TÜRKİYE'DEKİ YBS BÖLÜMLERİNİN İŞ PİYASASI YETENEK TALEPLERİYLE UYUMU

Yıl 2025, Sayı: 33, 312 - 332, 03.09.2025

Aykut Çegen , Remzi Başar

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye'de bulunan devlet üniversitelerindeki Yönetim Bilişim Sistemleri (YBS) bölümlerinde yürütülen eğitim programları ile iş piyasasında talep edilen yetkinliklerin ne ölçüde örtüştüğünü analiz etmektir. Çalışma aynı zamanda YBS mezunlarının mevcut iş piyasası koşullarına ve gelecekte meydana gelebilecek değişimlere uyum sağlayabilmesi için gerekli becerilerin geliştirilmesine katkı sağlamayı da amaçlamaktadır.
Araştırmada çevrim içi iş ilan platformlarından derlenen özel sektör iş ilanlarında belirtilen ve iş dünyasınca aranan nitelikler Latent Dirichlet Allocation (LDA) konu modelleme ve metin madenciliği yöntemlerinden faydalanılarak sert ve yumuşak beceriler bağlamında analiz edilmiştir. Konu modellemesi ile verilerin gizli kavramları, öne çıkan özellikleri veya gizli değişkenlerin belirlenmesi hedeflenmiştir. İlanlarda aranan özellikler YBS lisans bölümlerindeki mevcut müfredatlar ile sistematik şekilde karşılaştırılarak değerlendirme yapılmıştır. Araştırmanın bulguları, YBS lisans bölümlerinin iş ilanlarında talep edilen sert ve yumuşak becerilere büyük ölçüde uyum sağladığını göstermektedir.
Araştırmanın sonuçları, YBS lisans bölümüne yönelik iş ilanlarında yer alan gereksinimlerin konu modelleme yöntemiyle analiz edilmesi sonucunda ilanların “bilgisayar becerileri”, “analitik beceri”, “sosyal medya analitiği”, “dijital pazarlama” ve “teknik beceriler” olmak üzere beş ana tema etrafında toplandığını ortaya koymaktadır. Analiz, YBS lisans bölümlerindeki müfredat içeriklerinin, iş dünyasının taleplerine ne ölçüde yanıt verdiğini göstermekte ve YBS müfredatlarının daha etkin hale getirilmesi için stratejik tavsiyeler sunmaktadır. Araştırma, Türkiye'deki üniversitelerin iş piyasası ihtiyaçlarına daha etkili şekilde cevap verebilmeleri için somut adımlar önermekte, ulusal ve küresel düzeyde rekabet edebilecek mezunlar yetiştirilmesinde gerekli yenilikçi eğitim müfredatlarının çağa uygun şekilde adapte edilmesi için katkıda bulunmaktadır. Ayrıca analiz sonuçları, ilanlarda öne çıkan alanların müfredata ya dolaylı biçimde yansıdığını ya da henüz yaygın olarak ders içeriklerine entegre edilmediğini de göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

YBS , İş ilanları , Veri madenciliği , Yumuşak ve Sert Beceriler , Konu Modelleme

Etik Beyan

Yapılan bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Araştırmada kişisel hiçbir veri kullanılmamış, kullanılan verilerin tamamının anonim olmasına özen gösterilmiştir. Araştırmada anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney vb. katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren görüşme teknikleri kullanılmadığı, kişisel veriler içeren nitel ya da nicel bir yaklaşım yürütülmediği, insan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla araştırmaya konu olduğu bir durum söz konusu olmadığı yani araştırma etik kurul onayı gerektiren veri ve analizler içermediği için araştırmaya dair etik kurul onayı alınmasına gerek duyulmamıştır.

