DENETİM KALİTESİ VE FİRMA DEĞERİ İLİŞKİSİ: BORSA İSTANBUL (BIST) İMALAT SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2025, Sayı: 33, 41 - 54, 03.09.2025

Erol Karaman , Yavuz Kılınç , Erhan Oruç , Ali Rıza Solmaz

Öz

Denetim firmaları tarafından gerçekleştirilen denetim sürecinin gerekli özen, titizlik ve mesleki yetkinlikle yapılması bağımsız denetimin kalitesini ifade eder. Kaliteli bir bağımsız denetim çalışması muhasebe bilgi kullanıcılarının daha doğru kararlar almasına yardımcı olur. Ayrıca bağımsız denetim kalitesi firmaların değeri üzerinde de etkiye sahiptir. Bu konuda uluslararası literatürde yapılmış olan ve bağımsız denetim kalitesi ile firma değeri arasında pozitif yönde ilişkilerin tespit edildiği çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmada Türkiye’de BIST imalat sektöründe 2010-2023 yılları arasında faaliyet gösteren şirketlerin verilerinden hareketle firma değeri ile bağımsız denetim kalitesi arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmanın veri seti 114 yatay kesit verisi ve 14 yıllık zaman boyutu içerdiği için panel veri analizlerinden havuzlanmış en küçük kareler, rassal etkiler ve sabit etkiler modelinden yararlanılmış ve sadece denetim kalitesinin firma değerini etkilediği havuzlanmış modelde istatistiki olarak anlamlılık tespit edilmiştir. Bu modele göre denetim kalitesinin artması firmanın değerini arttırmaktadır. Sabit etkiler modeline göre ise denetim kalitesi ile firma değeri arasında bir ilişki yokken kaldıraç etkisi ve firma büyülüğü firma değerini pozitif olarak etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Bağımsız Denetim Kalitesi , Firma Değeri , Panel Veri Analizi , Tobin Q , ROA

THE RELATIONSHIP BETWEEN AUDIT QUALITY AND FIRM VALUE: AN APPLICATION IN THE BORSA ISTANBUL (BIST) MANUFACTURING SECTOR

Öz

The quality of independent audit refers to the independent audit process performed by audit firms with due care, diligence and professional competence. A high-quality independent audit assists users of accounting information in making more informed decisions. Furthermore, the quality of independent auditing has an impact on firms’ value. In the international literature, there are studies that have identified a positive relationship between independent audit quality and firm value. This study investigates the relationship between firm value and independent audit quality using data from companies operating in the manufacturing sector listed on Borsa Istanbul (BIST) between 2010 and 2023. The dataset of the study consists of 114 cross-sectional units and a 14-year time dimension, making panel data analysis techniques suitable for the examination. Specifically, pooled ordinary least squares (OLS), random effects, and fixed effects models were employed. Statistically significant results were observed only in the pooled OLS model, which identified a positive impact of audit quality on firm value. According to this model, an increase in audit quality leads to an increase in firm value. In contrast, the fixed effects model did not find any relationship between audit quality and firm value. However, leverage and firm size were found to positively affect firm value in the fixed effects model.

