An Exemination of the Relationship Between Patriotism and Religiosity

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 48, 395 - 435

Muhammed Tosun

https://doi.org/10.34234/ded.1519004

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between patriotism and religiosity among Turkish citizens living in the United Kingdom, Germany, Austria, the Netherlands, Belgium, and France, focusing on those who return to Turkey for their annual leave. Additionally, the research seeks to identify differences in patriotism attitudes and religiosity levels based on socio-demographic variables such as gender, age, marital status, education level, income level, and occupation among expatriate individuals. A quantitative research method was employed, with a total of 306 participants, including 186 women and 120 men. The data obtained from the participants were analyzed based on the Patriotism Attitude Scale and the Religiosity Scale. The findings indicate that participants exhibit high levels of patriotism attitudes and constructive patriotism, while their levels of blind patriotism are moderate. Furthermore, the belief-effect levels are found to be moderate, whereas religiosity and knowledge-worship levels are high. In addition, the study found that male participants demonstate significantly higher religiosity and belief-effect scores compared to female participants. Age based analysis revealed that participants in the 35-44 age group had significantly higher scores in blind patriotism, religiosity, and knowledge-worship compared to those aged 55 and above. Regarding marital status, married participants scored significantly higher in patriotism attitudes and constructive patriotism than their single counterparts. Educational attainment is also a factor, with high school graduates scoring higher in blind patriotism than elementary school graduates. Furthermore, income-level analysis reveals that participants in the high-income group have significantly higher constructive patriotism scores compared to those in the middle-income group. The results demonstrate that as the level of religiosity increases, the attitudes of patriotism also tend to rise, providing important insights into the interrelationship between these two values among expatriate individual.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Religiosity, Homeland, Patriotism, Expatriate

Vatanseverlik ve Dindarlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı İngiltere, Almanya, Avusturya, Hollanda, Belçika ve Fransa’da yaşayan ve yıllık izinlerini Türkiye’de geçirmek için gelen Türk vatandaşlarının vatanseverlik ve dindarlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada ayrıca gurbetçi bireylerin cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim düzeyi, gelir durumu ve meslek gibi sosyo-demografik değişkenlerine göre vatanseverlik tutumları ve dindarlık düzeylerindeki farklılıkların tespit edilmesi hedeflenmiştir. Nicel araştırma yönteminin kullanıldığı bu araştırmaya 186’sı kadın, 120’si erkek olmak üzere 306 kişi katılmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler, Yurtseverlik Tutum Ölçeği ve Dindarlık Ölçeğine dayalı olarak analiz edilmiştir. Bulgular, katılımcıların yurtseverlik tutum ve yapıcı yurtseverlik düzeylerinin yüksek, kör yurtseverlik düzeylerinin ise orta seviyede bulunduğunu göstermektedir. Ayrıca inanç-etki düzeylerinin orta, dindarlık ve bilgi-ibadet düzeylerinin de yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.
Bunun yanında araştırmada erkek katılımcıların dindarlık ve inanç-etki puanlarının kadın katılımcılara kıyasla anlamlı düzeyde daha yüksek olduğunu tespit edilmiştir. Yaş değişkenine göre yapılan analizlerde 35-44 yaş grubundaki katılımcıların kör yurtseverlik, dindarlık ve bilgi-ibadet puanlarının, 55 yaş ve üzeri katılımcılara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Medeni durum değişkenine göre ise evli katılımcıların yurtseverlik tutum ve yapıcı yurtseverlik puanlarının bekar katılımcılara kıyasla anlamlı şekilde daha yüksek olduğu saptanmıştır. Eğitim düzeyi açısından lise mezunu katılımcıların kör yurtseverlik puanlarının ilkokul mezunlarına kıyasla daha yüksek olduğu; gelir düzeyine göre yapılan analizlerde ise, yüksek gelir grubundaki katılımcıların yapıcı yurtseverlik puanlarının orta gelir grubundakilere göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlar dindarlık düzeyinin artışı ile vatanseverlik tutumlarının da paralel olarak arttığını göstermekte ve gurbetçi bireylerde bu iki değerin birbirine olan etkisinin anlaşılmasına önemli katkılar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Dindarlık, Vatan, Vatanseverlik, Gurbetçi

