Teacher Perspectives on Privacy Education in Early Childhood: A Qualitative Study

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 50, 459 - 501, 25.12.2025

Mustafa Başçoban , Kübra Cevherli

https://doi.org/10.34234/ded.1766762

Öz

Preschool represents a critical stage in a child’s physical, cognitive, emotional, and social development. During this time, the foundations of personality are laid, the concept of personal space becomes increasingly significant with the expansion of the child’s social environment, and social boundaries begin to take shape. In this context, privacy education in early childhood plays a vital role in raising children to be psychologically and socially healthy individuals. This study explores preschool teachers’ perspectives on privacy education, focusing on the methods they employ, the challenges they encounter, and the solutions they propose. Designed within the qualitative research framework, the study adopts a phenomenological approach. The study group consisted of 25 preschool teachers working in independent kindergartens and nursery classes affiliated with the Ministry of National Education. Data were collected using a semi-structured interview form composed of open-ended questions. The data were analyzed using thematic content analysis techniques. Findings indicate that privacy education is essential for children’s personality development, the cultivation of self-confidence, and the regulation of social relationships. However, parents’ lack of knowledge and prevailing cultural taboos pose significant barriers to effective instruction. The study recommends enhancing in-service training programs for teachers, increasing parental awareness, and strengthening collaboration between schools and families to ensure the effective implementation of privacy education.

Anahtar Kelimeler

Religious Education , Values Education , Early Childhood Period , Privacy Education

Okul Öncesi Dönemde Mahremiyet Eğitimi: Öğretmen Görüşlerine Dayalı Nitel Bir İnceleme

Öz

Okul öncesi dönem, çocuğun fiziksel, bilişsel, duyuşsal ve sosyal gelişimi açısından önemli bir süreçtir. Bu dönemde kişiliğin temelleri atılmakta, sosyal çevrenin genişlemesiyle birlikte özel alan kavramı önem kazanmakta ve sosyal sınırlar belirginleşmektedir. Bu bağlamda okul öncesi dönemde verilen mahremiyet eğitimi, çocukların sağlıklı bireyler olarak yetişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada, okul öncesi eğitimde mahremiyet eğitimi konusunda öğretmen görüşleri; kullandıkları yöntemler, karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri ele alınmıştır. Çalışma, nitel araştırma yöntemi çerçevesinde fenomenolojik desen kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, MEB’e bağlı bağımsız anaokullarında ve ilkokul bünyesindeki anasınıflarında görev yapan 25 okul öncesi öğretmen oluşturmakta olup, veriler açık uçlu sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde tematik içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulguları, mahremiyet eğitiminin çocukların kişilik gelişimi, özgüven kazanımı ve sosyal ilişkiler açısından önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Ailelerin bilgi eksikliği ve toplumdaki tabuların ise eğitim sürecini olumsuz etkilediğini göstermektedir. Çalışmada öneri olarak mahremiyet eğitimi için öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitimlerin artırılması, ailelerin bilinçlendirilmesi ve okul-aile iş birliğinin güçlendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi , Değerler Eğitimi , Okul Öncesi Dönem , Mahremiyet Eğitimi

