TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNDE İÇ KONTROL: VERİMLİLİĞİN VE RİSK YÖNETİMİNİN ARTIRILMASI

Yıl 2023, Sayı: 28, 123 - 136, 21.08.2023

Gülçin Kazan

https://doi.org/10.58348/denetisim.1320143

Öz

Bu çalışma, tedarik zinciri yönetiminde iç kontrolün rolünü ve verimliliği ve risk yönetimini artırma üzerindeki etkisini incelemektedir. Tedarik zinciri yönetimi, organizasyonların başarısında kritik bir rol oynamaktadır ve etkin iç kontrol uygulamaları, kuruluş operasyonlarının optimize edilmesine katkıda bulunma özelliğine sahiptir. Bu çalışma, tedarik zinciri bağlamında iç kontrolün bileşenlerini inceleyerek, organizasyonların verimliliği artırmak ve riskleri azaltmak için kullanabilecekleri temel stratejileri ve mekanizmaları vurgulamaktadır. Bulgular, kapsamlı bir iç kontrol çerçevesinin önemini vurgulamakta ve tedarik zinciri yönetiminde etkili kontrol önlemlerinin uygulanmasına ilişkin içgörüler sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tedarik Zinciri, İç Kontrol, Risk Yönetimi

Kaynakça

• Adam , S., & Peter, B. (2011). Apple's Supply-Chain Secret? Hoard Lasers. Bloomberg BusinessWeek.
• Akben, İ. & Özel, M. (2017). Tedarik Zinciri Görünürlüğü: Kontrol Kulesi Yaklaşımı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 612-627.
• Akçakanat, Ö. (2012). Kurumsal Risk Yönetimi ve Kurumsal Risk Yönetim Süreci. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. 30-46.
• Archie , L. (2017). An examination of external risk factors in Apple Inc.’s supply chain. Supply Chain Forum: An International Journal.
• Baskıcı, Ç. (2015). Kurumsal Yönetim Uygulamalarında İç Kontrol Sisteminin Önemi: Borsa İstanbul Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 163-180.
• Bayyoud, M., & Sayyad, N.A. (2015). The Impact of Internal Control and Risk Management on Banks in Palestine. International Journal of Economics, Finance and Management Sciences. 156-161.
• Beasley, M., Branson, B., & Hancock, B. (2019). Handbook of fraud deterrence. John Wiley and Sons.
• Blome, C., Schoenherr, T. & Eckstein, D. (2013). The impact of knowledge transfer and complexity on supply chain flexibility: A knowledge-based view. International Journal of Production Economics. 307-316.
• Bozkurt, C. (2010). Risk, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Debetim. Denetişim. 17-30.
• Cecil C.B., Warsing, D.P., Flynn, B.B. & Flynn, E.J. (2009). The impact of supply chain complexity on manufacturing plant performance. Journal of Operations Management. 78-93.
• Cendrowski, H., & Mair , W. (2009). Enterprise Risk Management and COSO A Guide for Directors, Executives and Practitioners. New York, USA: John Wiley and Sons.
• Dabbağoğlu, K. (2009). İç Kontrol Sistemi. Journal of Qafqaz University. 109-115.
• Demirci Orel, F., & Akkan, E. (2018). Tedarik Zincirinde Risk, Risk Yönetimi ve Performans İlişkileri: Bir Literatür Taraması. Beykoz Akademi Dergisi. 6(1), 84-117.
• De Souza Miguel, P.L. & Brito, L.A.L. (2011). Supply Chain Management Measurement and Its Influence on Operational Performance. Journal of Supply Chain and Operations Management. 56-70.
• Doğan, İ. (2002). Tedarik Zincirinde Kamçı Etkisi ve Envanter Yönetimi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Du, T. C., Lai, V. S., Cheung, W., & Cui, X. (2012). Willingness to share information in a supply chain: A partnership-data-process perspective. Information and Management. 89-98.
• Dudovskiy, J. (2012). Supply chain management in Toyota Motor Corporation. Business Research Methodology. https://research-methodology.net/supply-chain-management-toyota-motor-corporation/ adresinden alındı
• Emhan, A. (2009). Risk Yönetim Süreci ve Risk Yönetmekte Kullanılan Teknikler. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 209-220.
