YAPAY ZEKA: DENİZCİLİK SEKTÖRÜNDE KULLANIMI VE SWOT ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 30 - 51, 01.07.2024

Nur Jale Ece

https://doi.org/10.54410/denlojad.1491372

Öz

Yapay zeka; insan zekasını taklit ederek, öğrenme, problem çözme ve karar verme gibi yetenekleri bilgisayar sistemlerine kazandıran bir teknolojidir. Yapay zeka veri analizi, algoritmalar ve çeşitli modelleme teknikleri kullanarak büyük miktarda veriyi hızlı ve doğru bir şekilde analiz edebilmekte, makinelerin insan benzeri görevleri yerine getirmesini sağlamakta ve gelecek senaryolarını tahmin edebilmektedir. Yapay zeka denizcilik sektörü ile birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Çalışmanın amacı yapay zeka kavramını, temellerini ve teknlojilerini, yapay zekanın denizcilik ve diğer uygulama alanlarını ve bu konuda yapılan bilimsel çalışmaları incelemek ve SWOT Analizi ile yapay zekanın her alanda güçlü ve zayıf yönlerini, fırsat ve tehditlerini ortaya koymaktır. SWOT Analiz’in sonucuna göre yapay zeka birçok alanda toplumun ihtiyaçlarını karşılamak ve insanların yaşam kalitesini arttırmak için fayda sağlamakla birlikte yapay zekanın insanlardan bağımsız olarak hareket edebilme ihtimali ve doğru kullanılmaması insanlık için bir tehdit oluşturmaktadır. Yapay zeka fazla miktarda doğru ve kaliteli veri, bilgisayar gücü ve finansman gerektirmektedir. Sektör, kamu ve üniversite işbirliği geliştirilmelidir. Yapay zekanın zayıf yanlarını ortadan kaldırmak, fırsatları en iyi şekilde değerlendirmek ve tehditleri bertaraf etmek için yapay zeka politikaları ve stratejileri, yapay zeka güvenli yazılımlarının geliştirilmesi ve yapay zekaya ilişkin daha kapsamlı yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zeka, Makine Öğrenimi, Denizcilik Sektörü, Otonom Gemiler, SWOT Analizi

Kaynakça

• Acarer, T. (2023). Endüstri’deki Gelişmelerin Denizcilik İşletmelerine Ait Gemilerin Yönetiminde Temin Ettiği Yeni Olanaklar ve İnsansız Gemiler. Mersin Üniversitesi Denizcilik ve Lojistik Araştırmaları Dergisi, 5(2), 122-153.
• Akkurt, S. S. (2019). Yapay Zekânın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 13, 39.
• Arı, A. ve Berberler, M.E. (2017). Yapay Sinir Ağları ile Tahmin ve Sınıflandırma Problemlerinin Çözümü İçin Arayüz Tasarımı. Acta Infologica, 1-2, 55-73.
• Aruğaslan, E. ve Çivril, H. (2021). Türkiye’de eğitim alanında yapılan veri madenciliği ve yapay zeka çalışmaları. Uluslararası Teknolojik Bilimler Dergisi, 13(2). 81-89.
• Atalay, M. ve Çelik, E. (2017). Büyük Veri Analizinde Yapay Zekâ Ve Makine Öğrenmesi Uygulamaları, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9 (22), 155-172.
• Aydın, S. ve Aymelek, M. (2021). İnsansız Gemilerin Deniz Hukuku Perspektifinden İncelenmesine Dayalı Bir Literatür Taraması, International Black Sea Modern Scientific Research Congress, December 21-22, 2022/ Rize, 512-518.
• AWS (2024). Yapay Zeka (AI) nedir? https://aws.amazon.com/tr/what-is/artificial-intelligence/#:~:text=Yapay%20zeka%20(AI)%3B%20%C3%B6%C4%9Frenme,%C3%A7%C3%B6zmeyi%20ama%C3%A7layan%20bilgisayar%20bilimi%20alan%C4%B1d%C4%B1r, Erişim tarihi: 06.05.2024. AWS (2024). Bilgisayarlı görü nedir?, https://aws.amazon.com/tr/what-is/computer-vision/, Erişim tarihi: 15.03.2024.
