ANNELERİN ÇOCUK YETİŞTİRME TUTUMLARINI ETKİLEYEN ETMENLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2012, Sayı: 32, 31 - 48, 01.12.2012

Deniz Şanlı Candan Öztürk

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesidir. Tanımlayıcı ve karşılaştırmalı bir araştırmadır. Örneklem, küme örneklem yöntemiyle seçilmiştir. Seçilen üç anaokulunda eğitim gören toplam 390 öğrencinin annesi örneklemi oluşturmuştur. Kişisel Bilgi Formu ve Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği ile toplanan veriler, tek yönlü varyans analizi, Kruskal Wallis varyans analizi ve iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi kullanılarak değerlendirilmiştir. Annelerin yaş, eğitim ve çalışma durumu, aylık gelir durumu, ailenin oluştuğu kişiler değişkenlerine göre tutumlarında anlamlı fark olduğu bulunmuştur. Küçük yaşta olan, eğitim düzeyi düşük olan ve çalışmayan annelerin aşırı koruyucu ve sıkı disiplin tutumlarının arttığı belirlenmiştir. Annenin çocuk yetiştirme konusunda bilgi alması ve kendini yeterli hissetmesi durumunda demokratik tutumun arttığı, diğer tutumların azaldığı saptanmıştır. Annelerin çocuğun cinsiyetine göre tutumlarında fark olmadığı bulunmuştur. Sağlık profesyonelleri ve eğitimciler annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını ve etkileyen etmenleri bilmeli ve olumlu tutumlar geliştirmelerinde onlara yardımcı olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

PARI, çocuk, anne, çocuk yetiştirme tutumları

AN ANALYSIS OF THE FACTORS AFFECTING THE CHILD REARING ATTITUDES OF MOTHERS

Öz

TRACT The objective of this study is to examine the factors affecting the child rearing attitudes of mothers that have children who are in the preschool period. It is a descriptive and comparative study. The sample was selected via the method of cluster sample. Mothers of totally 390 students who receive education at three chosen nursery schools constitute the sample. Being collected with Personal Information Form and Parental Attitude Research Instrument, the data were assessed through using one-way analysis of variance (ANOVA), Kruskal Wallis test and the independent samples t test. A significant difference was found on the attitudes of mothers, according to the variables of age, educational and working status, monthly income status, the people of which the family is comprised. It was determined that dependency and strictness and authoritarianism attitudes of young, poorly educated and unemployed mothers increase. It was also determined that democratic attitude increases and other attitudes decrease, in case the mother obtains information regarding child rearing and feels herself sufficient. It was found that there is not much difference in the attitudes of mothers, according to the gender of the child. Health professionals and educators shall be familiar with the factors affecting the child rearing attitudes of mothers and help them to develop positive attitudes.

