Ebeveyn Özyetkinliğinin Yordayıcısı Olarak Ebeveyn – Çocuk İlişkisi

Yıl 2018, Sayı: 46, 144 - 153, 28.12.2018

Selen Demirtaş Zorbaz

Öz

Bu çalışmanın amacı ebeveynlerin
çocuklarıyla kurdukları ilişkinin niceliğinin (çocukla geçirilen vakit) ve niteliğinin
(çocukla yaşanan çatışma ve çocukla kurulan olumlu ilişki) onların özyetkinlik
algısını yordayıp yordamadığını incelemektir. Bu nedenle 170’i (%81,7) kadın
38’i (%18,3) erkek olmak üzere toplam 208 ebeveynden veri toplanmış ve elde
edilen verilerin çözümlenmesinde çoklu regresyon analizinden yararlanılmıştır.
Araştırmanın sonuçlarına göre, çocukla çatışma yaşama ve çocukla kurulan olumlu
ilişki değişkenleri ebeveyn özyetkinliğini istatiksel olarak anlamlı düzeyde
yordamaktadır. Bu iki değişken birlikte toplam varyansın %29’unu
açıklamaktadır. Çocukla geçirilen vakit değişkeni ise ebeveyn özyetkinliğini
istatiksel olarak anlamlı düzeyde yordamamaktadır. Elde edilen bulgular
ışığında ebeveynlerle çalışan ruh sağlığı uzmanlarının ebeveynlerin özyetkinlik
düzeylerini arttırmak için ebeveynlik becerileri üzerinde çalışmaları ve
çocukla iletişim konularına odaklanmaları önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn özyetkinliği, çocukla çatışma, çocukla olumlu ilişki

Kaynakça

• Acar, T., Arıcı, F., Haskan-Avcı, Ö., Dinçel, E. F., Kepir, D. ….Demirtaş-Zorbaz, S. (2012). Dictionary of Psychological Counseling and Guidance Terms. (ed. Voltan-Acar, N.), Nobel Yayınevi: Ankara.
• Akgün, E., & Yeşilyaprak, B. (2010). Çocuk Anababa İlişki Ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 13(24) 44 – 53.
• Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009). Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(01), 059-068.
• Ardelt, M., & Eccles, J. S. (2001). Effects of mothers' parental efficacy beliefs and promotive parenting strategies on inner-city youth. Journal of Family Issues, 22(8), 944-972.
• Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (1998). Self-efficacy and parenting quality: Findings and future applications. Developmental Review, 18(1), 47-85.
• Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (2000). Parenting self‐efficacy among mothers of school‐age children: Conceptualization, measurement, and correlates. Family Relations, 49(1), 13-24.
• Demir, S., & Gündüz, B. (2014). Ebeveyn yetkinlik ölçeğinin uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları/adaptation of the parental self–efficacy scale: the study of validity and reliability. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25) 309-322.
• Gali Cinamon, R., Weisel, A., & Tzuk, K. (2007). Work—family conflict within the family: crossover effects, perceived parent—child ınteraction quality, parental self-efficacy, and life role attributions. Journal of Career Development, 34(1), 79-100.
• Glatz, T., & Buchanan, C. M. (2015). Change and predictors of change in parental self-efficacy from early to middle adolescence. Developmental Psychology, 51(10), 1367.
• Heerman, W. J., Taylor, J. L., Wallston, K. A., & Barkin, S. L. (2017). Parenting self-efficacy, parent depression, and healthy childhood behaviors in a low-income minority population: a cross-sectional analysis. Maternal and Child Health Journal, 21(5), 1156-1165.
• Jones, T. L., & Prinz, R. J. (2005). Potential roles of parental self-efficacy in parent and child adjustment: A review. Clinical Psychology Review, 25(3), 341-363.Leahy‐Warren, P., McCarthy, G., & Corcoran, P. (2012). First‐time mothers: social support, maternal parental self‐efficacy and postnatal depression. Journal of Clinical Nursing, 21(34), 388-397.
• Meunier, J. C., Roskam, I., & Browne, D. T. (2011). Relations between parenting and child behavior: Exploring the child’s personality and parental self-efficacy as third variables. International Journal of Behavioral Development, 35(3), 246-259.
• Montigny, F., & Lacharité, C. (2005). Perceived parental efficacy: Concept analysis. Journal of Advanced Nursing, 49(4), 387-396.
• Mouton, B., & Roskam, I. (2015). Confident mothers, easier children: A quasi-experimental manipulation of mothers’ self-efficacy. Journal of Child and Family Studies, 24(8), 2485-2495.
• Murdock, K. W. (2013). An examination of parental self-efficacy among mothers and fathers. Psychology of Men & Masculinity, 14(3), 314-323.
• Ogelman, H. G., & Topaloğlu, Z. Ç. (2014). 4-5 Yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241 – 271.
• Pennell, C., Whittingham, K., Boyd, R., Sanders, M., & Colditz, P. (2012). Prematurity and parental self-efficacy: the preterm parenting & self-efficacy checklist. Infant Behavior and Development, 35(4), 678-688.
• Sanders, M. R., & Woolley, M. L. (2005). The relationship between maternal self‐efficacy and parenting practices: Implications for parent training. Child: Care, Health and Development, 31(1), 65-73.
• Sayer, L. C., Gauthier, A. H., & Furstenberg, F. F. (2004). Educational differences in parents’ time with children: Cross‐national variations. Journal of Marriage and Family, 66(5), 1152-1169.
• Sofronoff, K., & Farbotko, M. (2002). The effectiveness of parent management training to increase self-efficacy in parents of children with Asperger syndrome. Autism, 6(3), 271-286.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics (5th. Ed.). Pearson Education, Inc. Boston
• Teti, D. M., & Gelfand, D. M. (1991). Behavioral competence among mothers of infants in the first year: the mediational role of maternal self‐efficacy. Child Development, 62(5), 918-929.