A COMPARATIVE ANALYSIS OF INFLATION ACCOUNTING PRACTICES FOR INVENTORY ITEMS UNDER MSUGT/VUK, TMS/TFRS, AND BOBİ FRS FRAMEWORKS

Yıl 2025, Sayı: 33, 238 - 261, 03.09.2025

Burak Başer , Habib Akdoğan , Ela Hiçyorulmaz

Öz

In our country, many regulations have been made to prevent the negative effects of inflation on financial statements and to ensure the presentation of realistic and comparable financial statements. The first of these regulations is the regulation made in our Tax Procedure Law with Law No. 5024. With this regulation, inflation adjustment has been introduced into our tax laws. Other regulations are the TAS-29 “Financial Reporting in High Inflationary Economies” standard, which is published by the Public Oversight Accounting and Auditing Standards Authority, and which businesses within the scope of Turkish Accounting Standarts and Turkish Financial Reporting Standarts are required to apply when preparing their financial statements in high inflationary periods, and the Section 25 “Financial Reporting in High Inflationary Economies” standard within the scope of Financial Reporting Standard for Large and Medium-Sized Enterprises, which is a financial reporting framework for large and medium-sized businesses that do not have to apply Turkish Accounting Standards / Turkish Financial Reporting Standards but are subject to independent auditing. Within the scope of these developments, this study addresses the subject of inflation accounting and explains the correction processes on comparative financial statements within the scope of The Tax Procedure Law,, Turkish Accounting Standards / Turkish Financial Reporting Standards and Financial Reporting Standard for Large and Medium-Sized Enterprises regarding stocks. In the application of inflation adjustment, the amounts and dates that form the basis of adjustment were determined, methods were chosen according to the nature of the stocks, and calculations were made with adjustment coefficients. The separation of unreal financing costs and the reflection of the differences in the financial statements were shown in detail.

Anahtar Kelimeler

Inflation Accounting , Inventories , TAS 29 , BOBİ FRS

MSUGT/VUK, TMS/TFRS VE BOBİ FRS KAPSAMINDA STOK KALEMLERİNE İLİŞKİN ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMASI

Öz

Ülkemizde enflasyonun mali tablolar üzerindeki olumsuz etkilerinin önüne geçmek, gerçeğe uygun ve karşılaştırılabilir finansal tabloların sunumunu sağlamak amacı ile birçok düzenleme yapılmıştır. Bu düzenlemelerden ilki VUK 5024 sayılı kanun ile yapılan düzenlemedir. Bu düzenleme ile enflasyon düzeltmesi vergi kanunlarımıza girmiştir. Diğer düzenlemeler ise, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından yayımlanan, TMS/TFRS kapsamında olan işletmelerin yüksek enflasyonlu dönemlerde finansal tablolarını hazırlarken uygulamak zorunda olduğu TMS-29 “Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama” standardı ile TMS/TFRS uygulamak zorunda olmayan ancak bağımsız denetim kapsamına tabi büyük ve orta ölçekli işletmeler için finansal raporlama çerçevesi olan BOBİ FRS kapsamında Bölüm 25 “Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama” standardıdır. Bu gelişmeler kapsamında bu çalışmada enflasyon muhasebesine konusuna değinilerek stoklara ilişkin VUK, TMS/TFRS ve BOBİ FRS kapsamında karşılaştırmalı finansal tablolar üzerinde düzeltme işlemleri açıklanmıştır. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında düzeltmeye esas tutarlar ve tarihler belirlenmiş, stokların niteliğine göre yöntemler tercih edilmiş, düzeltme katsayıları ile hesaplamalar gerçekleştirilmiştir. Reel olmayan finansman maliyetlerinin ayrıştırılması ve farkların mali tablolara yansıtılması detaylı şekilde gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon Muhasebesi , Stoklar , TMS 29 , BOBİ FRS

