MUTEKADDİMÛN HADİSÇİLERE GÖRE MUAN’AN VE MÜEN’EN HADİSİN DEĞERİ

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 10, 111 - 125, 15.12.2017

Abdullah Çelik

Öz

Bu araştırmada, hadisçilerce rivayetin kabulü
için zorunlu görülen, senedde ittisâl şartı irdelenmiştir. İttisâlin
gerçekleşmesi için gereken hususlar ve semâ şartı ele alınmıştır. Bir hadisin
muan’an olarak rivayet edildiğinde kabul edilip edilemeyeceği şayet kabul
edilecekse de semâ şartı olup olmadığı tetkik edilmiştir. Bu hususta ilk dönem
hadisçilerden bize ulaşan nakiller değerlendirilerek o dönemdeki uygulamalar
dikkate alınmıştır. Daha sonra müen’en hadisin kullanımı incelenerek muan’an
hadisle aralarındaki farka değinilmiş ve bu yöntemle nakledilen hadisin kabul
olabilmesi için aranan şartlara dikkat çekilmiştir. Hadislerin rivayetinde bu
iki yöntemle rivayet edilmesindeki amaçların neler olduğu ve bunların,
hadislerin sihhati açısındaki etkisi araştırılmıştır. Bu hususta mütekaddimûn
hadisçilerin yaklaşımları esas alınarak değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mütekaddimûn, Muan’an, Müen’en, Semâ, İttisâl, İnkita

THE VALUE OF MU'ANAN AND MU'ENEN HADITHS ACCORDING TO MUTAQADDEMUN HADITH SCHOLARS

Öz

For acceptance of a hadith narration, mutaqaddemun (early) hadith scholars require the ittisal al-sanad (continuity of the narrator chain) which is subject to sama' (hearing) condition. In this paper, we address the necessary conditions in order to count a narrator chain as continuous. First, we investigate whether a hadith is acceptable when it is narrated as mu'an-an and examine whether it holds the sama' condition if it is accepted. In this regard, narrations of mutaqaddemun hadith scholars and their applications are taken into consideration. Second, we focus on the distinctive features between mu'en-en and mu'an-an hadiths, then investigated the acceptance conditions of mu'en-en hadiths. Finally, we studied the purpose of narrating hadiths by these methods and their impacts on the sihha (genuineness). Furthermore, these methods are evaluated based on mutaqaddemun hadith scholars' approaches.

