(REVIEW OF KEY AUDIT MATTERS OF MANUFACTURING COMPANIES IN THE SUSTAINABILITY INDEX

Yıl 2025, Sayı: 33, 277 - 294, 03.09.2025

Ufuk Doğan , Öcal Başer

Öz

The corporate manipulations that caused the global economic crisis have led to regulators, standard setters and potential investors seriously discussing the fact that these reports do not provide useful financial information and their information value. As a result, the ISA 701 Communicating Key Audit Matters in the Independent Auditor‘s Report has entered into force and the presentation of key audit matters in independent auditor‘s reports has become mandatory. The key audit matters to be addressed in independent auditor’s reports are based on the auditor professional judgment for each business. The key audit matters included in these reports provide financial statement users with summary information about the most important areas of business activities and significant financial risks. In this study, the key audit matters in the independent auditor‘s reports in the manufacturing sector included in the Borsa Istanbul Sustainability Index is examined and the relations of these issues with the Turkish Accounting Standards (TAS) and the Turkish Financial Reporting Standards (TFRS). The data set of the study consists of 26 manufacturing firms whose reports were published between 2020-2024. According to the study findings, a total of 304 key audit matters related to businesses is disclosed. It is determined that the most disclosed key audit matters is related to the standards of TFRS 15 - Revenue from Contracts with Customers, TFRS 9 - Financial Instruments, TAS 16 - Property, Plant and Equipment and TAS 36 - Impairment of Assets. It is observed that TAS 29 - Financial Reporting in High Inflation Economies standard come to the forefront for businesses due to the high inflation seen in our country in 2023. In addition, it reveals that issues such as when to recognize revenue, valuation of financial instruments and impairment of assets in manufacturing businesses are important for auditors.

Anahtar Kelimeler

Independent Auditors Report , Key Audit Matters (KAM) , International Auditing Standards (ISA) 701 , Communicating Key Audit Matters in the Independent Auditor‘s Report

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ENDEKSİNDE YER ALAN İMALAT ŞİRKETLERİNİN KİLİT DENETİM KONULARININ İNCELENMESİ

Öz

Küresel ekonomik kriz yaşanmasına sebep olan şirket manipülasyonları, düzenleyiciler, standart belirleyiciler ve potansiyel yatırımcılar açısından bu raporların faydalı finansal bilgi sunmadığını ve bilgi değerini ciddi bir şekilde tartışmaya başlamıştır. Bunun bir sonucu olarak, BDS 701 Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporunda Bildirilmesi standardının yürürlüğe girmiş olup bağımsız denetim raporlarında kilit denetim konularının sunulması zorunlu hale gelmiştir. Bağımsız denetim raporlarında hangi kilit denetim konularının ele alınacağı, her bir işletme özelinde denetçinin mesleki muhakemesine dayanmaktadır. Bu raporlarda yer alan kilit denetim konuları ise, finansal tablo kullanıcılarına işletme faaliyetlerinin en önemli alanları ve dikkat çeken finansal riskleri hakkında özet niteliğinde bilgiler sunmaktadır. Çalışmada, Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer alan imalat sektöründeki işletmelerin bağımsız denetim raporlarında açıklanan kilit denetim konularının Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) ile ilişkisi incelenmiştir. Çalışmanın veri setini 2020-2024 yılları arasında raporları yayınlanan 26 imalat işletmesi oluşturmaktadır. Çalışma bulgularına göre, işletmelere ilişkin toplam 304 adet kilit denetim konusu açıklanmıştır. En çok açıklanan kilit denetim konularının; TFRS 15 - Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat, TFRS 9 - Finansal Araçlar, TMS 16 - Maddi Duran Varlıklar ve TMS 36 - Varlıklarda Değer Düşüklüğü standartlarıyla ilişkili olduğu belirlenmiştir. 2023 yılında ülkemizde görülen yüksek enflasyon nedeniyle işletmeler açısından TMS 29 - Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama standardının öne çıktığı görülmüştür. Ayrıca, imalat işletmelerinin hasılatın ne zaman muhasebeleştirileceği, finansal araçlarının değerlemesi ve varlıklarda değer düşüklüğü gibi konuların bağımsız denetçiler açısından önemli olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bağımsız Denetim Raporu , Kilit Denetim Konuları (KDK) , Bağımsız Denetim Standardı (BDS) 701 , Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporunda Bildirilmesi