ALIGNING MIS UNDERGRADUATE PROGRAMS IN TURKEY WITH JOB MARKET SKILL DEMANDS

Öz

The primary objective of this study is to analyze the extent to which the curricula of Management Information Systems (MIS) departments at public universities in Türkiye align with the competencies demanded by the labor market. The study also aims to contribute to the development of the skills necessary for MIS graduates to adapt to current labor market conditions as well as to potential future changes.
In the research, the qualifications specified in private sector job postings collected from online job advertisement platforms-representing the skills sought by the business world—were analyzed in the context of hard and soft skills by utilizing Latent Dirichlet Allocation (LDA) topic modeling and text mining methods. The purpose of topic modeling was to identify the latent concepts, prominent features, or hidden variables within the data. The qualifications sought in job postings were systematically compared with the existing curricula of MIS departments, and an evaluation was conducted accordingly. The findings indicate that MIS programs largely align with the hard and soft skills demanded in job postings.
The results of the study reveal that the requirements listed in job postings targeting MIS graduates, when analyzed through the topic modeling method, cluster around five main themes: “computer skills,” “analytical skills,” “social media analytics,” “digital marketing,” and “technical skills.” The analysis demonstrates the extent to which the content of MIS curricula responds to the demands of the business world and offers strategic recommendations for making these curricula more effective. The research proposes concrete steps for universities in Türkiye to respond more effectively to labor market needs and contributes to the adaptation of innovative curricula, aligned with contemporary requirements, to train graduates who can compete at both the national and global levels. Furthermore, the analysis results indicate that the areas emphasized in job postings are either indirectly reflected in the curricula or have not yet been widely integrated into course content.

Anahtar Kelimeler

MIS , Job Advertisements , Data Mining , Soft and Hard Skills , Topic Modelling Analysis.