Kaynakça

• Altıntaş, M. E. (2022). Ailede Mahremiyet Eğitimi. İçinde H. Ş. Albayrak (Ed.), Tüm Yönleriyle Mahremiyet. T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Aydoğdu, F., & Ulaş, A. H. (2017). Bütünleştirilmiş Kukla ve Drama Etkinliklerinin Okul Öncesi Eğitime Devam Eden Çocuklarin Sosyal Duygusal Gelişimlerine Etkisi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 59, 346-354.
• Bandura, A. (1971). Social Learning Theory. General Learning Press.
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology. https://psychology.ukzn.ac.za/?mdocs-file=1176&utm_source=chatgpt.com
• Budak, E. (2023). Erken Çocukluk Döneminde Değerler Eğitimi Bağlamında Mahremiyet Eğitimi [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Causo, A. J., Vo, G. T., Toh, E., Chen, I.-M., Yeo, S. H., & Tzuo, P. W. (2015). Developing and Benchmarking Show & Tell Robotic Puppet for Preschool Education. Proceedings of the IEEE International Conference on Robotics and Automation (ICRA), 6114-6119. https://doi.org/10.1109/ICRA.2015.7140057
• Cihandide, Z. N. (2014). Okul Öncesi Din ve Ahlak Eğitimi (2. Baskı). Dem Yayınları.
• Çakır, S. (2015). 4-6 Yaş Aralığındaki Çoçuklara Mahremiyet Eğitimi Verilmesinde Din Eğitiminin Rolü( Sivas Örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Çalışkan, H. (2019). Okul öncesi dönemde çalışan öğretmenlerin mahremiyet eğitimi konusunda bilgi düzeylerinin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Demir, E., & Köse, M. (2016). Öğretmenlerin Rol Modelliği Hakkında Öğretmen Görüşleri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 53, 38-57.
• Diler, R. (2014). Mahremiyet Eğitimi ve Önemi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(1), 69-98.
• Diler, R. (2020). 4-6 Yaş Kur’ân Kursu Öğreticilerine Göre Mahremiyet Eğitimi ve Önemi (Nitel Bir Analiz). Eskiyeni, 41, 623-652. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.749922
• Duran, H. E. (2018). Değerler Eğitimi Bağlamında Mahremiyet Eğitimi [Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı.
• Duygulu, S. (2019). Sosyal Medyada Çocuk Fotoğrafları Paylaşmanın Mahremiyet İhlali ve Çocuk İstismarı Açısından Değerlendirilmesi. TRT Akademi, 4(8), 428-487.
• Efe Kendüzler, S. (2024). Okul Öncesi Sınıflarında Hikâye Okuma Üzerine Nitel Bir Araştırma. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 389-408. https://doi.org/10.30692/sisad.1483612
• Eraslan, E., Koçi, Z., Korkut, N., & Ertem, E. (2023). Çocuklarda Mahremiyet Bilinci. Aile Ve Sosyal Hzimetler Bakanlığı.
• Eroğlu, M. (2023). Çocukluk Döneminde Bilişsel Gelişim: Piaget ve Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramlarının İncelenmesi ve Karşılaştırılması. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 6(1).
• Gezen, E. (2022). Okul Öncesi Eğitimde Yaratıcı Drama İle Öğrenmenin Önemi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 490-500. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1087162
• Gökçe Saygılı, E., & Üstüner Top, F. (2025). Çocukların Ebeveynleri Tarafından Sosyal Medyada Paylaşılmasına Yönelik Çalışmaların İncelenmesi. Disiplinlerarası Çocuk Hakları Araştırmaları Dergisi, 5(1), 24-41.
• Günalp, A. (2007). Farklı anne baba tutumlarının okul öncesi eğitim çağındaki çocukların özgüven duygusunun gelişimine etkisi (Aksaray ili örneği) / The effect of the different parents’ attitudes on the development of the preschool children’s self confidence (Aksaray sample) [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güneş, A. (2017). Cinsel İstismar Olgusu ve Mahremiyet Eğitimi. İnsan ve Toplum, 7(2), 45-69.
• Işıkoğlu, N., & Şimşek, Z. C. (2020). Erken Çocukluk Eğitimi Öğretmenlerinin Hikâye Anlatma/Kitap Okuma Uygulamaları Tercihleri ve Nedenleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1519-1533. https://doi.org/10.16916/aded.785633
• İder, S. (2021). Mahremiyet eğitimine ilişkin sorunlar üzerine bir araştırma [Doktora]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• İder, S., & Tavukçuoğlu, M. (2023). Mahremiyet Eğitiminde Bir İhtiyaç Analizi: Anne/Baba Eğitimi. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 53(1), —.
• İyi Dokunuş Kötü Dokunuş. (2018). [Video recording]. https://www.youtube.com/watch?v=Me5BRUOtV_0
• Kanak, M., Ersoy, M., & Yerliyurt, N. S. (2018). Okul Öncesinde Rehberlik Hizmetlerinin Gerekliliğinin Rehber Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, 76, 187-208.
• Kanat, K., & Temel, Z. F. (2025). The Use of Questioning Strategies in the Development of Critical Thinking Skills in Children: A Qualitative Study of the Socratic Method. Early Childhood Education Journal. https://doi.org/10.1007/s10643-025-01864-4
• Kandır, A. (2001). Çocuk Gelişiminde Okul Öncesi Eğitim Kurumlarının Yeri ve Önemi. Milli Eğitim Dergisi, 151.
• Karakuş, E. (2020). Okul Öncesi Dönemdeki Çocuklara Yönelik Analog Etkileşimli Oyun Tasarımı İçin Jean Piaget’nin Gelişim Teorisi Odağında Bir Kılavuz Önerisi [Yüksek Lisans Tezi]. yıldız Teknik Üniversitesi.
• Keçi Saylı, S., & Kardeş, S. (2024). Okul Öncesi Öğrenme Ortamlarında Dijital Materyaller ve Kullanımı / Digital Materials and Their Use in Preschool Learning Environments. İçinde Okul Öncesi ve Temel Eğitim Dergisi / Journal of Preschool and Elementary Education (C. 5, Sayı 2, ss. 132-147). https://doi.org/10.29329/jpee.2024.1168.4
