Being the ‘Other’ themselves, Imam-Hatip Graduates’ Perception and Attitudes Towards the ‘Other’

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 43, 65 - 103, 25.06.2022

Zehra Işık

https://doi.org/10.34234/ded.1035829

Cited By: 1

Öz

In this study, the forms of othering that Imam Hatip graduates are exposed to and its effect on their emotional and thought structures in later stages in life are discussed. In addition, as an “other” the view of Imam Hatip graduates towards the other and their views on the culture of living together are also investigated. Purpose of the study is to determine how Imam Hatip graduates evaluate the forms of othering they are exposed to in education and business life and to reveal their attitudes towards the “other”. Qualitative research method was used in the study and 15 people were interviewed with semi-structured interview technique. Sample group, consists of Imam Hatip graduates who study at a university level or work. It was seen that the participants in general felt like an “other” due to the othering attitudes they dealt with, however, they act with the awareness of having an Imam Hatip identity. It has been understood that Imam Hatip graduates do not have an othering attitude towards various groups in society, since they entertain a culture of living together as a result of the value-based education they received at Imam Hatip high school. At the end of the study, suggestions were presented for enhancing the culture of living together in the society. 

Anahtar Kelimeler

Marginalization, Imam Hatip Graduates and Marginalization, Other Perception of Imam Hatip Graduates.

Bir Öteki Olarak İmam Hatiplilerin Öteki Algısı ve Ötekine Yönelik Tutumları

Öz

Bu çalışmada, İmam Hatiplilerin maruz kaldığı ötekileştirme biçimleri, öteki olarak görülmenin bireylerin duygu ve düşünce yapılarına ve hayatlarının sonraki kısmına etkileri ele alınmıştır. Ayrıca bir “öteki” olarak İmam Hatiplilerin ötekine bakışı ve birlikte yaşama kültürüne dair görüşleri de araştırılmıştır. Çalışmanın amacı; İmam Hatiplilerin eğitim ve iş hayatında maruz kaldıkları ötekileştirme biçimlerini nasıl değerlendirdiklerini tespit etmek ve “öteki”ne yönelik tutumlarını ortaya koymaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve yarı yapılandırılmış mülakat tekniğiyle, 15 kişiyle görüşme yapılmıştır. Örneklem grubu; halen üniversitede okuyan ve meslek sahibi olmuş İmam Hatip mezunlarından oluşmaktadır. Katılımcıların genelinin, muhatap oldukları ötekileştirici tutumlar nedeniyle kendilerini “öteki” gibi hissettikleri, bununla birlikte İmam Hatip kimliğine sahip olma bilinciyle hareket ettikleri görülmüştür. İmam Hatiplilerin toplumun farklı kesimlerine karşı ötekileştirici bir tavır takınmadıkları, İmam Hatip Lisesi’nde aldıkları değer temelli eğitimin de katkısıyla, birlikte yaşama kültürüne sahip bireyler oldukları anlaşılmıştır. Çalışmanın sonunda toplumda birlikte yaşama kültürünün oluşmasına yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ötekileştirme, İmam Hatipliler ve Ötekileştirme, İmam Hatiplilerin Öteki Algısı