Kaynakça

• 555 Sıra Nolu VUK genel tebliği. (2023, Aralık 30). Hazine ve Maliye Bakanlığı.
• Açık, S. (2006). Enflasyonun finansal tablolar üzerindeki etkilerini giderici bir tedbir olarak enflasyon muhasebesi ve türkiye’deki yasal düzenlemeler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 345-360.
• Akçay, S. (2024). Türkiye’de yeniden yüksek enflasyonla birlikte enflasyon muhasebesi ve bir uygulama. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 104-123.
• Akçin, O. (2023). UFRS uyarınca hiperenflasyonist ekonomilerde finansal raporlama. Muhasebe ve Finansman Dergisi,100, 57-86. https://doi.org/10.25095/mufad.1328760.
• Akpınar, Y., Ciğer, A., Güngör Karyağdı, N. ve Kaya, A. (2024). Enflasyon muhasebesi uygulamasının işletmelerin finansal yapıları üzerine etkileri: oran analizi ile inceleme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 16(31), 360-376. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1510455
• Aktaş, R. (2009). Enflasyon muhasebesi uygulamasının KOBİ’ler ile SPK’ya Tabi işletmelerin finansal tabloları üzerindeki etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 239-257.
• Arsoy, A. P. ve Gücenme, Ü. (2009). The development of inflation accounting in Turkey. Critical Perspectives on Accounting, 20, 568-590.
• Asuquo, A. I., Adenike, F. A., Ogar, L. Ahonkhai, O. E. ve Okon, G. E. (2017). Effect of ınflation accounting on business measurement of quoted manufacturing companies in nigeria. Imperial Journal of Interdisciplinary Research (IJIR) 3(1), 1886-1894.
• BOBİ FRS. (2021). Büyük ve orta boy işletmeler için finansal raporlama standardı 2021 sürümü. Ankara: KGK - Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu.
• Çankaya, F., ve Dinç, F. (2004). 5024 Sayılı Kanun'la getirilen enflasyon muhasebesi uygulaması ve doğurduğu sorunlar. İktisadi ve idari Bilimler Dergisi, 18(3-4), 369-384.
• Doğan, Ö. (2023). Enflasyon muhasebesi ile ilgili yasal düzenlemelerin finansal raporlama çerçeveleri kapsamında karşılaştırmalı değerlendirilmesi. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 190-209.
• Gökçen, G. ve Öztürk, E. (2023). Yüksek enflasyonlu ekonomilerde finansal raporlama kapsamında özellik arz eden konular. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 504-515.
• Gürdal, K. (2006). Muhasebe politikaları, muhasebe tahminlerindeki değişiklikler ve hatalar. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 1-12.
• Karapınar, A. ve Eflatun, A. O. (2022). TMS-BOBİ FRS ilkelerine göre enflasyon muhasebesi gerçek uygulama örnekleriyle. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karapınar, A., Zaif, F. ve Bayırlı, R. (2012). Impact of inflation accounting application on key financial ratios. İşletme Araştırmaları Dergisi, 44-57.
• Karesioğlu, F. ve Erdemir, N. K. (2005). Enflasyon muhasebesi uygulamalarında temel işlemler üzerine bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(2), 145-167.
• Kaygusuz, S. Y. ve Dokur, Ş. (2004). Enflasyon düzeltmesi ve uygulamaları (328 Sıra Nolu V.U.K. Genel Tebliği ile uyumlu). İstanbul: Alfa/Aktüel Kitabevi.
• Keleş, D. (2015). TMS 29 yüksek enflasyonlu ekonomilerde finansal raporlama standardı çerçevesinde finansal tabloların düzeltilmesi ve finansal analiz sonuçları üzerine etkileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 31-52.
• KGK. www.kgk.gov.tr Erişim Tarihi: 01.12.2024
• Köroğlu, Ç. ve Uçma, T. (2005). Enflasyonun mali tablolar üzerine etkisi ve enflasyon düzeltmesinin işletmelere uygulanması. Mevzuat Dergisi, 90, 1-14.
• Lazol, İ. (2004). Mali analiz ve enflasyon muhasebesi uygulamaları. İstanbul: Ekin Kitabevi.
• Matofalı, V. (2022). Comparison of IAS/IFRS and OHADA standards in terms of taking inflation into account in financial accounting. Revue Du contrôle, De La Comptabilité Et De l’audit, 6(2). Retrieved from https://revuecca.com/index.php/home/article/view/822
• Norby, W. C. (1979, Jul. - Aug.). Accounting for financial analysis: a conceptual framework for inflation accounting. Financial Analysts Journal, 35(4), 16-19+76-77.
• Olarewaju, O. M., Mbambo, M. ve Ngiba, B. (2020). Effects of inflation accounting on organizational decisions and financial performance in south african retail stores. Problems and Perspectives in Management, 18(4), 85-95. http://dx.doi.org/10.21511/ppm.18(4).2020.08
• Özkan, T., (2005). Enflasyon muhasebesi uygulamasının firmaların finansal yapıları üzerine etkileri. Muhasebe ve Denetime Bakış, (15), 49-72.
• Öztürk, E. (2017, Eylül). Stok maliyetlerinin ölçüm ve muhasebeleştirme esaslarının VUK, TMS/TFRS ve YFRÇ taslağı açısından karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(28), 142-157.
• Ramachandran, J. (1983). Inflation accounting: is it necessary? Economic and Political Weekly, 127-133. https://www.jstor.org/stable/4372454 adresinden alındı
• Satır, H. (2023, Ocak). MSUGT/VUK, TMS/TFRS ve BOBİ-FRS muhasebe sistemlerine göre stoklara ilişkin ölçüm ve değerleme esaslarının karşılaştırması ve muhasebeleştirmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış(68), 319-338.
• Sevilengül, O. (2009). Genel muhasebe. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Shoven, J. B., Bulow, J. I., Fellner, W. J., ve Gramlich, E. M. (1975). Inflation accounting and nonfinancial corporate profits: Physical Assets. Brookings Papers on Economic Activity ,, 1975(3), 557-611.
• TMS 2. (2018). TMS-2 stoklar. Ankara: KGK - Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standarları Kurumu.
• TMS 29. (2005). TMS-29 yüksek enflasyonlu ekonomilerde finansal raporlama. Ankara: Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu.
• Toroslu, M. V. (2024). VUK - TMS 26 - BOBİ FRS bölüm 25 kapsamında enflasyon muhasebesi. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Uman, N. (2002). Enflasyon muhasebesi teori ve uygulama. İstanbul: Denet Yayıncılık.
• Varol, N. (2022). Inflation accounting in terms of tax legislation and accounting standards in turkey. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 19-30.
• VUK. (1961). Vegi usul kanunu.
• Yücel, G. (2023). Parasal kazanç (monetary gain) kavramı anlaşılmadan enflasyona göre düzeltilmiş finansal tablolar anlaşılamaz. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, III(1), 1-10.
• Yücel, S. (2022). Geçmişten günümüze dünyada ve türkiye’de enflasyon muhasebesi uygulamaları, O. Seyitoğulları (Ed.), Teorikten Görgüle Muhasebe Araştırmaları içinde, Orion Akademi, Ankara, 95-128.