Kaynakça

• Acar, D., Senal, S., & Usul, H. (2011). Bağımsız denetim kalitesi: denetim firmaları üzerine bir araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(22), 273-306.
• Adana, B., & Özbirecikli, M. (2020). Bağımsız denetim sürecinin Covid-19 salgınının etkileri açısından değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 2080-2093.
• Akdoğan, N., & Bülbül, S. (2019). Bağımsız denetçi raporlarında kilit denetim konularının bildirilmesinde BİST 100 şirketlerindeki ilk uygulama sonuçlarının değerlendirmesine yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(56), 1-24.
• Aktaş, R., & Acar, M. (2020). Bağımsız denetimde önemlilik perspektifinden kilit denetim konuları: BİST 100 uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(2), 185-214.
• Arzova, S. B. & Şahin, B. Ş. (2020). ISA 701 (BDS 701) Kilit denetim konuları: BİST 30, BİST 50 ve BİST 100 endekslerinde yer alan finans kurumlarına yönelik analiz. Muhasebe ve Denetime Bakış, 20(60), 75-94.
• Bédard, J., Gonthier-Besacier, N., & Schatt, A. (2014). Costs and benefits of reporting key audit matters in the audit report: the French experience. In the International Symposium on Audit Research, 24, 1-24.
• Can, M., & Koçyiğit, S. Ç. (2020). BDS 701 - Kilit denetim konularının bağımsız denetçi raporunda bildirilmesi standardı uygulaması üzerine bir araştırma. Journal of Accounting and Taxation Studies, 13(3), 739-771.
• Cordoş, G., & Fülöp, M. (2015). Understanding audit reporting changes: introduction of key audit matters. Accounting and Management Information Systems, 14(1), 128-152
• Çağıran, F., & Varıcı, İ. (2019). BDS 701 - çerçevesinde kilit denetim konuları: Borsa İstanbul imalat sanayi sektöründeki işletmelerin denetim raporu üzerine bir analiz. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 22, 193-208.
• Çakallı, K. (2021). Bağımsız denetim raporlarında yeni uygulama: kilit denetim konularının raporlanması ve BİST 100 analizi. Denetişim, 23, 60-77.
• Çardak, D., & Tanç, Ş. G. (2025). Bağımsız denetim kalitesinin kilit denetim konularına etkisi: BİST 100 endeksinde bir analiz. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (106), 1-26.
• Çömlekçi, F. (2001). Muhasebe Denetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Doğan, A. (2018). Bağımsız denetimde yeni bir yaklaşım: kilit denetim konuları. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(1), 65-89.
• Ertan, Y., & Kızık, E. (2019). Kilit denetim konuları: BİST imalat sektöründe faaliyette bulunan işletmelerin 2017 yılı denetim raporlarının incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ağustos 2019 Özel Sayı, 263-278.
• Etçi, F. & Esmeray, A. (2023). Bağımsız denetçi raporlarında yer alan kilit denetim konularının sektörel büyüklüklere göre incelenmesi: BİST ana metal sanayi örneği. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 4(1), 20-37.
• Genç, F., & Karaca, N. (2023). Gıda sektörü işletmelerinin 2017-2021 yılları arası kilit denetim konularının incelenmesi: BİST’te bir araştırma. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 6(1), 69-83.
• Gold, A., & Heilman, M. (2019). The consequences of disclosing key audit matters (KAMS): a review of the academic literature. Maandblad Voor Accountancy En Bedrijfseconomie, 93(1-2), 5-14.
• Güçlü, F. A. T. İ. H. (2022). Bağımsız denetim raporlarında kilit denetim konularının bildirilmesi: Katılım 50 endeksi örneği. Vergi Sorunları Dergisi, 401, 110-121.
• Karacan, S., & Uygun, R. (2018). BDS 701 - Kilit denetim konularının bağımsız denetçi raporunda bildirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 57, 632-649.
• Kavut, F., & Güngör, N. (2018). Bağımsız denetimde kilit denetim konuları: BİST 100 şirketlerinin 2017 yılı analizi. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 16(59), 59-70.
• Korga, S. (2023). Sürdürülebilirlik ve Finansal Performansın Karşılaştırılması: BİST Sürdürülebilirlik Endeksi’ndeki İşletmeler Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmış Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Korkmaz, L. (2023). Bağımsız Denetçi Raporlarında Kilit Denetim Konularının Bildirilmesi Standardı: BİST 100’de Işlem Gören Işletmeler/Sektörler Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Bozok Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yozgat.
• Özbay, D. (2022). Covid-19 pandemi döneminde artan belirsizlik ortamı ve kilit denetim konuları açıklamaları üzerindeki etkisi: BİST 100 şirketleri incelemesi. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (66), 49-63.
• Sağlam, N., & Yolcu, M. (2014). Türkiye Denetim Standartlarına Göre Finansal Tabloların Bağımsız Denetimi ve Raporlanması. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Sneller, L., Bode, R., & Klerkx, A. (2016). Do it matters matter? it related key audit matters in Dutch annual reports. International Journal of Disclosure and Governance, 14(2), 139-151.
• Tez, B., & Gençoğlu, Ü. G. (2022). Kilit denetim konulari ve Coso ilkeleri: sektörel karşilaştirma. Journal of Accounting and Taxation Studies, 15(1), 85-116.
• Taştan, R.O. (2023). Pandemi Öncesi ve Sonrası Bağımsız Denetçi Raporlarında Denetçi Görüşleri ve Kilit Denetim Konularının Analizi: 2019-2021 BİST 100 Şirket Raporlarının İncelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kayseri.
• Türedi, H., & Celayir, D. (2021). Hilenin tespiti ve önlenmesinde iç kontrol yapisinin etkinliği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(1), 1-20.
• Uzay, Ş., & Köylü Ç. (2018). Kilit denetim konuları: Borsa İstanbul üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 52, 47-70.
• Velte, P. & Issa, J. (2019). The Impact of key audit matter (KAM) disclosure in audit reports on stakeholders’ reactions: a literature review. Problems and Perspectives in Management, 17(3), 323-341.
• Yanık, S., & Karataş, M. (2017). Denetim raporlarının geleceği: yeni düzenlemeler ve ülke uygulamaları. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 73, 1-25.
• İnternet Kaynakları
• https://www.kgk.gov.tr/portalv2uploads/files/duyurular/v2/bds/bds%20701.pdf (Erişim tarihi: 10.02.2025) https://pdfs.semanticscholar.org/ad0b/f9031756114f15c72cd6e98ba8fe5ca9d90e.pdf (Erişim tarihi: 03.03.2025)
• http://www.ifac.org/system/files/publications/files/Auditor_Reporting_Invitation_to_Comment-final_0.pdf (Erişim tarihi: 23.03.2025)
• https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex:32014R0537 (Erişim tarihi: 23.04..2025)