Kaynakça

• Adorno, T. W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D. J., & Sanford, R. N. (1950). The authoritarian personality. New York: Harper.
• Akyol, Y. (2016). Ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin vatanseverlik değerine ilişkin metaforik algıları. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 19-32.
• Altuntaş, H., & Şahin, M. (2010). Kur’an-ı Kerim Meâli. (18. Baskı). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Armaner, N. (1980). Din psikolojisine giriş I, Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Aygün, M. (2020). Gurbetçi Türklerin gözünde türkülere yansıyan Almanya: Gâvurdan Hans’a-türküden rap’e. Sosyologca Dergisi, 10(20), 166-182.
• Ayten, A. (2004). Kendini gerçekleştirme ve dindarlık ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayten, A. (2009). Prososyal davranışlarda dindarlık ve empatinin rolü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayten, A., & Hardal, F. (2020). Ruhsal rahatsızlıklara yönelik bilgi düzeyi ve dindarlığın ruhsal rahatsızlıklara ilişkin damgalama ile ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerine nicel bir araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 20(2), 551-571.
• Ayten, A., & Sağır, Z. (2014). Dindarlık, dinî başa çıkma ve depresyon ilişkisi: Suriyeli sığınmacılar üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47(47), 5-18.
• Ayten, A., & Yıldız, R. (2016). Dindarlık, hayat memnuniyeti ilişkisinde dinî başa çıkmanın rolü nedir? Emekliler üzerinde bir araştırma. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 16(1), 281-308.
• Bakioğlu, A., & Kurt, T. (2009). Öğretmenlerin demokrasi vatandaşlık ve vatanseverlik algılarının nitel olarak incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29(29), 19-39.
• Balcı Arvas, F. (2024). Üniversite öğrencilerinde karakter güçleri ile dindarlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(2), 547-573. https://doi.org/10.51702/esoguifd.1476882
• Bar-Tal, D. (1993). Patriotism as fundamental beliefs of group members. Politics and the Individual, 3(2), 45-62.
• Baş, M. (2016). The evaluation of the university students patriotism levels according to gender, age, family structure and sports activities. European Journal of Education Studies, 2(2), 34-43.
• Bozbek, M., & Ercan, R. (2020). Lise öğrencilerinin yurtseverlik tutumları. Turkish Studies, 15(5), 2209- 2228. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43839
• Börü, N., & Yılmaz, S. (2020). Eğitim fakültesi öğrencilerinin vatanseverlik tutum düzeyi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(56), 2119-2125.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (Çev. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Curti, M. (1946). The roots of American loyalty. New York: Columbia University Press.
• Çağımlar, Z., & Aslan, İ. (2023). İlkokul 3 ve 4. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin vatanseverlik değerine ilişkin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 12(4), 1755-1774.
• Depuiset, M. A., & Butera, F. (2005). On the relevance of studying patriotism and normative conflict in changing attitudes towards immigrants. Psicología Política, 30, 71-84.
• Düzce, M. (2017). Emile Durkheim’da bir sivil din olarak milliyetçilik ve vatanseverlik. Journal of International Social Research, 10(52), 645-653.
• Elban, M. (2015). Ortaöğretim öğrencilerinin vatanseverlik tutumları: Ankara ili Kazan ilçesi örneği. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(35), 451-462.
• Emmons, R. A., & Paloutzian, R. F. (2003). The psychology of religion. Annual review of psychology, 54(1), 377-402. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.54.101601.145024
• Ercan, R. (2015). Yetişkinlerde yurtseverlik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish StudiesInternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 409-426.
• Faiz, M., Turan, S., & Karasu Avcı, E. (2021). Sınıf eğitimi öğretmen adaylarının vatanseverlik değerine ilişkin görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 67-87.
• Fidan, A. (2023). The impact of patriotism and religiosity on life satisfaction. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 341-357. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1196077
• Gencer, N. (2019). Dindarlık öznel iyi oluşu etkiler mi? Hemodiyaliz (HD) hastaları üzerinde kesitsel bir çalışma. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23(3), 1419-1444. https://doi.org/10.18505/cuid.601055
