RELATIONSHIP BETWEEN EMOTIONAL INTELLIGENCE WITH BURNOUT: A STUDY OF INTERNAL AUDIT DEPARTMENTS

Yıl 2025, Sayı: 32, 45 - 64, 16.02.2025

Salih Serbest , Özkan Öztürk

https://doi.org/10.58348/denetisim.1560918

Öz

The emotional intelligence and burnout levels of employees are two important concepts in terms of both human resources and the welfare levels of personnel. Emotional intelligence and burnout are concepts related to the performance and well-being of employees and these two concepts can also be related to each other. In this study, the relationship between the emotional intelligence levels and burnout levels of public internal auditors working in the public internal audit units was investigated. Survey technique was used in the research. The research was conducted with 57 public internal auditors working in the public internal audit units who could be reached face-to-face. Emotional intelligence and burnout scales were used in data collection. The dimensions of emotional intelligence were determined as emotional evaluation, empathic sensitivity, positive emotional management and positive use of emotions. The dimensions of burnout were determined as emotional exhaustion, desensitization and personal accomplishment. A negative relationship was determined between emotional intelligence and burnout. Therefore, emotional intelligence can have a reducing effect on the level of burnout. It is seen that internal auditors who have higher emotional evaluations, empathic sensitivity and are stronger in positive emotional management and can use their emotions in a more positive way may have lower burnout levels. Emotional evaluation skills increase significantly with age. It has been determined that single people can feel more physically and mentally exhausted than married people, emotional exhaustion can be higher in single people and in terms of emotional intelligence, married people can manage their emotions better. Emotional intelligence, emotional evaluation and empathic sensitivity can increase significantly with increasing working hours.

Anahtar Kelimeler

Emotional Intelligence, Burnout, Organizational Behaviour, Human Resources Management, Well-Being

DUYGUSAL ZEKÂ İLE TÜKENMİŞLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ: İÇ DENETİM BİRİMLERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Çalışanların duygusal zekâ ve tükenmişlik seviyeleri hem insan kaynakları hem de personelin refah seviyeleri açısından önemli iki kavramdır. Duygusal zekâ ve tükenmişlik çalışanların performanslarıyla ve iyilik halleriyle ilişkili kavramlar olduğu gibi bu iki kavramın kendi aralarında da ilişkisi söz konusu olabilmektedir. Bu çalışmada, kamu iç denetim birimlerinde görev yapan kamu iç denetçilerinin duygusal zekâ seviyeleri ile tükenmişlik seviyeleri arasındaki ilişki araştırılmıştır. Araştırmada anket tekniği kullanılmıştır. Araştırma kamu iç denetim birimlerinde çalışan ve yüz yüze erişim sağlanabilen 57 kamu iç denetçisi ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında duygusal zekâ ve tükenmişlik ölçekleri kullanılmıştır. Duygusal zekânın boyutları duygusal değerlendirme, empatik duyarlılık, pozitif duygusal yönetim ve duyguların olumlu kullanımı olarak tespit edilmiştir. Tükenmişliğin boyutları ise duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı olarak belirlenmiştir. Duygusal zekâ ile tükenmişlik arasında negatif ilişki tespit edilmiştir. Dolayısıyla duygusal zekâ tükenmişlik seviyesini azaltıcı bir etki ortaya koyabilmektedir. Duygusal değerlendirmeleri, empatik duyarlılıkları yüksek olanlar ile pozitif duygusal yönetim konusunda daha güçlü olan ve duygularını daha olumlu yönde kullanabilen iç denetçilerin tükenmişlik seviyelerinin daha düşük olabildiği görülmektedir. Duygusal değerlendirme becerisi, yaşın ilerlemesine bağlı olarak önemli ölçüde artmaktadır. Bekârların evli olanlara göre bedensel ve zihinsel olarak daha fazla tükenmişlik hissedebildikleri, duygusal tükenmenin bekâr olanlarda daha yüksek olabildiği, duygusal zekâ açısından ise evli olanların duygularını daha iyi yönetebildikleri belirlenmiştir. Çalışma süresinin artmasına bağlı olarak duygusal zekâ, duygusal değerlendirme ve empatik duyarlılık önemli ölçüde artabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Zekâ, Tükenmişlik, Örgütsel Davranış, İnsan Kaynakları Yönetimi, İyi Oluş

Etik Beyan

Gerçekleştirilen anket çalışması yüz yüze görüşme sonucunda yapılmış olduğundan katılımcıların her biri anketi gönüllü olarak ve kendi özgür rızalarıyla cevaplamışlardır. Bu bağlamda, katılımcıların onamı alınmıştır. Diğer taraftan, katılımcıların her biri 18 yaşından büyüktür. Bu çerçevede araştırmada etik kurullara uyulmuştur.

