Yabancı dil Almanca ders kitabı „Wie bitte? A.1.1“nin “Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni” çerçevesinde sosyokültürel bilgi ve aktarımı açısından incelenmesi ve değerlendirmesi

Yıl 2021, Sayı: 51, 160 - 179, 30.06.2021

Ali Sami Aksöz

https://doi.org/10.53444/deubefd.791050

Öz

Gerek dünyada gerekse Türkiye’de en az bir yabancı dil bilmek günümüz de artık en asgari olması gereken bir durumdur ve özellikle iş hayatında sadece bir tane yabancı dil bilmek artık yeterli değildir. Bu bağlamda ikinci yabancı dil öğretimine de ayrı bir değer verilmesi gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Almanca açısından baktığımızda Türkiye’de ikinci yabancı dil olarak yerini aldığını ve İngilizceye göre daha az önem verildiği görülmektedir. Globalleşen dünya kapsamında gerek fiziksel gerekse toplumsal sınırların giderek kaybolması yabancı dil öğretiminde de kültürlerarasılık boyutunu ön plana çıkarmaktadır. Yabancı dil öğretimi sadece dilbilgisel yapıların ve sözcük dağarcığının aktarımı ile gerçekleşmemektedir. Günümüzde yabancı dil öğretimi aynı zamanda söz konusu dilin konuşulduğu ülkeye ilişkin ülke bilgisi, toplum yapısı ve kültür aktarımını da zorunlu hale getirmektedir. Diller toplum içerisinde gelişip değiştiği için, bu boyutun da yabancı dil öğretiminde dikkate alınması gerekmektedir. Bu makalede, “Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni”nde de önemi vurgulanan sosyokültürel öğeler ve bunların yabancı dil öğretimindeki aktarımı boyutu, bahsi geçen başvuru metnine uygun olarak hazırlandığı beyan edilen Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanmış olan ikinci yabancı dil Almanca „Wie bitte? A1.1“ adlı ders kitabı, sosyokültürel öğeler açısından incelenmiştir. “Wie bitte? A1.1" ders kitabında, sosyokültürel öğelere ne kadar yer verildiği, herhangi bir Avrupa ülkesinin sosyokültürel özellikleri kapsamında ortak başvuru metninde belirtilen noktalardan hangilerinin kitapta yer bulduğuna ilişkin bir inceleme gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Almanca, yabancı dil dersi, ders kitapları, sosyokültürel yeti, diller için Avrupa ortak başvuru metni

Soziokulturelles Wissen und dessen Vermittlung im Rahmen des Gemeinsamen europäischen Referenzrahmens für Sprachen im DaF Lehrbuch „Wie bitte? A1.1“

Öz

In der modernen Gesellschaft und besonders im Berufsleben reicht oftmals eine Fremdsprache zu beherrschen nicht mehr aus. Daher erhöht sich die Bedeutung des Zweitfremdsprachenerwerbs. Trotz herrschender Probleme können wir sagen, dass der DaF in der Türkei seinen Platz als Zweitfremdsprache eingenommen hat. Der Sichtwechsel bezüglich des Lehrens und Lernens einer Fremdsprache, die Aufhebung von Grenzen in Europa sowie die Tatsache, dass eine Fremdsprache ohne ihren soziokulturellen Hintergrund nicht gelehrt werden kann, heben das Bedürfnis landeskundliche und soziokulturelle Elemente der jeweiligen Fremdsprache zu vermitteln hervor. In Bezug auf den auch im „Gemeinsamen europäischen Referenzrahmens für Sprachen“ angesprochenen und besonders hervorgehobenen Punkt der soziokulturellen Kompetenz richtet dieser Artikel seinen Focus auf das verbreitet eingesetzte Lehrbuch „Wie bitte? A1.1“ des türkischen Bildungsministeriums, um die Vermittlung von soziokulturellem Wissen im Rahmen des „Gemeinsamen europäischen Referenzrahmens für Sprachen“ (GER) zu analysieren und festzustellen in wie weit die im GER angesprochenen Bereiche abgedeckt werden und welche Mängel vorhanden sind.