• Giddens, A. (1994). Mahremiyetin dönüşümü-modern toplumlarda cinsellik, aşk ve erotizm (Çev. İ. Şahin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Göcen, G. (2012). Şükür ve psikolojik iyi olma arasındaki ilişki üzerine bir alan araştırması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gömleksiz, M. N., & Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 95-134.
• Gül, O. K., & Şeker, G. (2021). 1968’den günümüze sosyal bilgiler öğretim programlarında “vatanseverlik değeri”. IKSAD JOURNAL, 7(29), 8-20.
• Gündüz, D. D., Gündüz, M., Mertol, H., & Çelikkol, Ö. (2019). Tarih öğretmenlerinin ortaöğretim öğrencilerine ‘vatanseverlik’ değerini öğretirken kullandıkları değer yaklaşımlarının tespit edilmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 591-606.
• Gürsu, O. (2011). Ergenlik döneminde psikolojik sağlık ve dindarlık ilişkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güven, İ. F. (2024). Hedonik tüketim bencillik ve dindarlık ilişkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çorum: Hitit Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Hacıkeleşoğlu, H., & Kartopu, S. (2017). Merhamet ve dindarlık: Üniversite öğrencileri üzerine ampirik bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 59, 203-227.
• Hair, J. F, Anderson, R.F., Tatham, R.L., & Black, W.C. (1998). Multivariate data analysis with readings. Fifth Edition. New York: Prentice- Hall International.
• Hill, P. C., Pargament, K., Hood, W. R., Mccullough, M. E., Swyers, J. P., Larson, D. B., & Zinnbauer, B. J. (2000). Conceptualizing Religion and Spirituality: Points of Commonality, Points of Departure. Journal for the Theory of Social Behaviour, 30(1), 51-77.
• Hökelekli, H. (2008). Din psikolojisi. (7. Baskı). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Jawadi, Z. (2021). Firdevsî’nin Şâhnâme’sinde vatan ve vatanseverlik teması. Nüsha, 21(53), 117-154.
• Kabaklı Çimen, L. (2017). Üniversite öğrencilerinin vatanseverlik tutumları ile benlik kurguları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1950-1975.
• Kahne, J., & Middaugh, E. (2006). Is patriotism good for democracy? A study of high school seniors’ patriotic commitments. Phi Delta Kappan, 87(8), 600-607.
• Karagözoğlu, N. (2018). Sosyal bilgiler dersinde vatanseverlik değerinin kazandırılmasında kadın kahramanların yaşam öykülerinin kullanılması. International Journal of Field Education, 4(2), 97-110.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karasu Avcı, E., Avcı, A. A., & İbret, B. Ü. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin vatanseverlik değerinin kazandırılmasına yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 16(4), 1558-1574. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.342974
• Kaya, R., & Özdemir, M. (2019). II. Meşrutiyet sonrası yazılan çocuklara yönelik ilk şiir kitaplarında vatanseverlik ve çalışkanlık değerleri. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 84-100.
• Keleş, M., & Koç, H. (2020). Vatanseverlik değeri ile çoklu zekâ alanları arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 6(1), 33-47
• Kımter, N. (2008). Benlik saygısı ve dindarlık ilişkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kındap Tepe, Y., Aktaş, V., Caner, M., Demirel, R., Kanat, C., Güre, K., & Yeşildağ, E. (2019). Suriyeli mültecilere yönelik olumsuz tutumun belirleyicileri dindarlık, yurtseverlik, ayrımcılık ve hoşgörü olabilir mi?. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43(2), 115-138.
• Kızılgeçit, M. (2011). Yalnızlık umutsuzluk ve dindarlık ilişkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, M. (2008). Yetişkinlik döneminde dindarlık ile benlik kavramı değişkenleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurt, A. (2009). Dindarlığı etkileyen faktörler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 1-26.
• Lewin, E. (2013). Constructive patriotism in wartime. Open Journal of Political Science, 3(4), 107-112.
• Morray, J. P. (1959). Pride of state. Boston: Beacon.
• Nathanson, S. (1989). In defense of “moderate patriotism”. Ethics, 99(3), 535-552.
• Nathanson, S. (1997). Should patriotism have a future. Patriotism in The Lives of Individuals and Nations. Eds.: D. Bar-Tal, ve E. Staub, Chicago: Nelson-Hall Publishers.
• Nazaruddin, I. (2019). The role of religiosity and patriotism in improving taxpayer compliance. Journal of Accounting and Investment, 20(1), 115-129.
• Nazıroğlu, B., & Göksu, M. Z. (2018). İmam hatip ortaokulu öğrencilerinin gözüyle vatanseverlik değeri. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13, 211-230.
• Okumuş, E. (2005). Gösterişçi dindarlık, İstanbul: Ark Kitapları Özgü Yayıncılık.
• Özcan, Z. (2016). Empati ve dindarlık arasındaki ilişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 2758-2781. https://doi.org/10.15869/itobiad.258550
