Hafız-ı Şirazi’nin Bir Gazeli Üzerine Değerlendirme: Aşk Herkesin Başında: Kimi Cefâda, Kimi Safâda

Yıl 2019, Sayı: 47, 157 - 164, 09.07.2019

Ömer İnce

Öz

Bilindiği gibi Edebiyatımızın önemli konularından biri
de bir metni bir şiiri anlama ve açımlama meselesidir. Özellikle metin
değerlendirme ve açımlamalarında ortak bir yaklaşım biçimi ve metodun olmayışı
birçok araştırmacıyı yeni arayışlara yöneltmiştir. Muhtelif metne yaklaşım
kuramlarından hareketle, temelde problemin geleneksel ve modern olarak
adlandırılan bir ikilem içinde olduğu görülmektedir. Ancak klâsik edebiyat
bağlamında modern metin inceleme yöntemine yakın çalışmalar yeterince
yaygınlaşamamıştır. Bu sebeple de klâsik Türk edebiyatı metin şerhi
çalışmalarında uygulanan, geleneksel ve modern şerh yaklaşımlarını birlikte
kullanan bir “şerh metodu” da oluşturulamıştır.

Hafız-ı Şirâzi, Klasik Türk Edebiyatı şairlerini
etkileyen önemli İran şairlerinden biridir. XIV. yy.da yaşamış olan şair
(Ö.1390), ölümünden sonra da şöhretinden bir şey kaybetmemiştir. Hâfız, İslam
coğrafyasında en çok sevilen şâirlerden biriolmuştur. Anlam derinliği olan
şiirler söylemedeki üstün kabiliyeti her meşrepteki insanlar tarafından sevilme
sebeplerinden birisi olmuştur. Hâfız-ı Şîrâzî’nin ölümünden sonra sevenleri
tarafından 400 civarında gazeli bir araya getirilerek meşhur divanı meydana
getirilmiştir. Hâfız Divanı Osmanlı ve İran medreselerinde asırlarca okutulmuş,
üzerine birçok şerh yazılmıştır. Bu nitelikleriyle Hafız Divanı her kesim
tarafından çok okunmuş ve sevilmiştir. Dili ve üslubunu birlikte karşılamak
üzere “Lisâne’l-ğayb” ünvânı verilen Hâfız’ın şiirleri çok geniş bir coğrafyaya
yayılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hafız-ı Şirâzi, Klâsik Edebiyat, Gazel

Kaynakça

• Andrevs, W. G. (2008). Şiirin sesi toplumun şarkısı, İstanbul.Bilgin, A. (2001). “Eski Türk Edebiyatında Şerh”, Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni (Bildiriler), Kayseri.
• Câmî, A. (1993). Nefahatü’l-üns min Hadarati’l-Kuds, İstanbul.
• Çetin, N. (2008). Şiir çözümleme yöntemi, Ankara. Dilçin, C. (1986). “Divan şiirinde gazel” türk dili türk şiiri özel sayısı ıı (divan şiiri) s. 415-416-417.Ankara.Genç, İ. (2007). Klâsik türk edebiyatı metinlerini anlamada modern yaklaşımlar”, erciyes üniversitesi “prof. dr. tunca kortantamer hatırasına ı. klâsik türk edebiyatı sempozyumu, (bildiriler), C.II. Kayseri. Genç, İ. (2008). “Metin şerhinde ‘bilimsellik ve yorumsallık’ boyutu”, beykoz belediyesi, prof.dr. abdülkadir karahan’ın anısına, uluslararası divân edebiyatı sempozyumu, (bildiriler) İstanbul. Genç, İ. (2008). Edebiyat bilimi kuramlar-akımlar-yöntemler, İzmir. Holbrook, V. İ. (2005). Aşkın okunmaz kıyıları-türk modernitesi ve mistik romans, İstanbul.İnce, Ö. (2018). Filolojide akademik çalışmalar “Edebiyatımızda metin şerhi” İvpe, Cetinje.Kortantamer, T. (1994). “Teori zemîninde metin şerhi meselesi” I. eski türk edebiyatı kollogyumu, Ankara,17-18 Ocak 1992.; Ege Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S.VIII, İzmir. Kortantamer, T. (1999). “Türk edebiyatında ‘gelenek ve modernlik’ tartışmaları üzerine” kitaplık, s.38 (Güz), İstanbul. Levend, A. S. (1984). Divan edebiyatı, kelimeler ve remizler-mazmunlar ve mefhumlar, İstanbul. Mengi, M. (2000). “Metin şerhi, tahlili ve tenkidi üzerine”, Divan Şiiri Yazıları, Ankara.Mengi, M. (2007). “Metin incelemesi aşamaları, terimleri, ve bunlardan biri: metin tahlili”, Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3. Morkoç, Y. (1994). “Sûdî-i bosnavî’nin şerh-i dîvân-ı hâfız’ı” Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.Pala, İ. (1989). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü, Ankara II. Baskı. Rıtter, H. (1977). “Hâfız”, İslam Ansiklopedisi, C.5/1, İstanbul (MEB). Şirâzî, (1992). Hâfız divânı, (Çvr: Abdülbaki Gölpınrlı) İstanbul.Uludağ, S. (1991). Tasavvuf terimleri sözlüğü, İstanbul. Verçin, İ. (2006). “Hafız divanında yer alan ilk gazel üzerinde bir açımlama hermeneutigi uygulaması”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Yazıcı, T. (1997). “Hâfız-ı Şirâzî”, tdv islâm ansiklopedisi, C.15, İstanbul.