Kaynakça

• Akbıyık, M. (2023). Sosyal Becerilerin Kavramsallaştırılmasında Yaşanan Zorluklar ve Üniversite-İstihdam İlişkisinde Sosyal Becerilerin Rolü. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 43(2), 459-480.
• Aksu, M. (2023). İnsan Kaynakları Departmanlarının Verdikleri İş İlanlarının Çok Boyutlu Analizi, Sosyal Bilimler Ekev Akademi Dergisi, Özel Sayı, 205-232.
• Aktan, C. C. & Tunç, M. (1998). Bilgi Toplumu ve Türkiye. Yeni Türkiye, (19), s. 121-124.
• Aktaş, B., Aktaş, N. B., & Akbıyık, A. (2022). İşgücü Piyasalarında Yönetim Bilişim Sistemleri Programlarının Farkındalığı, s. ABD Ve Türkiye’deki İş İlanları Üzerinden Bir Değerlendirme. Journal of Research in Business, 7(IMISC2021 Special Issue), 60-79.
• Alan, H. (2019). Disiplinler Arasi Bir Bilim Dalı Olma Yolunda Yönetim Bilişim Sistemleri ve İşletme Enformatiğinin Temelleri. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(02), 69-92.
• Aslay, F., Özen, Ü., & Çam, H. (2021). Yönetim bilişim sistemleri eğitiminin kazandırdığı yeteneklerin teknoparkların insan kaynağı gereksinimlerini karşılamadaki etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(3), 927-942.
• Atabay, İ. (2020). Meslek Mensuplarının Muhasebe Mezunlarından Beklentileri ve Beklenti Boşluğu, s. Balıkesir İli Uygulaması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (88), s. 313-330.
• Babić, V. & Slavković, M. (2011). Soft and Hard Skılls Development, s. A Current Situation In Serbıan Companies, Proceedings of the Management, Knowledge and Learning International Conference, 407-414.
• Balcar, J. (2016). Is It Better to Invest in Hard or Soft Skills?, The Economic and Labour Relations Review, 27(4), 453-470.
• Baykal, A. (2006). Ranking Workplace Competencies, s. Student and Graduate Perceptions. D. Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 95–107.
• Blei, D. M., Ng, A. Y., & Jordan, M. I. (2003). Latent Dirichlet Allocation. Journal Of Machine Learning Research, 3(Jan), 993-1022.
• Celard, P., Vieira, A. S., Iglesias, E. L., & Borrajo, L. (2020). LDA filter, s. A Latent Dirichlet Allocation preprocess method for Weka. PLOS ONE, 15(11), e0241701.
• Chunmian, G. E., Haoyue, S. H. I., Jiang, J., & Xiaoying, X. U. (2022). Investigating The Demand For Blockchain Talents İn The Recruitment Market, s. Evidence From Topic Modeling Analysis On Job Postings. Information & Management, 59(7), 103513.
• Cimatti, B., (2016). Definition, development, assessment of soft skills and their role for the quality of organizations and enterprises.International Journal for Quality Research 10, s. 97. [CrossRef]
• Damar, M. & Bölen, M. C. (2021). Türkiye’de Yönetim Bilişim Sistemleri Alanındaki Araştırmacıların Genel Dokusu Üzerine Bir Değerlendirme1. Yönetim Bilişim Sistemleri Dergisi, 7(2), 86-97.
• De Água, P. M. G. B., Da Silva Frias, A. D., Carrasqueira, M. D. J., & Daniel, J. M. M. (2020). Future of maritime education and training, s. blending hard and soft skills. Pomorstvo, 34(2), 345-353.
• Denizli, A. (2019). Veri Madenciliği Modelleri ve Örnek Bir Uygulama. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Elçi, A. (2016). Management Information Systems Students' Perception of Skills and Competencies-Towards Knowledge Based Community. Journal of Higher Education and Science, 6(3), 351-358.
• Fãll, P., Hauser, M., & Thiesse, F. (2018). Identifying the skills expected of IS graduates by industry, s. A text mining approach.
• Gabelaia, L. (2020). Soft Skills Training, s. College Teaching That Matters And Learning That Lasts For Emergıng Professionals. IJASOS- International E-Journal of Advances in Social Sciences, 17(6), 716-723.
• Habibi, M., Priadana, A., & Ma’arif, M. R. (2021). Sentiment analysis and topic modeling of Indonesian public conversation about COVID-19 epidemics on Twitter. IJID (International Journal on Informatics for Development), 10(1), 23-30.
• Hadiyanto, H., Noferdiman, N., Moehamin, M. & Yuliusman, Y. (2017). Assessing Students And Graduates Soft Skills, Hard Skills And Competitiveness. People, s. International Journal of Social Sciences, 3(2), 1885-1906.
• Henkoğlu, T., & Şerefoğlu, H. (2019). Evaluation of the Department of Management Information Systems Curriculums from the Perspective of Information Management. Journal of Higher Education and Science, 9(3), 587-602.
• Hunt, S. (2007). Hiring Success, s. The Art and Science of Staffing Assessment and Employee Selection. San Francisco, s. John Wiley & Sons.
• Kaçaroğlu, M. O. (2023). Çevrimiçi İş İlanlarının Veri ve Metin Madenciliği Yöntemleri ile Analizi, s. Bilgi ve İletişim Sektörü Örneği. Doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Kalikov, A., (2006), Veri Madenciliği ve Bir E-Ticaret Uygulaması. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kapukaya, N. (2023). Metin Madenciliği ve Duygu Analizi, s. IMDB En İyi Üç Filmin Twitter Yorumlarının Analizi. Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kee, Y. H., Li, C., Kong, L. C., Tang, C. J., & Chuang, K. L. (2019). Scoping review of mindfulness research, s. A topic modelling approach. Mindfulness, 10, 1474-1488.