• Bağdat, A. (2022). Yapay Zeka ve Yönetim. “Yapay Zekanın Muhasebe ve Denetimde Kullanımı: Fırsatlar ve Tehditler”. Ed. Apaydın, . N., Ekşi, G.G. ve Dinçer, E,. Yayın No: 1873, 137-155, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• BBC News (2024). Avrupa Parlamentosu dünyanın ilk yapay zeka yasasını onayladı. https://www.bbc.com/turkce/articles/c1vlezvg09lo, Erişim tarihi: 06.03.2024.
• BBC News Türkçe ((2024). 10 yıl içinde yapay zekanın getirebileceği tehlikeler neler?, https://www.bbc.com/turkce/haberler-43144059, Erişim tarihi: 08.04.2024.
• Deliloğlu, R.A.S ve Pehlivanlı, A.Ç. (2021). Hibrit Açıklanabilir Yapay Zeka Tasarımı ve LIME Uygulaması. European Journal of Science and Technology, 228-236.
• Dereli, T. (2020). Yapay Zeka ve İnsanlık. https://tuba.gov.tr/files/yayinlar/bilim-ve-dusun/TUBA-978-605-2249-48-2_Ch10.pdf, Erişim tarihi: 14.03.2024.
• Doğan, F. (2021). Yapay zekanın limanlarda kullanımı, https://www.guvenlikyonetimi.com/yapay-zekan%C4%B1n-limanlarda-kullan%C4%B1m%C4%B1/, Erişim tarihi: 20.04.2024.
• Doruköz, K.D. ve Uslu, B. (2023). Yapay Zekânın İş Hayatındaki Yeri: Avantajlar, Dezavantajlar ve Politikalar. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6, 45-62.
• Durmuş, Şenyapar, H.N. (2024). Üretken Yapay Zekâ ve Pazarlama Stratejileri: SWOT Analizi Perspektifi. Research Studies Anatolia Journal, 7(1), 72-96.
• Erdoğan, G. (2021). Yapay Zekâ Ve Hukukuna Genel Bir Bakış. Adalet Dergisi, 66:123.
• Eryarsoy, M. (2023). Yapay Zeka Teknolojisi için SWOT Analizi, https://tr.linkedin.com/pulse/yapay-zeka-teknolojisi-i%C3%A7in-swot-analizi-murat-eryarsoy, Erişim tarihi: 19.04.2024.
• Evans, D.W. (2018). Autonomy and the Future of Maritime Operations. Marine Policy, 93, 159-166.
• Feyzioğlu, İ ve Yorulmaz, M. (2023). Otonom Gemilerin STCW Sözleşmesindeki Mevcut Düzenlemelere Etkisi. Journal of Intelligent Transportation Systems and Applications, ,6(2), 393-424.
• Gözüyeşil, F.F. (2021). Denizde Çatışmanın Önlenmesine Dair Uluslararası Kurallar Bağlamında İnsansız ve Otonom Gemilerde İyi Gemicilik İlkesi Ve Gözcülük Görevi. Adalet Dergisi, 66, 193- 225.
• Gültekin, M. (2022). Yapay Zekânın Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Kullanımına İlişkin Fırsatlar ve Sorunlar. İnsan ve Toplum Dergisi,12(3), 121-158.
• Güngör, V. (2023). Denizcilikte Yapay Zeka ve Denizcilik 4.0, 7 Deniz Dergisi, https://www.7deniz.net/denizcilikte-yapay-zeka-ve-denizcilik-40, Erişim tarihi: 20.03.2024.
• Gür, Y. E, Ayden ve Yücel, A. (2019). Yapay Zekâ Alanındaki Gelişmelerin İnsan Kaynakları Yönetimine Etkisi. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 137-158.
• Gürdeniz, Ü. (2023). Yapay Zeka ve Deniz Sigortacılığı. Virahaber, https://www.virahaber.com/yapay-zeka-ve-deniz-sigortaciligi-9069yy.htm, Erişim tarihi:02.06.2024.