• Koçoğlu, E., & Avcı, Y. E. (2022). Okul Müdürlerinin Görüşleri Doğrultusunda Türkiye’de Mahremiyet Eğitimi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 54, 385-409. https://doi.org/10.9779/pauefd.963546
• Köseoğlu, A. (2023). Tiktok’ta Mahremiyet Algısının Dönüşümü. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 8(1), 172-188. https://doi.org/10.47107/inifedergi.1150606
• Kul, B. (2019, Kasım 23). Çocuklarda Mahremiyet ve Mahremiyet Eğitimi: Yöneticilerin, Uygulayıcıların ve Akademisyenlerin Mahremiyet Eğitimine Yönelik Algı, Tutum, Beklenti ve Önerilerinin İncelenmesi. 2. Uluslararası İnsan Çalışmaları Kongresi (ICHUS 2019).
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: Okul öncesi eğitim programı. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2024/okuloncesi_egitim_programi.pdf
• Oruç, C. (2021). Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Din Eğitimi (3. Baskı). Dem Yayınları.
• Özaslan, H., & Akduman, G. G. (2018). Ailelerin Mahremiyet Eğitimine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. 2nd International Symposium on Innovative Approaches in Scientific Studies. https://www.set-science.com/manage/uploads/ISAS2018-Winter_0039/SETSCI_ISAS2018-Winter_0039_00262.pdf
• Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T., & Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik Gelişimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 566-589. https://doi.org/10.5455/cap.20120433
• Öztürk, Ş. (2023). Çocuklarda Mahremiyet Eğitimi. Tevhid Dergisi.
• Pembecioğlu, N. (2022). Çocuk ve Dijital Mahremiyet. İçinde Ş. Albayrak (Ed.), Tüm Yönleriyle Mahremiyet (ss. 215-248). T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. https://www.aile.tr/media/99850/tum-yonleriyle-mahremiyet.pdf?utm_source=chatgpt.com
• Sağlam, M., & Çalışkan, Z. (2017). Okul Öncesi Eğitimde Aile Katılımına İlişkin Ebeveyn ve Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 2(2), 39-49.
• Sezen, A., & Erden, M. (2018). Mahremiyetin Psiko-Sosyal Yansımaları. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 83-92.
• Solberg, J. (2023). Privacy in Early Childhood Education and Care: The Management of Family Information in Parent–Teacher Conferences. Human Studies, 47, 367-388. https://doi.org/10.1007/s10746-023-09683-5
• Şen, S. (2023). Çocuğun Mahremiyet Eğitiminde Ailenin Rolü ve Önemi. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 7(2), 14-32. https://doi.org/10.58201/utsobilder.1404141
• Tarhan, N. (2021). Çocuğa mahremiyet ve sosyal sınırlar nasıl anlatılmalı? [Üsküdar Haber Ajansı].
• Tatlıoğlu, S. S. (2021). Öğrenmeye Sosyal- Bilişsel Bir Bakış: Albert Bandura. Sosyoloji Notları, 5(1), 15-30.
• Tekin, M. (2022). Beden ve Mahremiyet. İçinde Tüm Yönleriyle Mahremiyet (ss. 151-170). T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. https://www.aile.tr/media/99850/tum-yonleriyle-mahremiyet.pdf
• The State of the World’s Children. (2024). https://www.unicef.org/reports/state-of-worlds-children/2024
• Türk, E. (2022). Erken Çocuklukta Ahlak ve Değer Eğitimi ( ayhan Öz, Ed.; 1. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ünlüer, E., & İnan, R. (2021). Okul öncesi öğretmen adaylarının cinsel eğitim hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(2), 377-397. https://doi.org/10.33400/kuje.908351
• Ünveren Kapanadze, D. (2019). Vygostky’nin Sosyo- Kültürel ve Bilişsel Gelişim Teorisi Bağlamında Türkçe Öğretiminin Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(47), 181-195. https://doi.org/10.35237/sufesosbil.565193
• Yalçın, H., Özçelik, Z. S., & Erkoç, E. (2024). Okul Öncesi Dönemde Çocuğu Olan Annelerin Mahremiyet Algılarının Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Adam Akademi/ Sosyal Bilimler Dergisi, 14.
• Yalvaç Arıcı, H. (2021). The functionality of privacy value in the continuity of family unity. Journal of Philosophy, Culture and Religion, 27, 12-20.
• Yaşar, M. (2018). Nitel Araştırmalarda Nitelik Sorunu. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 55-73. https://doi.org/10.21666/muefd.426318
• Yetiştiren, S. (2024, Aralık 12). Bronfenbrenner’in Ekolojik Sistemler Teorisi ve Okul Öncesi Eğitim [Tarih, Eğitim, Sağlık, Teknoloji, Birey, Toplum ve Kültür ve Sanat]. Gündem Türkiye. https://www.gundemturkiye.com/egitim/okul-oncesi/bronfenbrennerin-ekolojik-sistemler-teorisi-ve-okul-oncesi-egitim.html?utm_source=chatgpt.com
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. bs). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Z. (2022). Oyun Temelli Öğrenmenin Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Akran İlişkileri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Ana Bilim Dalı, Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı.
• Yıldız, E., & Çetin, Z. (2018). Sporun Psiko-Motor Gelişim ve Sosyal Gelişime Etkisi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 5(2), 54-66. https://doi.org/10.21020/husbfd.427140
• Yüksel, M. (2009). Mahremiyet Hakkına ve Bireysel Özgürlüklere Felsefi Yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(01), 275-298. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002130