• Özcel, G., & Öncü, E. Ç. (2021). 3 ve 4. sınıf öğrencilerinin vatanseverlik değerine ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 7(2), 250-277.
• Özdamar, K., (1999). Paket programlarla istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Yayınları.
• Sağlam, H. İ. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin etkili vatandaşlık yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 71-85.
• Schatz, R. T., Staub, E., & Lavine, H. (1999). On the varieties of national attachment: Blind versus constructive patriotism. Political Psychology, 20(1), 151-174.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Staub, E. (1997). Blind versus constructive patriotism: Moving from embeddedness in the group to critical loyalty and action. In D. Bar-Tal & E. Staub (Eds.), Patriotism: In the lives of individuals and nations (pp. 213–228). Nelson-Hall Publishers.
• Sütçü, T. (2020). Yahya Kemal’in eserlerinde vatan ve vatanseverlik. Journal of History School, 47, 2684-2717.
• Şahin, R. E. (2022). Kültürel ırkçılığın gurbetçi görünümleri: Avrupa’ya göç etmiş karamanlıların deneyimleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şarşembiyeva, T. (2015). Kırgızistan’da “vatanseverlik” algısı üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 175-185.
• Şentepe Lokmanoğlu, A., & Güven, M. (2015). Kişilik özellikleri ve dindarlık ilişkisi üzerine ampirik bir araştırma. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(31), 27-44. https://doi.org/10.17335/sakaifd.219893
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6, pp. 497-516). Boston, MA: pearson. Taneri, A. (1993). Türk kavramının gelişmesi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Tarhan, E., & Memişoğlu, H. (2021). Vatandaşlık bağlamında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatanseverlik algıları. International Journal of Social Sciences and Education Research, 7(3), 235-252.
• TDK (2024). Gurbetçi. E. A.: https://sozluk.gov.tr/. E. T.: 17.09.2024.
• TDK (2024). Vatanseverlik. E. A.: https://sozluk.gov.tr/. E. T.: 13.06.2024.
• Tosun, M. (2024). Gazilerde vatanseverlik ve maneviyat: Gaziler üzerinde nitel bir araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 24(63), 371-405. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1411185
• Tosun, M., & Yağlı Soykan, N. (2023). Ortaöğretim öğrencilerinde sosyal değerler ve dindarlık ilişkisi (Isparta örneği). Sosyolojik Bağlam Dergisi, 4(2), 193-215. https://doi.org/10.52108/2757-5942.4.2.7
• Tuna, K. (1981). Yurt dışına işçi gönderme olayının sosyolojik eleştirisi. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Turan, Y., & İyibilgin, O. (2018). Üniversite öğrencilerinin dindarlık düzeyleri ve Kur’an’a yönelik tutumları üzerine amprik bir araştırma (Ordu üniversitesi örneklemi). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(2), 409-420.
• Uysal, V. (2015). Genç yetişkinlerde affetme eğilimleri ve dinî yönelim/dindarlık. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 48(48), 35-56.
• Üstel, F. (2005). Makbul vatandaş’ın peşinde II. Meşrutiyet’ten günümüze vatandaşlık eğitimi. İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Wright, M., & Reeskens, T. (2012). The Pious Patriot. Establishing and Explaining the Link Between Religiosity and National Pride Among European Mass Publics. In Conference of the Council for European Studies, Date: 2012/03/22-2012/03/24, Location: Boston.
• Yapıcı, A. (2006). Yeni bir dindarlık ölçeği ve üniversiteli gençlerin dinin etkisini hissetme düzeyi: Çukurova üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(1), 66-116.
• Yazıcı, F., & Yazıcı, S. (2010a). Yurtseverlik tutum ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 901-918.
• Yazıcı, F., & Yazıcı, S. (2010b). Yurtseverlik eğitimi: Tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin algı, tutum ve eğitimsel uygulamalarına yönelik bir araştırma, 3(10), 649-660.
• Yazıcı, F., Pamuk, A., & Yıldırım, T. (2016). Tarih öğretmen adaylarının çok kültürlülük ve yurtseverlik tutumları arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 11(9), 947-964.
• Yıldırım, S. (2006). TSK vatandaşlık bilinci ve vatan sevgisi eğitiminin analizi.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, M., & Duman, T. (2018). TRT çocuk dergisi’nde milli bir değer olarak “vatan – vatanseverlik” değeri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 639-657. https://doi.org/10.15869/itobiad.394045
• Yüce, A., & Kavak, O. (2018). Dindarlık ve milliyetçilik düzeyinin, tüketicilerin yerli-yabancı ürünleri satın alma davranışları üzerindeki etkisi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 581-607.