• İnce, H., İmamoğlu, S.E. ve İmamoğlu, S.Z. (2021). Yapay zeka uygulamalarının karar verme üzerine etkileri: Kavramsal bir çalışma. International Review of Economics and Management, 9(1), 50-63.
• KAIKO Systems (2024). Artificial Intelligence In Maritime Safety Management, https://www.kaikosystems.com/blog/artificial-intelligence-maritime-safety, Erişim tarihi:06.04.2024.
• Kara, H. (2020). Gemilerde Yapay Zekâ Kullanımı ve Buna Dair Hukuki Sorunlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(1), 17-51.
• Kılıç, K. (2023). Yapay Zekânın Siyasi, Etik ve Toplumsal Açıdan Dezenformasyon Tehdidi, İletişim ve Diplomasi, 11, 247-266.
• KoinSaati (2021), Nanoteknoloji Geleceğin Yapay Zekasını İnşa Edebilir mi? https://koinsaati.com/nanoteknoloji-gelecegin-yapay-zekasini-insa-edebilir-mi/ 2021, Erişim tarihi:07.03.2024.
• Köroğlu, Y. (2017). Köroğlu, Y. Yapay Zeka’nın Teorik ve Pratik Sınırları, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 1-10, - cmpe.boun.edu.trhttps://www.cmpe.boun.edu.tr/~yavuz.koroglu/publications/EBES17.pdf, Erişim tarihi:09.34.2024.
• Kurtuluş, Ö. (2023). Yapay Zekâ Hangi Alanlarda Kullanılıyor?, https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/yapay-zeka-hangi-alanlarda-kullaniliyor, Erişim tarihi:09.04.2024.
• MacKinnon, S.N., Weber,R, Olindersson, F ve Lundh, M. (July, 2020). Artificial Intelligence in Maritime Navigation: A Human Factors Perspective, file:///C:/Users/nurja/Downloads/MacKinnon2020_Chapter_ArtificialIntelligenceInMariti.pdf,.Erişim tarihi:06.05.2024.
• Mıjwıl, M.,M., Sadıkoğlu, E., Cengiz, E. ve Candan, H. (2022). Siber Güvenlikte Yapay Zekanın Rolü ve Önemi: Bir Derleme. Veri Bilim Dergisi, 5(2), 97-105.
• Mogaji, E. and Nguyen, N. (2021). Managers’ understanding of artificial intelligence in relation to marketing financial services: insights from a cross-country study. The International Journal of Bank Marketing, 40(6), 1272-1298.
• Mutascu, M. (2021). Artificial Intelligence and Unemployment: New Insights. Economic Analysis and Policy, 69, 653-667.
• Nguyen, Q. P. ve Vo, D. H. (2022). Artificial Intelligence and Unemployment:An International Evidence. Structural Change and Economic Dynamics, 63, 40-55.
• Opsealog (2023). Applications of Artificial Intelligence in the Maritime Industry. https://opsealog.com/applications-of-artificial-intelligence-in-the-maritime-industry/, Erişim tarihi: 04.06.2024.
• Özan, M.B. Polat, H.,Gündüzalp, S. ve Yaraş, Z. (2015). “Eğitim Kurumlarında SWOT Analiz. Turkish Journal of Educational Studies, 2(1), 1-28.
• Özizer, H. (2024). Yapay Zekânın Faydaları Ve Zararları Üzerine Bir Değerlendirme. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 11(104),336-348.
• Öztürk, K. ve Şahin,M.E. (2018). Yapay Sinir Ağları ve Yapay Zekâ’ya Genel Bir Bakış. Takvim-i Vekayi, 6(2), 25-36. Prim, H. (2006). Yapay Zeka. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi. 1(1), 81-93.
• Raveling, J. (Jan 2021). Artificial intelligence within the maritime industry”, https://www.wfb-bremen.de/en/page/bremen-invest/artificial-intelligence-within-maritime-industry.
• Roy, G.(2023). Yapay Zeka (AI) Kullanımı Yoluyla Nakliye Yollarının Güvenliğini Sağlama. https://www.securities.io/tr/securing-shipping-lanes-through-the-use-of-artificial-intelligence-ai/, Erişim tarihi: 04.06.2024.