• Erdal, H. (2017). Tedarik Zinciri Ağında Riskin Yönetimi: Tedarik Yönlü Bir Karar Destek Sistemi Tasarımı. (Basılmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertürk, A. (2010). İşletmelerde Hata ve Hileyi Önlemede İç Kontrol Sisteminin Etkililiği ve Bir Uygulama (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Faisal, M.N., Banwet, D.K. & Shankar, R. (2007). Supply Chain Risk Management in SMEs: Analysing the Barriers. International Journal of Enterprise Development. 588-607.
• Ghadge, A., Dani, S. & Kalawsky, R. (2012). Supply Chain Risk Management: Present and Future Scope. The International Journal of Logistics Management. 313-339.
• Gönen, S. (2009). İç Kontrol Sisteminin Unsurlarından Kontrol Ortamının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. World of Accounting Science, 11(1).
• Güner, M. (2009). Kamu İdarelerinin Etkin Yönetiminde İç Kontrol Uygulamalarının Rolü. Maliye Dergisi. 183-195.
• Güven, B. (2010). Arz Zinciri Risklerinin Yönetiminde Enformasyon Teknolojilerinin Kullanımı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
• Heckmann, I., Comes, T. & Nickel, S. (2015). A Critical Review on Supply Chain Risk–Definition, Measure and Modeling. Omega. 119-132.
• Ho, W., Zheng, T., Yildiz, H. & Talluri, S. (2015). Supply chain risk management: a literature review. International Journal of Production Research. 5031-5069.
• Ila, M., & Mentzer, J. (2008). Global Supply Chain Risk Management. Journal of Business Logistics. 29(1), 133-155.
• Jüttner, U., Helen, P. & Martin, C. (2003). Supply Chain Risk Management: Outlining an Agenda for Future Research. International Journal of Logistics: Research and Applications. 197-210.
• Jüttner, U., & Ziegenbein , A. (2009). Supply Chain Risk Management for Small and Medium-Sized Businesses. Supply Chain Risk. içinde USA: Springer.
• Kern, D., Moser, R., Hartmann, E. & Moder, M. (2012). Supply Risk Management: Model Development and Empirical Analysis. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management. 60-82.
• Kırılmaz, O. (2014). Tedarik Zinciri Şebekesinde Risk Yönetimi: Otomotiv Endüstrisinde Bir Uygulama. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Korga, S., & Aslanoğlu, S. (2020). İç Kontrol Sisteminin Unsurları İle Risk Yönetimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi. 95-116.
• Köse, E., & Bekçi, İ. (2017). 1992-2013 COSO Modeli: İç Kontrol-Entegre Çerçevesi. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi. 12-13.
• Lambert, D., Cooper, M., & Pagh, J. (2016). Supply chain management: Processes, Partnerships, Performance. Supply Chain Management Institute.
• Länsiluoto, A., Jokipii, A. & Eklund, T. (2016). Internal Control Effectiveness–a Clustering Approach. Managerial Auditing Journal. 5–34.
• Miguel, P., & Brito, L. (2011). Supply Chain Management measurement and its influence on Operational Performance. Journal of Operations and Supply Chain Management.
• Monczka , R., Handfield , R., Giunipero , L., & Patterson, J. (2015). Purchasing and Supply Chain Management. Cengage Learning.
• Nooraie, S.V. & Parast, M.M. (2015). A Multi-Objective Approach to Supply Chain Risk Management: Integrating Visibility with Supply and Demand Risk. International Journal of Production Economics. 192-200.
• Öndeş, T. & Çiftci, Ş., (2020), İşletmelerde İç Kontrol Sistemi ve Stok Yönetimi: TRA1 Düzey 2 Bölge Uygulaması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 63-80.
• Özçetin, N. (2020). Tedarik Zinciri Risk Yönetimi: Bir Araştırma. Ankara: İksad Yayınevi.
• Özdemir, A. İ. (2004). Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi. Süreçleri ve Yararları. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 87-96.
• Özdemir, A.İ. & Doğan, N.Ö. (2010). Tedarik Zinciri Entegrasyonu ve Bilgi Teknolojileri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 19-41.
• Öztürk, D. (2016). Tedarik Zinciri Yönetimi Süreçlerini Etkileyen Faktörler. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi. 17-24.