Anahtar Kelimeler

Audit Quality , Firm Value , Panel Data Analysis , Tobin Q , ROA

Kaynakça

• Acar, D., Senal, S., & Usul, H. (2011). Bağımsız denetim kalitesi: denetim firmaları üzerine bir araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(22), 273-306.
• Arı, M. (2008). Kurumsal yönetim ve finansal raporlamanın güvenirliliği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 43-68.
• Bakri, M. A. (2021). Moderating effect of audit quality: the case of dividend and firm value in Malaysian firms. Cogent Business & Management, 8(1), 2004807, 1-15.
• Bebchuk, L., & Cohen, A. (2005). The costs of entrenched boards. Journal of Financial Economics, 78, 409–433.
• Canbaş, S., Doğukanlı, H., & Düzakın, H. (2004). Tobin q oranı ve günümüzde işletme kararları açısından önemi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 57-74.
• Cengiz, S., Dinç, Y., & Güngör, S. (2017). Bağımsız denetim kalitesinin finansal performans üzerindeki etkisinin incelenmesi: borsa İstanbul’da bir uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(10), 171-197.
• Chen, X., Chen, J. J., & Xiao, J. Z. (2025). Do social ties between two signatory auditors affect audit quality and firm value?. Accounting and Business Research, 55(1), 69-104.
• Çetinoğlu, T., Önder, Ş., & Hadi, S. R. (2023). Bağımsız denetim kalitesinin şirketlerin finansal performansı üzerine etkisi: Borsa İstanbul’da bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 26(2), 451-465.
• DeAngelo, L. E. (1981). Auditors size and audit quality. Journal of Accounting and Economics, 3(3), 183-199.
• DeFond, M. & Zhang, J. (2014). A review of archival auditing research. Journal of Accounting and Economics, 58(2-3), 275-326.
• Elewa, M. M. & Haddad R. E. (2019). The Effect of audit quality on firm performance: a panel data approach. International Journal of Accounting and Financial Reporting, 9(1), 229-244.
• Fauver, L., Hung, M., Li, X., & Taboada, A. G. (2017). Board reforms and firm value: worldwide evidence. Journal of Financial Economics, 125(1), 120–142. https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2017.04.010
• Francis, J. R. (2004). What do we know about audit quality?. British Accounting Review, 36, 345-368.
• Fu, Y., Carson, E., & Simnett, R. (2015). Transparency report disclosure by Australian audit firms and opportunities for research. Managerial Auditing Journal, 30(8/9), 870-910.
• Gör, Y. (2016). Kurumsal Yönetim Uygulamalarının Denetim Kalitesine Etkisi: Bağımsız Denetim Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gul, F. A., Kim, J. B., & Qiu, A. A. (2010). Ownership concentration, foreign shareholding, audit quality, and stock price synchronicity: Evidence from China. Journal of Financial Economics, 95(3), 425-442.
• Güdelci, E.N. (2025). Dış denetim kalitesi ve finansal performans ilişkisi: BİST 100 işletmeleri özelinde değerlendirme. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 8(1), 119 – 133. DOI: 10.32951/mufider.1612943
• Haddad, A. (2022). The impact of the external audit quality on the financial performance of conventional and Islamic Banks. Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, 16(2), 127-147.
• Haftacı, V. (2011). Muhasebe denetimi, İzmit: Umuttepe Kitapevi.
• Hassan, S. U., & Farouk, M. A. (2014). Audit quality and financial performance of quoted cement firms ın Nigeria. European Journal of Business and Management, 6(28), 73-82.
• Hoitash, R., Markelevich, A., & Barragato, C. A. (2007). Auditor fees and audit quality, Managerial Auditing Journal, 22(8), 761-786.
• Ikhsan, A., Rosari, D., Pambudi, J. E., Lubis, P. K. D., & Fadillah, T. D. (2024). The effect of audit committee, internal auditor and audit quality on firm value on hotel industry in Indonesıa. International Journal of Economics and Finance Studies, 16(1), 337-354.
• İrkörücü, İ. E. (2019). Bağımsız Denetim Kalitesinin Finansal Performans Üzerine Etkisi: BİST-100 Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Jiang, F., Ma, Y., & Shi, B. (2017). Stock liquidity and dividend payouts. Journal of Corporate Finance, 42, 295-314.
• Jiao, Y. (2010). Stakeholder welfare and firm value. Journal of Banking & Finance, 34 (10), 2549–2561.
• Kasapoğlu, Ö. (2007). Parasal Aktarım Mekanizmaları: Türkiye İçin Uygulama, Uzmanlık Yeterlilik Tezi. Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü.