• Sanchez-Gonzalez, P-., Díaz-Gutiérrez, D., Leo, T.J. and Núñez-Rivas, L.R. (2018). Artificial intelligence (AI); applications of this technology in combination with big data to make better use of all available information. Sensors, 1-22.
• Sanders, D.A; Tewkesbury, G.E.; Ndzi, D.; Gegov, A.; Gremont, B.; Little, A.(2012). Improving automatic robotic welding in shipbuilding through the introduction of a corner-finding algorithm to help recognise shipbuilding. Journal of Marine Science and Technology, 17(2), 231–238.
• Sarı, O. (2020). “Yapay Zekânın Sebep Olduğu Zararlardan Doğan Sorumluluk”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (147), 251-312.
• SINAY (2021). What is Artificial Intelligence in Smart Port Operations?, https://tec.ieee.org/newsletter/december-2021/artificial-intelligence-for-maritime-transport, Erişim tarihi: 09.03.2024.
• SINAY (2021).Questions to Start Understanding Artificial Intelligence https://sinay.ai/en/4-questions-to-start-with-ai/, Erişim tarihi:11.04.2024.
• Stanford University Human Centered Artificial Intelligence (HAI) (2023). “Artificial Intelligence Index Report 2023”, https://aiindex.stanford.edu/wp-content/uploads/2023/04/HAI_AI-Index-Report_2023.pdf, Erişim tarihi:08.04.2024.
• Stanford University Human Centered Artificial Intelligence (HAI) (2024). Artificial Intelligence Index Report 2024. Tamer, H.Y. ve Övgün, B.2020). Yapay Zeka Bağlamında Dijital Dönüşüm Ofisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75(2), 775 – 803.
• Thyra, O. (2023). Teknoloji 2023'te Denizcilik Sektörünü Nasıl Şekillendirecek? https://www.ranktracker.com/tr/blog/how-will-technology-shape-the-shipping-industry-in-2023/, Erişim tarihi:04.06.2024.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Dijital Dönüşüm Ofisi (2021). Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi (UYZS) 2021-2025, 1-93.
• The IEEE Transportation Electrification Council Artificial Intelligence for Maritime Transport, https://tec.ieee.org/newsletter/december-2021/artificial-intelligence-for-maritime-transport, DEc 2021, Erişim tarihi: 03.04.2024.
• Toros, H. (2024). Denizcilik Sektörü ve Dijital İkizi. Türk Deniz Medya Dergisi, https://turkdeniz.com/denizcilik-sektoru-ve-dijital-ikizi, Erişim tarihi:31.05.2024.
• Travesia de la innovacion (June 2022). Artificial Intelligence in Maritime – a learning curve, https://innovacion.apba.es/en/artificial-intelligence-in-maritime-a-learning-curve-2/, Erişim tarihi:08.04.2024.
• Virahaber (2023). Denizcilikte yapay zeka konuşuldu, https://www.virahaber.com/dto-meclis-toplantisinda-denizcilikte-yapay-zeka-konusuldu-67376h.htm#google_vignette, Erişim tarihi:15.05.2024.
• Unimar (2024). Denizyolu taşımacılığına yön veren teknolojiler”, https://globelink-unimar.com/denizyolu-tasimaciligina-yon-veren-teknolojiler/, Erişim tarihi:15.05.2024.
• Yalman, S.C., Tıkız, İ ve Bamyacı, M. (2023). Deniz Taşımacılığında Dönüm Noktası: Otonom Gemilerin Geleceği, Denizcilik Araştırmaları Dergisi: Amfora, 2(3), 32-39.
• Yılmaz, A. (2022). Yapay Zeka. KODLAB, https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=JsoqEAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA1&dq=yapay+zeka+&ots=8LUW_RgOD0&sig=x6R6Zq-3dClUU2nACF3w34SVBtk&redir_esc=y#v=onepage&q=yapay%20zeka&f=false, Erişim tarihi:12.05.2024.
• Yorulmaz, V. ve Karabulut K. (2021). Deniz Taşımacılığında Akıllı Gemiler: Gemi Kaptanlarının Bakış Açısı, Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(1), 40-54).