Anahtar Kelimeler

Mutaqaddemun, Mu'anan, Mu'enen, Sama', Ittisâl, Inkita

Kaynakça

• Alâî, Ebû Saîd Salâhuddin Halîl b. Keykeldi b. Abdillah, Câmiu’t-tahsîl fî ahkâmi’l-merâsîl, (nşr. Hamdi Abdülmecid Selefî), Beyrut: Alemu’l-Kutub, 1986.
• Ali b. el-Medinî, el-İ’lel, thk. Abdurrahman el-A’zamî, Beyrut: el-Mektebu’l-İslamî, 1980.
• Azîmâbâdî, Muhammed b. Eşref b. Emir, Avnü’l-Ma’bûd, Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1425.
• Bedir, Murteza, “Mütekaddimîn ve Müteahhirîn”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXXII, 187.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali, Marifet’üs-sünen ve’l-âsâr, Beyrut: Dar’ul-Kutub’il-İlmiyye, 1412.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b.Eş‘as b. İshâk b. el-Ezdî es-Sicistânî, Mesâil’u Ahmed, thk. Târık Ivadullah, Kahire: Mektebet’ü İbn Teymiyye, 1420.
• Ebû Yûsuf, er-Red alâ Siyeri’l-Evzâî (nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efganî), Kahire: İhyâu’l-Maarîf, 1357.
• Ebû Zür‘a ed-Dımaşkî, Abdurrahman b. Amr b. Abdillah, et-Târîh (nşr. Şükrullah b. Nimetullah Kûcânî), Dımaşk: Mec’meu’l-Luğati’l-Arabiyye: 1980.
• Ebû Zura’ el-Irakî, Tuhfetu’t-tahsîl, (nşr. Abdullah Nevvara) Riyad: Mektebet’ül-Rüşd, 1419/1999.
• el-Âcurrî, Suâlâtü Ebî Ubeyd el-Acurrî lî Ebî Dâvûd fi’l-cerh ve’t-ta‘dîl (nşr. Muhammed Ali Kâsım el-Umerî), Medine, 1979/1399.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed, Fethü’l-mugîs bi şerhi Elfiyyeti’l-hadis li’l-Irâkî (nşr. Ali Hüseyin Ali), Beyrut, 1412/1992.
• Fesevî, Ebû Yusuf Yakub b. Süfyan b. Cuvvan el-Fârisî, el-Ma‘rife ve’t-târîh (thk. Ekrem Ziya el-Ömerî), Beyrut: Müesseset’ür-Risâle, 1401.
• Dureys, Halid, Mevkif’ul-İmameyn el-Buhari ve Müslim min iştirat’il-lukyâ ve’s-semâ’ fi’s-senedi’l-muan’an, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, ts.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr el-Hatîb Ahmed b. Ali b. Sabit, el-Kifâye (nşr. Muhammed el-Hâfız et-Tîcânî), Kahire: Matbaatu’s-Saade, 1972.
• Irâkî, Ebü'l-Fazl Zeynüddin Abdürrahim b. Hüseyin, et-Takyîd ve'l-izâh şerhu Mukaddimeti İbni's-Salâh, (thk. Abdurrahman Osman), Medine: el-Mektebet’us-Selefiyye, 1389/1969.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemaleddîn Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed Kurtubi İbn Abdülber Nemerî, et-Temhîd limâ fi’l-Muvatta’ mine’l-meânî ve’l-esânîd, (nşr. Mustafa b. Ahmed el-Alevî, Mağrib: Vezaretü'l-Evkaf ve Şuuni'l-İslamiyye 1967/1387.
• İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah b. Adî el-Cürcânî, el-Kâmil fî duafai'r-ricâl(nşr. Yahyâ Muhtâr), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye 1988/1409.
• İbn Cemââ, eş-Şeyhu’l-İmâm Bedruddîn Muhammed İbn İbrahim, el-Menhelü’r-râvî fî muhtasari ulûmi’l-hadîsi’n-nebevî, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1406. İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris, el-Cerh ve’t-ta‘dîl, Beyrut: Dâru İhyâi’t Turâsi’l-Arabî, 1271/1952.
• İbn Ebî Hâtim, Kitâbü'l-merâsîl (nşr. Şükrullah Nimetüllah), Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1976/1397.
• İbn Hacer, Ebü'l-Fazl Şehabeddîn Ahmed el-Askalânî, en-Nüket alâ Kitâbi İbni’s-Salâh (nşr. Rebî‘ b. Hâdî Umeyr), Medine: Camiatu’l-İslamiyye,1404/1984.
