193.
• Yapıcı, A. & Zengin, S. (2003). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin dinin etkisini hissetme düzeyleriyle psiko-sosyal uyumları arasındaki ilişki. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(2), 65-127.
• Yapıcı, A. (2006). Yeni bir dindarlık ölçeği ve üniversiteli gençlerin dinin etkisini hissetme düzeyi: Çukurova üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6 (1), 66-116.
• Yapıcı, A. (2007). Ruh sağlığı ve din. Karahan Kitabevi.
• Yıldırım, R. V. & Şençelikel, T. (2019). Başkent üniversitesi tıp ve diş hekimliği fakültesi dönem 1 ve 2 öğrencilerinin kültürlerarası duyarlılık ve empati ölçeği skorlarının değerlendirilmesi. Türkiye Biyoetik Dergisi, 6(4), 131-142.
• Yıldız Türker, N. (2018). Yetişkinlerde dindarlık ve psikolojik sağlamlık ilişkisi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Yiğit, D. (2020). Öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık ve empati düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Yüksel Kaçan, C. (2018). Kültürlerarası hemşirelik eğitiminin, öğrencilerin mesleki değerlerine, empatik becerilerine, kültürel duyarlılıklarına ve zekalarına etkisi: bir müdahale çalışması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.