• Kateb, I., & Belgacem, I. (2024). Navigating governance and accounting reforms in Saudi Arabia's emerging market: impact of audit quality, board characteristics, and IFRS adoption on financial performance. International Journal of Disclosure and Governance, 21(2), 290-312.
• Kesen, B. (2019). Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerde Denetim Kalitesinin Şirketlerin Finansal Performansı Üzerine Etkisi: Borsa İstanbul' da Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mawih, K., & Mohammed, Z. (2015). Auditor quality and firm performance: Omani experience. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 74, 13-22.
• Nuansa-ard, W., Boonyanet, W., & Tongkong, S. (2024). The moderating impact of institutional shareholders on the relationship between audit quality and firm value. Journal of Infrastructure, Policy and Development, 8(3), 3428.
• Omer, W. K. H., Aljaaidi, K. S., & Habtoor, O. S. (2020). Board quality, audit quality and economic firm value: the case of manufactured Saudi's listed companies. Calitatea, 21(178), 96-102.
• Önder, Ş. & İrkörücü, İ. E. (2020). Bağımsız denetim kalitesi ile finansal performans arasındaki ilişki: BIST 100 endeksinde yer alan şirketler üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 86, 141-152.
• Palmrose, Z.-V. (1988). 1987 Competitive Manuscript Co-Winner: an analysis of auditor litigation and audit service quality. The Accounting Review, LXIII, 55–73. https://about.jstor.org/terms.
• Peker, A. A. (2024). Denetim kalitesi ve entegre raporlama kalitesinin firmaların finansal performansına etkisi. Denetişim, (30), 159-171.
• Reyad, S. M. (2013). The Role of auditing quality as a tool of corporate governance in enhancing earnings quality: evidence from Egypt. International Management Review, 9(2), 83-93.
• Rindova, V. P. (2005). Social measures of firm value. Encyclopedia of Social Measurement, Volume 3, 523-529.
• Saleh Aly, S. A., Diab, A., & Abdelazim, S. I. (2023). Audit quality, firm value and audit fees: does audit tenure matter? Egyptian evidence. Journal of Financial Reporting and Accounting.
• Salleh, K. & Jasmani, H. (2014). Audit rotation and audit report:emprical evidence from Malaysian PLC's over the period of ten years. Procedia-Social and Behaviour Siences, 145, 40-50.
• Sanjaya, S., Yamasita, Y., & Mimi, Y. (2022). The effect of audit rotation, audit tenure and auditor reputation on audit quality with profitability as moderating variable. Journal of Business and Economics (JBE) UPI YPTK, 7(1), 25-31.
• Sayyar, H., Abdul, R., Elhabib, M., & Sıtı Zaleha, A. R. (2015). The impact of audit quality on firm performance: evidence from Malaysia. Journal of Advanced Review on Scientific Research, 10, 1-19.
• Selimoğlu Kardeş, S., Özbirecikli, M., & Uzay Ş. (2017). Bağımsız denetim. Ankara: Nobel Yayınları.
• Sönmez, A. R.- Sarıçiçek, R. (2023). Bağımsız denetim kalitesi finansal performansı etkiler mi? BIST sınai endeksi'nde bir uygulama. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 15(28), 248-264.
• Tatoğlu Y. F. (2012). Panel veri ekonometrisi, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• TilburgSciHub, The Random Effects Model, https://tilburgsciencehub.com/topics/Analyze/causal-inference/panel-data/random-effects/, 4/10+2025.
• Tuan, K., Besen, R., & Saygı, A. (2019). Bağımsız denetimde kalite göstergeleri: literatür incelemesi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 211-227.
• Wang, Y.- Huang, Y. (2014). How do auditors ıncrease substantially firm value?. International Journal of Economics and Finance, 6(10), 76-82.
• Wijaya, A. L. (2020). The effect of audit quality on firm value: a case in Indonesian manufacturing firm. Contabilidad y Negocios, (15) 30, 43-61.
• Yaroğlu, Z. (2022). Bağımsız Denetim Kalitesini Etkileyen Göstergelerin Tespiti ve Bir Model Önerisi. Doktora Tezi. Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi İşletme Anabilim Dalı Muhasebe ve Finansman Bilim Dalı.
• Yaşar, A. (2013). Bağımsız dış denetim kuruluşlarına yönelik gözetim ve denetim etkinliğinin bağımsız dış denetim kalitesi ile ilişkisi: Türkiye değerlendirmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 467-468.
• Zerni, M. (2009). Essay on audit quality. Finland: Oulu University Press,.