• Kherwa, P., & Bansal, P. (2019). Topic Modeling, s. A Comprehensive Review. EAI Endorsed Transactions on Scalable Information Systems, 7(24).
• Kılıç, E., & Özyürek, H. (2024). Yönetim Bilişim Sistemlerin Yolculuğu. Sosyal Bilimler Üzerine Çalışmalar, s. Yönetim Bilişim Sistemleri, İşletme, Ekonomi & Tarih, 1.
• Kırdök, Ü. Y. (2020). Türkiye'deki Yönetim Bilişim Sistemleri Programlarının Müfredat Açısından İncelenmesi ve Geliştirilmesi Konusunda Bir Yapı Önerisi. Yüksek lisans tezi, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kurnaz, I. (2015). İşgücü Piyasasında Nitelik Uyumsuzluğu, s. Düşük Nitelikli İşlerde Yüksek Nitelikli İşgücü. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, (Özel Sayı), 83-121.
• Laker, D. R., and Powell, J. L., (2011). The differences between hard and soft skills and their relative impact on training transfer. Human Resource Development Quarterly 22, s. 111–22. [CrossRef]
• Lamri, J., & Lubart, T. (2023). Reconciling hard skills and soft skills in a common framework, s. The generic skills component approach. Journal of Intelligence, 11(6), 107.
• Lyu, J. C., Han, E. L., & Luli, G. K. (2021). COVID-19 Vaccine–Related Discussion On Twitter, s. Topic Modeling And Sentiment Analysis. Journal Of Medical Internet Research, 23(6), E24435.
• Lyu, W. & Liu, J. (2021). Soft Skills, Hard Skills, s. What Matters Most? Evidence From Job Postings. Applied Energy, 300, 117307.
• Matteson, M. L., Anderson, L. & Boyden, C. (2016). “Soft Skills”, s. A Phrase in Search of Meaning. Libraries and the Academy, 16(1), 71-88.
• Mutiah, N., Prawira, D., & Rusi, I. (2022, December). Topic modeling on COVID-19 vaccination in Indonesia using LDA model. In 2022 Seventh International Conference on Informatics and Computing (ICIC) (pp. 1–6). IEEE.
• Özkan, Y., Bingöl, U., & Mete, H. (2018). Türkiye’de Elektronik İstihdam Platformlarında Yayınlanan Bilişim Sektörü İş İlanlarının Nitel Analizi (2017–2018). Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 289–296.
• RStudio Team. (2025). RStudio, s. Integrated Development Environment for R. RStudio, PBC. https, s.//cran.r-project.org/
• Sandra, J., Suryana, A., & Indrayanti, S. (2023). The Importance of Balance Between Hard Skills and Soft Skills to Improve The Quality of Higher Education Graduates. Mudir, s. Jurnal Manajemen Pendidikan, 5(2), 464-470.
• Savaş, S., Topaloğlu, N., & Yılmaz, M. (2012). Veri Madenciliği ve Türkiye’deki Uygulama Örnekleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(21), 1–23.
• Schulz, B. (2008). The Importance of Soft Skills, s. Education Beyond Academic Knowledge. NAWA Journal of Language and Communication, 146-154.
• Seyrek, İ. H., Ata, H. A., & Abubakar, M. (2010). Veri Zarflama Analizi ve Veri Madenciliği ile Mevduat Bankalarında Etkinlik Ölçümü. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 4(2), 67–84.
• Simba, A., Tajeddin, M., Jones, P., & Rambe, P. (2025). A disaggregated view of soft skills, s. Entrepreneurship education systems of Africa. Journal of Small Business Management, 63(2), 786-818.
• Uğur, N. G., Okursoy, A. & Turan, A. H. (2016). Türkiye’de Yönetim Bilişim Sistemleri Eğitimi ve Yetkinlik Alanı Değerlendirmesi. İşletme Dergisi, 4(1), 111-122
• Vayansky, I., & Kumar, S. A. (2020). A Review of Topic Modeling Methods. Information Systems, 94, 101582.
• Vural, M., & Turan, A. H. (2019). Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü Mezunlarının Sahip Olması Gereken Bilgi, Beceri ve Yetkinlikler. İşletme Bilimi Dergisi, 7(2), 357-388.
• Yavuz, Ö. Ç., Taş, K. & Çağlar, B. (2023). Türkiye’de Yönetim Bilişim Sistemleri Disiplinine Genel Bakış. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 25(13), 73-94.
• Yıldız, D., & Koçak, H. (2025). New Generation Working Models with Text Mining and Topic Modeling Metin Madenciliği ve Konu Modellemesi ile Yeni Nesil Çalışma Modelleri. Journal of Social Sciences, 5(1), 1-16.
• Zhang, A. (2012). Peer Assessment of Soft Skills and Hard Skills. Journal of Information Technology Education, s. Research, 11(1), 155-168.
• Zhang, M., Jensen, K. N., Sonniks, S. D., & Plank, B. (2022). SkillSpan, s. Hard and Soft “Skill Extraction From English Job Postings. arXiv preprint arXiv, s.2204.12811.
• Zhao, X., Jiang, Z., & Gray, J. (2020). Text Classification and Topic Modeling for Online Discussion Forums. arXiv preprint arXiv, s.2204.12811.
• Zhou, W., Liang, F., Guo, H., & Li, B. (2025). Research on Personal Skills That Architects Should Focus on Improving in Professional Career Development. Sustainability, 17(3), 995.