Anahtar Kelimeler

Deutsch als Fremdsprache (DaF), Fremdsprachenunterricht, Lehrbücher, Soziokulturelle Kompetenz, Gemeinsamer europäischer Referenzrahmens (GER)

Kaynakça

• Balcı, U. (2016). Anadolu liselerinde ikinci yabancı dil olarak Almanca eğitimi: Batman ili örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 346-355.
• Cuma, F.I. (2009). Transkulturelle Kompetenz und Landeskunde in den regional erstellten DaF-Lehrwerken in der Türkei. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22, 87-99.
• Deutscher Wanderverband (2018, Dezember). Wir über uns. Abgerufen von: https://www.wanderverband.de/conpresso/_rubric/index.php?rubric=Verband+Wir- ueber-uns
• Europarat-Rat für kulturelle Zusammenarbeit. (2001). Gemeinsamer Europäischer Referenzrahmen für Sprachen: lernen, lehren, beurteilen (GER). (Übersetzt von: J. Quetz, R. Schieß, U. Sköries, G. Schneider) Berlin: Langenscheidt.
• Kırmızı, B. (2009). Etkili bir Almanca öğretimi için öğretmen beklentileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyalbilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 268-280.
• Koçak, M. (2014). “Toko- Demo” adlı Almanca ders kitabında ülke bilgisi. 21.Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3(9),29-41.
• Köşker, G. (2015): Yabancı Dil Öğretiminde Kültür Aktarımı: Fransız Dili Örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(2), 409-421.
• Maden, S. S. & Kula, T., Çalışkan, C. (2017). Schritt für Schritt Deutsch Ortaöğretim A1.1 Düzeyi Almanca ders kitabının kültürlerarasılık bağlamında incelenmesi ve değerlendirilmesi. Diyalog, 2, 121-143.
• Marques-Schäfer, G., Filho, E., & Stanke, R. (2016). Was können Lehrwerke zur Reflexion von Stereotypen im DaF-Unterricht beitragen? Eine Analyse anhand der Arbeit mit DaF kompakt in Brasilien, Informationen Deutsch als Fremdsprache, 43(5), 566-586. doi: https://doi.org/10.1515/infodaf-2016-0506
• Memiş, M.R. (2016). Yabancı dil öğretiminde eğitim ortamı ve kültür aktarımı. Turkisch Studies, 11(9), 605-616. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9506
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2018), Orta Öğretim Almanca (Hazırlık, 9,10,11 ve 12 Sınıflar) Öğretim Programı. Abgerufen von: http://mufredat.meb.gov.tr/ ProgramDetay.aspx?PID=333
• Mohammed, A. I. A. (2019). Kulturvermittlung durch Bilder im landeskundlichen DaF- Unterricht für sudanesische Deutschlernende 1. Einleitung. Abgerufen von https://www.researchgate.net/publication/331745082_Kulturvermittlung_durch_ Bilder _im_landeskundlichen_DaF-Unterricht_fur_sudanesische_Deutschlernende_1 _Einleitung
• Nebe-Rikabi, U. (1997). Authentische Texte im Fremdsprachenunterricht. In: Bickes, G., Dufeu, B., Willkop, E.M. (Hrsg.) Umgang mit Texten-Unterrichtsbeobachtung- Grammatikmodelle und ihre Umsetzung in Lehrwerken (Jahrbuch Sprachandragogik 1995), Johannes Gutenberg-Universität Mainz (6-13). Abgerufen von: http://www.scribd.com/doc/27678671/Authentische- Texte-Im-Fremdsprachenunterricht
• Öztürk, D., Incebel, F., Balkan, F., Yıldırım, T., Canoğlu, Y. (2018). Wie Bitte? A1.1 Lehrbuch. Ankara: MEB Yayınları.
• Saraç, S. & Arıkan, A. (2010). Yabancı dil ders kitaplarında hedef kültür bilgisini incelemede kullanılabilecek kontrol listesi uygulaması. Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3 (1-2), 45-56.
• Storch, G. (2009). Deutsch als Fremdsprache, Eine Didaktik (9. Auflg.). Paderborn: UTB.
• Tomková, I. (2007): Landeskunde und ihre Stellung in Lehrwerken für Deutsch. Masaryk Üniversitesi Doktora Tezi. Masaryk Üniversitesi. Bruno.
• Typisch deutsch: Fußball, Bier und Wandern? (2017, 10. August). Abgerufen von: http://deutschamerikanischefreundschaft.de/typisch-deutsch-fussball-bier-und- wandern/