Öğrenci ve Mezunlarının Perspektifinden İmam Hatip Liselerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 39, 65 - 105, 25.06.2020

Ömer Alper Karasubaşı Uğur Akın , Nail Yıldırım

https://doi.org/10.34234/ded.602051

Cited By: 6

Öz

Bu araştırma, imam hatip
lisesi öğrencilerinin bu okulları tercih sebepleri, hedefleri, okullarından
beklentileri ve memnuniyetleri ile öğrenci ve imam hatip lisesi mezunlarının çeşitli
konulardaki görüşlerini belirlemek amacıyla karma yöntemle yürütülmüştür. Araştırmada
İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Bu Okulları Tercih Nedenleri, Okuldan
Beklentileri ve Memnuniyetleri Anketi, İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Çeşitli
Konulardaki Görüşleri Görüşme Formu ve İmam Hatip Lisesi Mezunlarına Göre İmam
Hatip Liselerinin Dünü, Bugünü ve Yarını Anketi olmak üzere üç farklı veri
toplama aracı öğrenci ve mezunlardan oluşan üç farklı çalışma grubuna
uygulanmıştır. Verilerin analizinde frekans, ortalama ve yüzdelik gibi nicel
betimsel analizler ile içerik analizi kullanılmıştır. 2017-2018 eğitim-öğretim
yılında yürütülen araştırmanın sonuçlarına göre, öğrenciler imam hatip
liselerini ailelerinin yönlendirmesi neticesinde tercih etmişlerdir. Bunun
yanında, imam hatip liselerini tercih sebeplerine, istediği okula
yerleşememe olarak ifade edilebilecek bir sebep eklenmiştir. Öğrencilerin
beklentileri dinî bilgileri edinmeye yöneliktir. Aldığı eğitim sonrasında din
görevlisi/ilahiyatçı olmak isteyen öğrenciler ise azınlıkta kalmıştır.
Eğitim-öğretimin kalitesinin artırılması gerektiğini belirten öğrenciler, imkânları
olsa bu okulu tercih etmeyeceklerini ve yönetim uygulamalarında çeşitli değişiklikler
olması gerektiğini belirtmişlerdir. Öğrencilerin imam hatip lisesinde okumayı
dinî/millî/manevî değerler çerçevesinde ifade ettikleri görülmüştür.
Öğrenciler, imam hatip liselerinin dinî eğitim görmek anlamına geldiğini
düşünmektedir. İmam hatipli olduklarını toplum içerisinde ifade edebildiklerini
belirten öğrenciler, toplumun kendilerinden beklentilerinin olumlu yönde
olduğunu düşünmekte, dinî/millî/manevî değerleri temsil eden şahsiyetleri
örnek/rehber olarak görmektedirler. Onlara göre, dünya sorunları içerisinde
çözülmesi gereken öncelikli sorunlar dinî/ahlâkî sorunlar ile insanî
sorunlardır. Mezunların kendi öğrencilik dönemlerini olumlu kavramlarla,
günümüzü ise daha olumsuz kavramlarla ifade ettikleri, geleceğe dair daha
ümitli oldukları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, İmam Hatip Liseleri, İmam Hatiplilik

Evaluation of Imam Hatip High Schools from the Students and the Graduates

Öz

This research was carried out with a mixed method in order to determine
Imam Hatip High Schools (IHHS) students’s reasons behind their prefference of these
schools, and their goals, expectations, and satisfaction regarding their
schools, whilealso surveying the opinions of both; graduated and still studying
students of imam high schools about various issues. Three data collection tools have been administred
to three study groups. The data analyzed through quantitative descriptive
analyses and content analysis. According to the results of the study which have
been carried out in the 2017-2018 academic year, the students’ choice of imam
hatip high schools rest upon the directions of their parents. A new reason has
been added to the reasons for selecting these schools which can be articulated
as: “not being accepted to the desired school”. The sum of students’ expectations
could be encapsulated as; getting religious knowledge. The number of the
students intending to become a theologist/religious comissary is relatively low.
The students state they wouldn’t prefer to choose that school if it were possible.
They have stated that especially administrative practices should be changed. Students
have expresssed their perception about imam hatip high school and being a
member within the framework of values such as religion, nation and morality.
The students think the imam hatip high schools mean getting religious
education. The students also stated that they have no reservation in expressing
in public thata they are students in an imam hatip high schools and the society
has positive expectations from them. They take the figures that representing
religious/national/moral values as role models/guides. They argue that among
the primary problems in the world to be solved are those of religious, moral
and humanitarian ones. Graduates define the period of their time positively
whereas they have a negative perception for today’s imam hatips. Overall, they
seem to be more hopeful for the future.