Anahtar Kelimeler

PARI, child, mother, child rearing attitudes

Kaynakça

• Akgül, A. (2005). Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri (3. Baskı). Ankara: Emek.
• Ayyıldız, T. (2005). Zonguldak İl Merkezinde 0-6 Yaş Çocuğu Olan Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Zonguldak.
• Bekman, S. ve Koçak, A.A. (2011). Beş ülkeden anneler anlatıyor I: anne-çocuk eğitim programı kimler için ve neden etkili? Eğitim ve Bilim, 36 (160): 171-183.
• Chiu, L.H. (1987). Child-rearing attitudes of Chinese, Chinese-American, and Anglo- American mothers. International Journal of Psychology, 22: 409-419.
• Çetinkaya, B. ve Başbakkal, Z. (2005). Çocuk sağlığı ve hastalıkları kliniklerinde çalışan hemşirelerin benlik saygısı düzeylerinin ve çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 21 (2): 47-57.
• Dekovic, M. & Gerris J.R. (1992). Parental reasoning complexity, social class, and child rearing behaviors. Journal of Marriage and the Family, 54: 675-685.
• Gander, M.J. ve Gardiner, H.W. (2001). Çocuk ve Ergen Gelişimi. (Çev. Ali Dönmez, Nermin Çelen ve Bekir Onur) (4. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Grigorenko, E.L. & Sternberg, R.J. (2000). Elucidating the etiology and nature of beliefs about parenting styles. Developmental Science, 3 (1): 93-112.
• Grusec, J.E. & Davidov, M. (2007). Socialization in the family: the roles of parents. Grusec, J.E. & Hastings, P.D. (ed). Handbook of Socialization: Theory and Research (pp.284- 309). New York: The Guilford Press.
• Kaynar, D. ve Yıldız, S. (2003). Çocuklardaki travmatik kazalar ile annelerin çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişki. İ.Ü.F.N.H.Y.O. Hemşirelik Dergisi, XIII (51): 3- 24.
• Keskin, S. (2004). Çocuğun yaş, cinsiyet, bilişsel yetenek ve anaokuluna gitmesinin annenin ev kadınlığı tutumuna etkisi. Cerrahpaşa Tıp Dergisi, 35 (4): 181-187.
• Küçük, Ş. (1990). PARI ölçeğinin Türkçe formunun 2., 3. ve 4. alt ölçeklerinin geçerlik çalışması. V.Ulusal Psikoloji Kongresi Psikoloji Seminer Dergisi, 8: 451-459.
• Le Compte, G., Le Compte, A. ve Özer, S. (1978). Üç sosyoekonomik düzeyde Ankaralı annelerin çocuk yetiştirme tutumları: Bir ölçek uyarlaması. Türk Psikoloji Dergisi, 1 (1): 5-8.
• Mızrakçı, Ş. (1994). Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarına Etki Eden Faktörler: Demografik Özellikleri, Kendi Yetiştiriliş Tarzları, Çocuk Gelişimine İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Çocuğun Mizacına İlişkin Algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Ömeroğlu, F. (1998). Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Terbiyesinde Annenin Rolü ve Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumları (Anne Tutumlarının Demografik Bilgilere Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığına İlişkin Bir Araştırma). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Öner, N. (1997). Türkiye’de Kullanılan Psikolojik Testler (3.Basım). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 538-542.
• Özyürek, A. ve Şahin, F.T. (2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (2): 19-34.
• Potts, N.L. & Mandleco, B.L. (2002). Pediatric Nursing: Caring for Children and Their Families. US: Delmar Thomson Learning, 66-77.
• Raffertya, Y. & Griffin, K.W. (2010). Parenting behaviours among low-income mothers of preschool age children in the USA: implications for parenting programmes. International Journal of Early Years Education, 18 (2): 143–157.
• Schaefer, E.S. & Bell, R.Q. (1958). Development of a parental attitude research instrument. Child Development, 29 (3): 339-361.
• Singh, S. & De Man, A. (1991). Maternal attitudes of ındian women: A study of gender differences. Social Bohavior and Personality, 19 (4): 297-303.
• Sümer, N. Aktürk, G.E. & Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye'de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13 (25): 42- 61.
• Şahin, F.T. ve Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (3): 395-414.
• T.C.Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (1993). Ailede Çocuk Eğitimi Araştırması: Aralık 1992 - Aralık 1993. Ankara: AAK, Yayın No.84.
• Tortumluoğlu, G. (1999). Annelerin Aile Kavramını Algılaması ve Bunun Çocuk Yetiştirme Tutumuna Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• Tudge, J., Hogan, D., Snezhkova, I., Kulakova, N. & Etz, K. (2000). Parent’s child-rearing values and beliefs in the United States and Russia: The impact of culture and social class. Infant and Child Development, 9: 105-121.
• Von Der Lippe, A. (1999). The impact of maternal schooling and occupation on child-rearing attitudes and behaviors in low income neighborhoods in Cairo, Egypt. International Journal of Behavioral Development, 23 (3): 703-729.
• Wang, C.C. & Phinney, J.S. (1998). Differences in child rearing attitudes between immigrant Chinese mothers and Anglo-American mothers. Early Development and Parenting, 7: 181-189.
• Yavuzer, H. (2003). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 145-160.
• Yörükoğlu, A. (2004). Çocuk Ruh Sağlığı (27. Basım). İstanbul: Özgür Yayınları, 29-38.