• İbn Hacer, Ta’lîku’t-ta’lîk (nşr. Saîd Abdurrahman Mûsa el-Kazekî), Beyrut-Dımaşk-Amman: el-Mektebu’l-İslamî 1405/1985.
• İbn Hacer, Tehzîbü’t-tehzîb, (thk. Âdil Ahmed Abdu’l-Mevcûd, Ali Muhammed Muavved), Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1425/2004.
• İbn Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, el-İlel ve ma‘rifetü'r-ricâl (nşr. Vasiyyullah b. Muhammed Abbas), Beyrut: el-Mektebu’l-İslamî, 1408.
• İbn Hanbel, Müsnedü Ahmed b. Hanbel, (nşr. Şu‘ayb el-Arnaût v.dğr.), Beyrut: Müessetu’r-Risâle, 2001/1421.
• İbn Receb, Abdurrahman b. Ahmed el-Hanbelî, Şerhu İleli’t-Tirmizî (nşr. Nureddîn Itr), Dımaşk: Dâru’l-Beyrûtî, 1429/2008.
• İbn Reşîd, es’Sünenü’l-ebyen ve’l-mevridu’l-em’an li’l-muhâkemeti beyne’l-İmameyn fi’s-senedi’l-mua’nan, Medine: Mektebet’ul-Ğureba, 1416.
• İbnu’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdirrahmân eş-Şehrzûrî, Ulûmu’l-hadîs (el-Mukaddime), (thk. Nûruddîn Itr), Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 2008.
• İbn Haldûn, Mukaddime (nşr. Dervîş el-Cüveydî), Beyrut: Dar-u Yarub, 1425/2005.
• Cezerî, İbnü’l-Esîr. Câmiu’l-usûl (nşr. Abdülkadir el-Arnavût), Beyrut: Daru’l-Fikr, 1403/1983.
• İbrahim Mulahim, el’İttisal ve’l-inkita’, Riyad: Mektebet’ül-Rüşd, 2005.
• Kadı İyâz, el-îlmâ ilâ Ma’rifeti Usûli’r-Rivâye ve Takyîdi’s-Semâ’, (thk., Seyyid Ahmed Sakar), Kahire: Dâru’t-Turâs, 1389/1970.
• Lehhâm, Bedîu’s-Seyyid ve Mustafa Said el-Hın, el-îdâh fî Ulûmi’l-Hadîs ve’l-Istılâh, Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, ts. M. Amîm İhsan Müceddidî el-Bereketî, Kavâ’idü’l-fıkh, Karaçi: Mektebetü’s-Sadef 1407/1986.
• Mahmut Tahhân, Teysir-u Mustalihi’l-Hadîs, İstanbul: Dersaadet, 1405/1985.
• Mizzî, Ebü'l-Haccac Cemaleddîn Yusuf b. Abdurrahman b. Yusuf el-Mizzî, Tuhfetu’l-Eşrâf bi ma’rifet’il-etrâf, Beyrut: Mektebu’l-İslamî, 1403.
• Muhammed b. Hibbân el-Bustî, Kitâbu’l-mecrûhîn mine’l-muhaddisîn, thk. Hamdî b. Abdilmecîd es-Selefî, Riyâd: Dâru’s-Semiî, 1420/2000.
• Mübârekfûrî, Tuhfetü’l-Ahvezî (nşr. M. Abdülmuhsin el-Ketebî), Kahire: Marife, 1384/1964.
• Müslim, Sahîhu Müslim, thk. Muhammed Fuâd Abdulbakî, Kahire: Dâru’l-hadîs, 1997.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref, İrşâdu tullâbi’l-hakâik (nşr. Nûreddin Itr), Dımeşk: Daru’l-Yemâme, 1430/2009.
• Râcihî, Şerefuddîn Ali, Mustalahu’l-hadis ve eseruhû ale’d-dersi’l-luğavî inde’l-Arab, Beyrut: Dâru’n-Nehdati’l-Arabiyye, 1983. Ramehurmuzî, el-Muhaddisu’l-fâsıl (nşr. M. Accâc el-Hatîb) Beyrut; Dâru’l-Fikr, 1391/1971.
• Hâşimî, Sa’dî, Esiletu’l-Berza’î lî-Ebî Zur’a, Medine: Neşru’l-Meclis’il-İlmî, ts.
• Suyûtî, Ebü'l-Fazl Celaleddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr, Tedrîbü’r-râvî fî şerhi Takrîbi’r-râvî (nşr. Abdülvehhâb Abdüllatîf), Riyad: Mektebetü’Riyad, 1409/1988.
• Şâfiî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs, er-Risâle (nşr. Ahmed Muhammed Şâkir), Kahire: Mektebetu’l-Halebî, 1979.
• Yücel, Ahmet, Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul: İFAV Yayınları, 1996.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman, Sîyeru a‘lâmi’n-nübelâ (nşr. Şu‘ayb el-Arnaût, Hüseyin Esad), Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1402/1982.