Anahtar Kelimeler

Religious education, Imam Hatip Highschools, Being from Imam Hatips

Kaynakça

• Akıncı, A. (2013). Türk siyasal hayatında 1980 sonrası darbeler ve e-muhtıra. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 39-58.
• Akdoğan, A. (1994). İmam-hatip liselerinde okutulan hadis dersi programının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Akşit, B. ve Coşkun, M. K. (2005). Türkiye’nin modernleşmesi bağlamında imam-hatip okulları. T. Bora, M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasî düşünce (s. 394-410) içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arpacı, M. ve Yıldırım, C. (2014). İmam hatip lisesi öğrencilerinin, “imam hatip lisesi” ve “imam hatip liseli olmak” kavramlarına yönelik görüşlerinin metafor analizi yoluyla incelenmesi (Diyarbakır örneği). Toplum Bilimleri Dergisi, 8(15), 135-152.
• Aşlamacı, İ. (2017). Öğrenci ve öğretmenlerine göre imam-hatip liseleri: Profiller, algılar, memnuniyet, aidiyet. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi.
• Ateş, P. (2016). İmam hatip lisesinde okuyan öğrencilerin imam hatip lisesini tercih nedenleri ve beklentileri (Gaziantep örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Baki, A. ve Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 1-21.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cebeci, S. (1989). Orta öğretimde meslekî din eğitiminden mezun olanların yönelişleri ve sebepleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Cebeci, S. (1995). İmam-hatip liselerinin öğrenci yapısı ve bunun sosyal gelişme açısından değerlendirilmesi. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1, 111-120.
• Çakır, R., Bozan, İ. ve Talu, B. (2004). İmam hatip liseleri: Efsaneler ve gerçekler. İstanbul: TESEV Yayınları.
• Çarkoğlu, A. ve Kalaycıoğlu, E. (2009). Türkiye’de dindarlık: Uluslararası bir karşılaştırma. İstanbul: Sabancı Üniversitesi.
• Doğan, A. (2006). 1997 yılından sonraki dönemde imam-hatip liselerindeki gelişmeler (Adana örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Doğan, A. E. (2006). Siyasal yansımalarıyla İslamcı sermayenin gelişme dinamikleri ve 28 Şubat süreci. Mülkiye Dergisi, 30(252), 47-68.
• Doğan, R. (2017). Yaygın din eğitiminin neliği. R. Doğan ve R. Ege (Ed.), Din eğitimi (s. 275-294) içinde. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Dolmacı, E. (2018). İmam hatiplere bakış 2017. Erişim adresi: http://www.onder.org.tr/Content/pdf/Papers//671b1707-5152-4ba1-93f2-17871853a29f.pdf
• Ergin, O. N. (1977). Türk maarif tarihi. İstanbul: Eser Matbaası.
• Ertem, B. (2018, Nisan). 28 Şubat 1997 “post-modern” askeri müdahalesi ve medya. 1. Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Yeni Ufuklar Kongresi’nde sunuldu, İstanbul.
• Gökaçtı, M. A. (2005). Türkiye’de din eğitimi ve imam hatipler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Görmez, M. ve Coşkun, İ. (2015). 1. yılında temel eğitimden ortaöğretime geçiş reformunun değerlendirilmesi. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
• Karacoşkun, M. D. (1994). İmam-hatip lisesi öğrencilerinin dini tutum ve davranışları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karateke, T. (2010). İmam-hatip lisesi öğrencilerinin sorun ve beklentileri (Batman örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Korkmaz, M. (2013). İmam hatip lisesi öğrencilerinin bu okulu tercih süreçleri. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(16), 7-40.
• Kula, M. N. (1986). Ergenlerde kimlik bunalımı ve din eğitiminin etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Macit, M. (2014). Sosyal medyada “imam hatipli” temsilleri: Kolektif bir kimlik söylemindeki sosyal-bilişsel izdüşümler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 51, 379-394.
• MEB (2019). 2023 Eğitim Vizyonu. Erişim adresi: http://2023vizyonu.meb.gov.tr/
• Mermutlu, B. (2008). İmam-hatip liseleri’nin seküler açmazı. Akademik Araştırmalar Dergisi, 38, 87-98.
• Öcal, M. (1994). İmam-hatip liseleri ve ilköğretim okulları. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Öcal, M. (2007). Türk hukuk mevzuatında din eğitimi ve öğretiminin yeri ve uygulama biçimi. İ. Çelebi (Ed.), Avrupa birliği sürecinde dinî kurumlar ve din eğitimi (s. 511-559) içinde. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Öcal, M. (2015). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de din eğitimi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Özcan, M. (2010). Anadolu meslek lisesi öğrencilerinin okudukları okulu seçme nedenleri ve gelecek beklentileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Özdemir, Ş. ve Karateke, T. (2018). Öğrencilerin imam hatip liselerini tercih etme nedenleri (Elazığ örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45, 5-33.
• Özensel, E. ve Aydemir, M. A. (2016). Türkiye’de imam hatipli olmak: Temel sorunlar, beklentiler ve değer yapıları. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Subaşı, N. (2004). İmam hatip(li)ler üzerine: Teolojik birikimin modern kaynakları. Değerler Eğitimi Dergisi, 2(6), 115-132.
• TİMAV (2014). Türkiye imam hatip lisesi öğrenci profili araştırması (Temel sorunlar, beklentiler ve değer yapıları). Erişim adresi: http://timav.org.tr/wp-content/uploads/2016/03/T%C3%BCrkiye-%C4%B0mam-Hatip-Lisesi-%C3%96%C4%9Frenci-Profili-Ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1.pdf
• Topçu, N. (2016). Türkiye’nin maarif davası. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tunahan, Ö. (2015). 28 Şubat süreci: ‘Post-modern darbe’nin sosyo-politik dinamikleri ve toplum desteği. Bilgi, 30, 23-41.
• Türkmen Gül, E. (1998). İmam-hatip lisesi öğrencilerinin beklenti ve sorunları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Ünal, İ. Ö. (2008). Sakarya ilinde imam hatip algısı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ünlü, Y. (1999). İmam-hatip lisesi öğrencilerinin beklenti ve sorunları (Bursa merkez ve ilçeleri İHL örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Yayla, A. (2005). Eğitim kavramının etik açıdan analizi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-12.
• Yüksel, E. (2012). 28 Şubat sürecinde milli güvenlik kurulu ve medya gündemi ilişkisi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 19, 69-82.