• Pakurár, M., Haddad, H., Nagy, J., Popp, J., & Oláh, J. (2019). The Impact of Supply Chain Integration and Internal Control on Financial Performance in the Jordanian Banking Sector. MDPI.
• Qiuhua, Z. & Yang, Y. (2019). Study on Supply Chain Finance, Internal Control and SMEs Financing Constraints. Advances in Economics, Business and Management Research. 442-449.
• Sibanda, M., Zindi, B., & Maramura, T. (2020). Control and accountability in supply chain management: Evidence from a South African metropolitan municipality. Cogent Business & Management. 1-14.
• Singhal, P., Agarwal, G., & Mittal, M. (2011). Supply Chain Risk Management: Review, Classification And Future Research Directions. International Journal of Business Science and Applied Management, 15-42.
• Sodhi, M., Son, B., & Tang, C. (2012). Researchers’ Perspectives on Supply Chain Risk Management. Production and Operations Management. 1-13.
• Toroslu, M. V. (2014). İç Kontrol ve İç Denetim. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Tumwebaze, Z., Mukyala, V., Ssekiziyivu, B., Tirisa, C. B., & Tumwebonire, A. (2018). Corporate Governance, Internal Audit Function and Accountability in Statutory Corporations. Cogent Business & Management. 1-13.
• Türedi, H., Filiz, G. & Alıcı, Ü. (2014). COSO Modeli: İç Kontrol Yapısı. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi. 141-155.
• Türedi, H. & Karakaya, G. (2015). COSO İç Kontrol Modeli ve Kontrol Ortamı. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar. 67-76.
• Türedi, H., Koban, A.O. & Karakaya, G. (2015). COSO İç Kontrol (ABD) Modeli İle İngiliz (Turnbull) ve Kanada (CoCo) Modellerinin Karşılaştırılması. Sayıştay Dergisi. 95-119.
• Ünal, A. (2019). Tedarikçi İlişkileri Yönetimi. Satınalma Dergisi.
• Vanany, I., Zailani, S. & Pujawan, N. (2009). Supply Chain Risk Management: Literature Review and Future Research. International Journal of Information Systems and Supply Chain Management. 16-33.
• Yağcı, S. (2006). İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin İncelenmesi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yu, W., Jacobs, M.A., Salisbury, W.D. & Enns, H. (2013). The Effects of Supply Chain Integration on Customer Satisfaction and Financial Performance: An Organizational Learning Perspective. International Journal of Production Economics. 346-358.
• Yuesti, A., Ratnadi, N., & Tahu, G. (2020). Analysis of Supply Chain Management Effectiveness for Financial System of Institutes. International Journal of Supply Chain Management. 1092-1100.
• İnternet Kaynakları
• IFAC (2008). Internal Control from a Risk-Based Perspective. https://www.ifac.org/_flysystem/azure-private/publications/files/internal-control-from-a-ris.pdf. (Erişim Tarihi, 31 Temmuz 2023).
• https://dfreight.org/blog/an-insight-into-toyota-supply-chain-strategy/. (Erişim Tarihi, 2 Haziran 2023).
• https://www.aicd.com.au/risk-management/framework/plan/a-case-study-of-apples-supply-chain.html. (Erişim Tarihi, 24 Haziran 2023).
• https://www2.deloitte.com/tr/tr/pages/operations/solutions/supply-chain-management-services/sourcing-management-services/rupplier-relationship-management-services.html. (Erişim Tarihi, 01 Ağustos 2023).
• https://www.shippeo.com/blog/tedarik-zinciri-gorunurlugu-neden-bu-kadar-onemlidir. (Erişim Tarihi, 01 Ağustos 2023).
• Jenkins, A. (2022). https://www.netsuite.com/portal/resource/articles/inventory-management/supply-chain-efficiency. shtml#:~:text=Supply%20chain%20efficiency%20is%20about,overall%20supply%20chain%20management%20practice. (Erişim Tarihi, 22 Mayıs 2023).
• Mattison, D. (2014). Internal Control Over Your Supply Chain. http://mdpmct.com/mediapool/139/1399270/data/Internal_Control_Over_Your_Supply_Chain_-_Supply_Chain_ Expert_Community_-_maart_2.pdf. (Erişim Tarihi, 12 Nisan 2023).
• www.apple.com (Erişim Tarihi, 12 Mayıs 2023).