Kaynakça

• Akşit, B. ve Coşkun, M. K. (2004). Türkiye'nin modernleşmesi bağlamında imam-hatip okulları, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce-6, İslamcılık, (Yasin Aktay, Der.), İletişim Yayınları, s. 394-410.
• Aşlamacı, İ. (2014). Pakistan medreselerinde bir model olarak imam-hatip okulları. DEM Yayınları.
• Aydın, M. (2004). Süleymancılık: Süleyman Hilmi Tunahan. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce-6, İslamcılık, (Yasin Aktay, Der.), İletişim Yayınları, s. 314-322.
• Ayhan, H. (2014). Türkiye’de din eğitimi. DEM Yayınları.
• Aytav, E. T. (2011). Türkiye’de öteki olmak. Mavi Ufuklar Yayınları.
• Ayten, A. (2010). Empati ve din: Türkiye’de yardımlaşma ve dindarlık üzerine psiko-sosyal bir araştırma. İz Yayıncılık.
• Berg, L.B. ve Lune H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Hasan Aydın, Çev., Ed.). Eğitim Kitabevi.
• Berkan, İ. (2004). Radikal gazetesi. 04.05. 2004 tarihli köşe yazısı.
• Bilgin, N. (2014). Kimlik inşası. İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Bozan, İ. (2007). Devlet ile toplum arasında bir okul imam hatip liseleri/ bir kurum diyanet işleri başkanlığı. TESEV Yayınları.
• Çakır, R., Bozan, İ., ve Talu, B. (2004). İmam-hatip liseleri: efsaneler ve gerçekler. TESEV Yayınları.
• Doğan M.M. (2018). Türkiye’de kimlik ve öteki: Sultanbeyli-Kadıköy örneği (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi.
• Gökaçtı, M. A. (2005). Türkiye’de din eğitimi ve imam-hatipler. İletişim Yayınları.
• Gündüz, T. (1998). “Türkiye’de cumhuriyet dönemi din eğitimi kronolojisi (1923-1998)”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (7), 543- 557.
• Erkilet, A. (2004). 1990’larda Türkiye’de radikal islamcılık: Ercümend Özkan. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce-6, İslamcılık, (Yasin Aktay, Der.), İletişim Yayınları, s. 684-697.
• Habermas, J. (2002). “Öteki” olmak, “öteki”yle yaşamak. (İlknur Aka, Çev.), Yapı Kredi Yayınları.
• Hocaoğlu, D. (1995). Laisizmden millî sekülerizme. Selçuk Yayınları.
• Işık, Z. (2021). Modern kentte farklı kadınlar farklı dindarlıklar. İz Yayıncılık.
• Kanburoğlu, Ü. B. (2013). “İmam hatip lisesi öğrencilerinin benlik ve kurum algıları: “öteki” olmadan “imam hatipli” olmak mümkün mü?” 100. Yılında İmam-Hatip Liseleri Sempozyumu-Bildiriler, (Recep Kaymakcan, Nuri Tınaz, Z. Şeyma Altın, Mahmut Zengin, Ahmet Yasin Okudan, Hulusi Yiğit, Der.) Dem Yayınları, s. 373-390.
• Kara, İ. (2016). Cumhuriyet Türkiye’sinde bir mesele olarak İslam-2.Cilt. Dergah Yayınları
• Karateke, T. (2021). 2012 sonrası MEB istatistiklerinde İmam hatip ortaokulları/liseleri üzerine bir değerlendirme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10 (4), 3868-3883. http://www.itobiad.com/en/download/article-file/1704931
• Kartopu, S., Hacıkeleşoğlu, H., Geçer, H. (2017). İmam hatip liselerinde inşa edilen kimliğin temel nitelikleri: Sosyo-psikolojik bir değerlendirme. Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları. C.1. (İlhan Erdem, İbrahim Aşlamacı, Recep Uçar, Ed.). İnönü Üniversitesi Yayınevi. s. 267-286.
• Kaymakcan, R. (2006). Türkiye'de din eğitimi politikaları üzerine düşünceler, Ekev Akademi Dergisi, 10 (27), 21-36.
• Kaymakcan, R. (2015). “Türkiye‟de din eğitimi deneyimi”, 100. Yılında İmam-Hatip Liseleri Sempozyumu-Bildiriler, (Recep Kaymakcan, Nuri Tınaz, Z. Şeyma Altın, Mahmut Zengin, Ahmet Yasin Okudan, Hulusi Yiğit, Ed.). Dem Yayınları, s.143-148.
• Koç, M. (2008). Yetişkinlik döneminde dindarlık ile benlik kavramı değişkenleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kuş, E. (2003). Nicel-nitel araştırma teknikleri. Anı Yayıncılık.
• MEB (2018). Millî Eğitim Bakanlığı Anadolu imam hatip lisesi meslek dersleri öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=317
• Okumuş, N.K. (2019). Kadîm yaramız: Bazı Dindarların kendinden olmayın ötekileştiren dili. I. Uluslararası Din ve İnsan Sempozyumu “Din, Dil ve İletişim”, s. 472-485. https://ogu.edu.tr/files/icerik/8326b964-966f-4927-9b95-923843af51d9/I.%20Din%20ve%20%C4%B0nsan%20Sempozyumu%20Kitab%C4%B1%2024.12.2019.pdf
• Öcal, M. (2015). Dünden bugüne imam-hatip liseleri (1913-2013), 100. Yılında İmam-Hatip Liseleri Sempozyumu-Bildiriler, (Recep Kaymakcan, Nuri Tınaz, Z. Şeyma Altın, Mahmut Zengin, Ahmet Yasin Okudan, Hulusi Yiğit, Ed). Dem Yayınları, s. 65-104.
• Özensel, E. ve Aydemir M.A. (2016). Türkiye’de imam hatipli olmak: Temel sorunlar, beklentiler ve değer yapıları. Çizgi Kitabevi.
• Özensel, E. (2020). Farklılıkların birarada yaşamasında bir sorun alanı olarak ötekinin ötekileştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. (43): 369-378 https://doi.org/10.21497/sefad.756095
• Özgür, İ. (2015). İmam hatip okulları: İnanç, siyaset ve eğitim. (Hazal Yalın-Egemen Özkan, Çev.). Kitap Yayınevi. Schnapper, D. (2005). Sosyoloji düşüncesinin özünde öteki ile ilişki. (Ayşegül Sönmezay, Çev.). Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Şahin, A. (2008). Ergenlerde dindarlık ve empati. Marife Dergisi, 8(1), 149-166.
• TDK (2021). “Öteki” https://sozluk.gov.tr/
• Toprak, B. ve Bozan, İ., Morgül, T., Şener, N. (2009). Türkiye’de farklı olmak. Din ve muhafazakarlık ekseninde ötekileştirilenler. (Mahalle Baskısı Araştırma Raporu). Metis Yayınları.
• Türköz, Ş. (2020). Siyasal toplumsallaşma sürecinde imam hatip liselerinin rolü: Mezunlar üzerine bir araştırma (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Uysal, V. (2007). Kentsel hayatta dindarlık ve oruç ibadetinin bireysel toplumsal yansımaları. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (32), 19-44.
• White, J. (2013). Müslüman milliyetçiliği ve yeni Türkler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Ü. (1999). İmam hatip lisesi öğrencilerinin beklenti ve sorunları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi.