AN APPLICATION ON MEASURING QUALITY COSTS WITHIN THE FRAMEWORK OF THE PAF MODEL

Yıl 2025, Sayı: 33, 1 - 12, 03.09.2025

Adile Aktar

Öz

With globalization, technological developments have accelerated and competitive conditions have also become harsher. Tough competitive conditions have encouraged businesses to produce and offer better quality products and services at lower costs in order to satisfy consumers. In order to keep up with changing conditions, companies have begun to integrate quality management systems into their own systems, thus minimizing their costs and trying to offer higher quality products and services to consumers at lower prices. In this study, it aims to contribute to taking the necessary measures by determining the costs incurred and the costs caused by producing low quality products in order to produce at the targeted quality level by using the PAF Model in a dairy production company. The quality costs of the dairy farm in question were determined using the PAF model, which is among the most widely used methods in the research, and the data were analyzed by applying vertical percentage and trend analysis methods on a yearly basis. As a result of the research, it has been determined that all quality cost elements of the company have increased, and especially the large increases in internal and external failure cost elements are due to the increase in destroyed product costs, wastage costs, product delivery penalties and sales losses incurred due to returned products. In addition, prevention costs have the largest share among the quality cost items of the company, a 10% reduction in this cost item will reduce the total quality cost items of the company by 4.7% and the average total quality cost items will decrease by 10%. It has been revealed that with a decrease of 10%, the average turnover of company A will increase by 0.16%.

Anahtar Kelimeler

Cost Management , PAF Model , Quality Costs

KALİTE MALİYETLERİNİN PAF MODELİ ÇERÇEVESİNDE ÖLÇÜMÜNE İLİŞKİN BİR UYGULAMA

Öz

Küreselleşmeyle birlikte teknolojik gelişmeler hız kazanmış, aynı zamanda rekabet koşulları da sertleşmiştir. Zorlu rekabet koşulları işletmeleri tüketicileri tatmin edebilmek için daha kaliteli ürün ve hizmetleri daha düşük maliyetlerle üreterek piyasaya sunmaya teşvik etmiştir. İşletmeler değişen koşullara ayak uydurabilmek için kalite yönetim sistemlerini kendi sistemlerine entegre etmeye başlamışlar, bu yolla maliyetlerini minimize ederek tüketicilere daha yüksek kalitedeki ürün ve hizmetleri daha düşük fiyatlarla sunmaya çaba sarf etmeye başlamışlardır. Bu çalışmada bir süt üretim işletmesinde PAF Modeli kullanılarak hedeflenmiş olan kalite seviyesinde üretim yapılabilmesi için katlanılan maliyetler ile düşük kalitede ürünler üretmenin yol açtığı maliyetlerin tespit edilerek gerekli önlemlerin alınması hususunda katkı sunmak amaçlanmıştır. Araştırmada en çok kabul kullanılan yöntemler arasında bulunan olan PAF modeli kullanılarak uygulamaya konu süt işletmesinin kalite maliyetleri belirlenmiş, yıllar bazında dikey yüzde ve trend analizi yöntemleri uygulanarak veriler analize tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda işletmenin bütün kalite maliyet unsurlarının artış gösterdiği, özellikle içsel ve dışsal başarısızlık maliyet unsurlarındaki büyük artışların imha edilen ürün maliyetleri, fire maliyetleri, ürün teslim cezaları ve iade edilen ürünler nedeniyle katlanılan satış zararlarının artışından kaynaklanmakta olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca işletmenin kalite maliyet kalemleri içerisinde en büyük paya önleme maliyetlerinin sahip olduğu, bu maliyet kaleminde görülecek olan %10’luk oranında bir azalmanın, işletmenin toplam kalite maliyet kalemlerini %4,7’lik bir oranda azaltacağı ve ortalama toplam kalite maliyet kalemlerindeki %10’luk oranda bir azalış ile A işletmesinin ortalama cirosunun %0,16 oranında artış göstereceği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Maliyet Yönetimi , PAF Modeli , Kalite Maliyetleri.

Etik Beyan

Çalışma ikincil veriler üzerinden gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle etik kurul raporu alınması gerekli değildir.

Kaynakça

• Akkoyun, Ö. (2006). Mermer işleme tesislerinde kalite maliyetlerine bağlı üretim optimizasyonu. Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Akkoyun, Ö. ve Ankara, A, H. (2007). Kalite maliyet modelleri ve mermer fabrikaları için bir uygulama. Bilimsel Madencilik Dergisi, 46(1), 3- 14.
• Albez, A., Korkulu, A., & Yılmaz, B. (2016). Kalite maliyeti ve karlılık ilişkisi: üniversite yemekhanesinde bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), 1563- 1580.
• Albright, T.L., ve Roth, H. P. (1992). The measurement of quality costs: an alternative paradigm. Accounting Horizons, 6(2), 15-27.
• Alpa, K. Ertaş, F. C., & Güney, G. (2021). Sağlık işletmelerinde kalite maliyet analizi: atatürk üniversitesi araştırma hastanesinde bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi. (89), 27-44.
• Atış, C. ve Şener, Z. (2017). Üretim işletmelerinde kalite maliyetlerinin PAF modeline göre sınıflandırılmasının önemi. International Journal of Academic Value Studies. 3(14), 171- 182.
• Bekçi, İ. ve Toraman, A. (2011). Kalite maliyetleri ve bir hastanede hesaplanması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 16(2), 39-57.
• Bozdemir, E. ve Ulu, Ö. (2017). Kalite maliyetlerinin bir otomotiv yan sanayi işletmesinde PAF modeline göre analizi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 23-43.
• Bozkurt, R. (2003). Kalite maliyetleri, MPM Yayınları, No: 641, Ankara.
• Burrill, C. ve Ledoleter, J. (1999), Achieving quality through continual improvement. John Wiley & Sons Inc, New York.
• Cheah, S. J., Shahbudin, A. S., & Taib, F. (2011). Tracking hidden quality costs in a manufacturing company: an action research. International Journal of Quality & Reliability Management, 28(4), 405-425.
• Çil, E. ve Ağ, A. (2019). Toplam kalite yönetimi çerçevesinde kalite maliyetlerinin PAF modeline göre tespit edilmesi ve muhasebeleştirilmesine yönelik bir uygulama. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 33(3), 871-889.
• Demir, Ö. ve Gülcü, Y. (2012). Sanayi işletmelerinde kalite maliyetleri ve uygulamalarının incelenmesi: elazığ organize sanayi bölgesinde yapılan bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi ,22(2), 238-249.
• Dönmez, A. ve Demirel Utku, B. (2009). Küçük ve orta ölçekli işletmelerde kalite maliyetleri üzerine bir araştırma: antalya örneği. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18, 30-50.
• Ever, D. ve Dermiroğlu, E. N. (2022). Yapay zekâ teknolojilerinin kalite maliyetleri üzerine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31 (1), 59-72.
• Güzel, F. ve Kurşunel, F. (2015). Kalite maliyetleri ve veri kalitesi. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(29), 282- 301.
• Hatipoğlu, B. (2008). Toplam kalite yönetiminde kalite maliyetlerinin önemi ve kalite maliyetlerinin raporlanması sürecinde muhasebenin rolü. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kara, V. (2013). Kalite maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi. 5 Mayıs 2013.
• Karabulut, H. ve Kefe, İ. (2023). Kalite maliyetlerinin işletme verimliliğine etkisi: mobilya üretim işletmesinde bir uygulama. İşletme Akademisi Dergisi,4 (3), 291-310.
• Kartal, A., Gündüz, H.E., & Sevim, A. (2013). Maliyet yönetimi, Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir. Kefe, İ. ve Tanış, V. N. (2014). Kalite maliyetleri ve otomotiv sektöründe bir uygulama. World of Accounting Science, 16 (1), 45-62.
• Kırlıoğlu, H. (2013). Kalite maliyetleri, Sakarya Yayıncılık, Sakarya.
• Koç, T. ve Demirhan, O. (2007). Önleme ve değerlendirme maliyetleri ile uygunsuzluk maliyeti arasındaki ilişkinin analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6(11), 87-97.
• Köroğlu, C. Anbarcı, M., & Suhha, C. (2024). Kalite maliyetlerinin hesaplanması, uygulanması ve sürdürülebilirliğinin etkin kılınması. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 73, 105- 122.
• Novianti, A. ve Daurrohmah, E. W. (2023). Quality cost analysis for the improvement of denim fabric quality. Journal of Information System, Applied, Management, Accounting and Research, 7(3), 600-606.
• Önal, Ü. (2010). Kalite maliyetleri ile kalitesizlik maliyetlerinin karşılaştırılması, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özbirecikli, M. (2001). Kalite maliyetlerinin muhasebe sistemindeki yeri ve yönetsel kararlara etkileri. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 1(4), (81-98).
• Pheng Low ve Yeo, H. K. (1998). A construction quality costs quantifying system for the building industry. International Journal of Quality & Reliability Management, 15(3), 329-349.
• Sevim, A. (1996). Toplam kalite yönetiminde bir araç olarak toplam kalite maliyet sisteminin kurulması ve bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Eskişehir.
• Superville, C.R. ve Gupta, S. (2001). Issues in modeling, monitoring and managing quality costs. TQM Magazine, 13(6), 419-424.
• Şimşek, H. (2010). Toplam kalite yönetimi, Seçkin Yayıncılık.
• Top, Y. ve Karabinar, S. (2013). Dış başarısızlık kalite maliyetleri ve toyota araçlarının geri çağırılması örneği. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 2 (4), 58-67.
• Üstün, R. (1996). Maliyet muhasebesi (tek düzen hesap planı uygulamalı), Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul.
• Vargün, H. ve Gül, S. (2020). Kalite maliyetlerinin analizi ve raporlanması: karabük üniversitesi eğitim ve araştırma hastanesinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23 (2), 550- 564.
• Yıldırım, H., ve Saylık, B. (2009). Kalitesizlik maliyetleri üzerine bir inceleme. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. XXVI (1), (239-267).
• Yumuk, G. ve İnan, İ. H. (2005). Trakya bölgesindeki imalat sanayi işletmelerinin kalite maliyetlerinin swot analizi ile değerlendirilmesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2), 177- 187.
• Yükçü, S. (1999). Yönetim açısından maliyet muhasebesi. Altın Nokta Yayın Evi, İzmir.