Kaynakça

• Aksaraylı, M. & Özgen, I. (2007). Akademik Yükselme ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki: Fakülte Üyeleri Arasında Bir Çalışma. International Emotional Intelligence and Communication Symposium, May 7-9, İzmir, Turkey.
• Alon, I. & Higgins, J. M. (2005). Global Leadership Success Through Emotional and Cultural Intelligences. Business Horizons, 48(6), 501-512.
• Arı, G. S. & Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 131-148.
• Aslan, Ş. & Özata, M. (2008). Duygusal Zekâ ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Sağlık Çalışanları Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (30), 77-97.
• Aydın, G. N. (2021). Sağlık Çalışanlarında Duygusal Zekâ İle Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Balkır, M. (2022). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Ve Duygusal Zekâ Puanları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Bar-On, R. (2001). Emotional intelligence and self-actualization. In J. Ciarrochi, J. P. Forgas & J. Mayer (Eds.) Emotional intelligence in every day life. A scientific inquiry (pp. 82-97). Philadelphia PA: Psychology Press.
• Başaran, İ. E. (2004). Yönetimde İnsan İlişkileri. 3. Basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Berberoğlu, M. & Sağlam, B. (2010). Meslek Yüksekokulu Akademik Personellerinin Tükenmişliği ve İş Tatmini Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 1(2), 102-118.
• Bin Dahmash, A., Alhadlaq, A. S., Abdulaziz K. Alhujayri, A. K., Feras Alkholaiwi, F. & Alosaimi, N. A. (2019). Emotional Intelligence and Burnout in Plastic Surgery Residents: Is There a Relationship?. Plastic and Reconstructive Surgery-Global Open, 7(5), e2057.
• Chan, D. W. (2006). Emotional intelligence and components of burnout among Chinese secondary school teachers in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 22(8), 1042-1054.
• Chan, D. W. (2004). Perceived Emotional Intelligence and Self-Efficacy among Chinese Secondary School Teachers in Hong Kong. Personality and Individual Differences, 36(8), 1781-1795.
• Cook, S., Macaulay, S. & Coldicott, H. (2004). Change Management Excellence: Using the four Intelligences for Successful Organizational Change. Kogan Page Limited.
• Çabuk, A. (2015) Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çakar, U. & Arbak, Y. (2004). Modern Yaklaşımlar Işığında Değişen Duygu-Zekâ İlişkisi ve Duygusal Zekâ. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 83-98.
• Çam, O. (1993). Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenilirliğinin Araştırılması. İçinde R. Bayraktar & İ. Dağ (Eds.), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları (ss. 155-160). Ankara: Kongre Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Doğan, S. (2005). Personel Güçlendirme. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Doğan, S., & Demiral, Ö. (2007). Kurumların Başarısında Duygusal Zekânın Rolü ve Önemi. Yönetim ve Ekonomi, 14(1), 209-230.
• Druskat, V. U. (2007). Emotional intelligence and performance at work. Dokuz Eylül University International Emotional Intelligence and Communication Symposium, May 7-9, İzmir, Turkey.
• Ergin, C. (1993). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. İçinde R. Bayraktar & İ. Dağ (Eds.), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları (ss. 143-154). Ankara: Kongre Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Esmaili, R., Khojasteh, L. & Kafipour, R. (2018). The Relationship between Emotional Intelligence and Burnout among EFL Teachers Teaching at Private Institutions. Pertanika Journals Social Sciences & Humanities, 26(3), 1595-1616.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burn-Out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Gardner, H. (1983). Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligence. New-York: Basic Books.
• Gerits, L., Derksen, J. L., Verbruggen, A. B. & Katzko, M. (2005). Emotional intelligence profiles of nurses caring for people with severe behaviour problems. Personality and Individual Differences, 38(1), 33-43.
• Goleman, D. (2005). Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Daha Önemlidir?. (Çev. B. S. Yüksel), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, D. (2000a). İşbaşında Duygusal Zekâ. (Çev. H. Balkara), 2. Basım. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, D. (2000b). Duygusal Zekâ. (Çev: B. S. Yüksel), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence. New York: Bantam.
• Güllüce, A. Ç. (2006). Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki (Yöneticiler Üzerine Bir Uygulama). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Güllüce, A. Ç. & İşcan, Ö. F. (2010). Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 7-29.
• Herece, F. G. & Şener, İ. (2017). Duygusal Zekâ ile Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Kamu Sektöründe Uygulama. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(3), 38-54. Humphrey, R. H. (2002). The Many Faces of Emotional Leadership. The Leadership Quarterly, 13(5), 493-504.
• Kant, R. & Shanker, A. (2021). Relationship between emotional intelligence and burnout: An empirical investigation of teacher educators. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE), 10(3), 966-975.
• Kocayörük, A. (2004). Duygusal Zekâ Eğitiminde Drama Etkinlikleri. 1.Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Koçel, T. (2005). İşletme Yöneticiliği, 10. Basım. İstanbul: Arıkan Yayıncılık.
• Konakay, G. (2010). Duygusal Zekânın Akademisyenlerde Tükenmişlik İle İlişkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Köse, E. (2019). Çalışanların Duygusal Zekâ Düzeyleriyle Tükenmişlik Algıları Arasındaki İlişkinin Araştırılması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 193-212.
• Kulaksızoğlu, A., Dilmaç, B. & Aydın, A. (2003). Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Duygusu Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 15-24.
• Lyons, B. J. & Schneider, T. R. (2005). The Influence of Emotional Intelligence on Performance. Personality and Individual Differences, 39(4), 693-703.
• Manuoğlu, H. (2021). Duygusal Zekâ İle Tükenmişlik İlişkileri Bakımından İstanbul’da Hizmet Sektöründe Çalışanların İş Tatminlerine Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Altınbaş Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Maslach, C. (2003). Job Burnout: New Directions in Research and Intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189-192.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1986). The Maslach Burnout Inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1982). Burnout in health professions: a social psychological analysis. In G. Sanders & J. Suls (Eds.) Social psychology of health and illness (pp. 227-251). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. & Leiter, M. P. (2001). Job Burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
• Mayer, J. D. & Stevens, A. A. (1994). An Emerging Understanding of the Reflective (Meta-) Experience of Mood. Journal of Research In Personality, 28(3), 351-373.
• Mikolajczak, M., Menil, C. & Luminet, O. (2007). Explaining The Protective Effect of Trait Emotional Intelligence Regarding Occupational Stress: Exploration of Emotional Labour Processes. Journal of Research in Personality, 41(5), 1107-1117.
• Ogińska-Bulik, N. (2005). Emotional intelligence in the workplace: exploring its effects on occupational stress and health outcomes in human service workers. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 18(2), 167-175.
• Onay, M. & Uğur, B. (2011). Sağlıktaki Memnuniyetin Sessiz Sihri: “Duygusal Zekâ”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 23-34.
• Oruç, S. (2007). Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Adana İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Pérez, J. C., Petrides, K. V. & Furnham, A. (2005). Measuring Trait Emotional Intelligence: International Handbook of Emotional Intelligence (pp. 123-143). Cambridge, MA: Hogrefe & Huber.
• Poskey, M. (2006). The Importance of Emotional Intelligence in the Workplace, Why It Matters More than Personality. https://www.zeroriskhr.com/learning-center/articles/the-importance-of-eq-in-the-workplace. (Erişim Tarihi, 1 Mayıs 2024).
• Salovey, P. & Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211.
• Sanchez-Gomez, M. & Breso, E. (2020). In Pursuit of Work Performance: Testing the Contribution of Emotional Intelligence and Burnout. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(15), 5373.
• Schoeps, K., Tamarit, A., Peris-Hernández, M. & Montoya-Castilla, I. (2021). Impact of emotional intelligence on burnout among Spanish teachers: A mediation study. Psicología Educativa, 27(2), 135-143.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J. & Dornheim, L. (1998). Development and Validation of A Measure of Emotional Intelligence. Personality and Individual Differences, 25(2), 167-177.
• Schutte, N. S., Toppinen, S., Kalimo, R. & Schaufeli, W. (2000). The Factorial Validity of The Maslach Burnout Inventory-General Survey (MBI-GS) Across Occupational Groups and Nations. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 73(1), 53-66.
• Seligman, M. (1990). Learned Optimism. New York: Simon LE Schuster.
• Seyedi, P., Beiranvand, A., Fereidouni, H. & Qolami, M. (2021). Investigating the relationship of emotional intelligence with job satisfaction and burnout in nurses. Journal of Fundamentals of Mental Health, 23(2), 149-153.
• Seymen, B. (2019). Çalışma Yaşamında Duygusal Zekâ İle Mesleki Tükenmişlik Eğilimi Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Shariatpanahi, G., Asadabadi, M., Rahmani, A., Effatpanah, M. & Esslami, G. G. (2022). The Impact of Emotional Intelligence on Burnout Aspects in Medical Students: Iranian Research. Education Research International, 5745124, 1-7.
• Sılığ, A. (2003). Banka Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Sternberg, R. J. (1997). The Concept of Intelligence and Its Role in Lifelong Learning and Success. American Psychologist, 52(10), 1030-1037.
• Sürgevil, O. (2006). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• Şeker, M., & Aslan, M. (2024). Psikolojik İyi Oluş ile İşe Adanmışlık Arasındaki İlişkide Duygusal Zekânın Rolü: Mobilya Sektöründe Bir Araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(52), 521-549.
• Thorndike, E. L. (1920). Intelligence and its use. Harper’s Magazine, 140, 227-235.
• Wechsler, D. (1943). Non-Intellective Factors in General Intelligence. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 38(1), 101-103.
• Wong, C. S. & Law, K. S. (2002). The effects of leader and follower emotional intelligence on performance attitude: an exploratory study. The Leadership Quarterly, 13(3), 243-274.
• Wright, T. A. & Douglas, G. B. (1997). The Contribution of Burnout to Work Performance. Journal of Organizational Behavior, 18(5), 491-499.
• Zampetakis, L. A., Beldekos, P. & Moustakis, V. S. (2009). Day‐to-Day entrepreneurship within organizations: the role of trait emotional intelligence and perceived organizational support. European Management Journal, 27(3), 165-175.