Öğretmenlerin Çokkültürlü Eğitime Yönelik Tutumları ile Kapsayıcı Eğitimde Sınıf İçi Uygulamaları Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Sayı: 51, 226 - 244, 30.06.2021

İshak Kozikoğlu , Süheyla Yıldırımoğlu

https://doi.org/10.53444/deubefd.827397

Cited By: 9

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile kapsayıcı eğitimde sınıf içi uygulamaları arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlamaktadır. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmanın çalışma grubu, 317 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada “Çokkültürlü Eğitime Yönelik Tutum Ölçeği” ve “Kapsayıcı Eğitimde Öğretmen Sınıf İçi Uygulama Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA, Pearson Çarpım Momentler Korelasyon katsayısı ve basamaklı regresyon analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarının yüksek, kapsayıcı eğitimde sınıf içi uygulamalarının ise çok yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Kapsayıcı eğitime yönelik hizmet içi eğitim seminerine katılan öğretmenlerin, kapsayıcı eğitime ilişkin sınıf içi uygulamalarına daha yüksek düzeyde yer verdikleri saptanmıştır. İki dilli öğretmenlerin çokkültürlü eğitim konusunda daha olumlu tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. Yabancı dil öğretmenlerinin çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarının temel eğitim alanındaki öğretmenlere göre daha olumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Mesleki deneyimi az olan öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik daha olumlu tutuma sahip oldukları ve kapsayıcı eğitimde sınıf içi uygulamalarına daha fazla yer verdikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Araştırmanın sonucunda, öğretmenlerin çokkültürlü eğitime ilişkin olumlu tutumları arttıkça kapsayıcı eğitime ilişkin sınıf içi uygulamalarının da artış gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca, öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarından kültürel farklılıkları benimseme ve kültürel farklılıkları önemseme alt boyutlarının kapsayıcı eğitimde öğretmen sınıf içi uygulamalarındaki varyansın %19’unu açıklayacak güçte olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kapsayıcı eğitim, çokkültürlü eğitim, tutum, sınıf içi uygulamalar

Kaynakça

• Acar Çiftçi, Y., ve Aydın, H. (2014). Türkiye’de çokkültürlü eğitimin gerekliliği üzerine bir çalışma. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 197-218.
• Akman, Y., ve İmamoğlu Akman, G. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumunun sosyal zekâ algısına göre incelenmesi. Sakarya Unıversty Journıal of Education, 7(1), 34-38.
• Aktekin, S. (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Arslan, A., ve Çalmaşur, H. (2018). Okul yöneticilerinin çokkültürlü eğitim tutumlarına ve demokratik tutumlarına ilişkin görüşleri: bir karma çalışması. Journal of Computer and Education Resarch, 6(12),163-194.
• Aslan, M., ve Kozikoğlu, İ. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları: Van ili örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Dergisi, 31, 729-737.
• Aydın, H. (2013). Dünyada ve Türkiye’de çokkültürlü eğitim tartışmaları ve uygulamaları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Başarır, F. (2012). Öğretmen adaylarının çok kültürlü eğitime ilişkin görüşlerinin ve öz-yeterlik algılarının değerlendirilmesi: Erciyes Üniversitesi örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Başbay, A., ve Bektaş, Y. (2009). Çok kültürlülük bağlamında öğretim ortamı ve öğretmen yeterlikleri. Eğitim ve Bilim, 34, 30-43.
• Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (1948). İnsan hakları evrensel bildirgesi. 15 Mart 2020 tarihinde https://www.ihd.org.tr/insan-haklari-evrenselbeyannames/ adresinden erişildi.
• Bulut, C., ve Başbay, A. (2015). Öğretmenlerin çok kültürlü yeterlik algılarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 957-978.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (26. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cırık, İ. (2008). Çokkültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 34, 27-40.
• Çelik, R. (2017). Adalet, kapsayıcılık ve eğitimde hakkaniyetli fırsat eşitliği. Fe Dergi, 9(2), 17-29.
• Çekin, A. (2013). Çokkültürlülük ve din öğretimi: din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin çokkültürlü eğitime ilişkin tutumları çerçevesinde bir analiz. Electronic Turkish Studies, 8(12), 241-248.
• Demircioğlu, E., ve Özdemir, M. (2014). Pedagojik formasyon öğrencilerinin çok kültürlü eğitime yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 211-232.
• Gay, G. (2014). Kültürel değerlere duyarlı eğitim: Teori, araştırma ve uygulama. Hasan Aydın (Çev. edit.), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Göksoy, S. (2019). Vatandaşlık eğitimi Mi? Çokkültürlülük ve kapsayıcı eğitimi mi? Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED), 2(2), 1-7.
• Gürel, S. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin çokkültürlü eğitim tutumları ile çokkültürlü kişilik özelliklerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Üniversitesi, Erzincan.
• Guidelinesfor Inclusion: Ensuring Accessto Education for All (2020). 15 Mart 2020 tarihinde https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000140224 adresinden erişildi.
• Inclusive Education Canada (2020). 15 Mart 2020 tarihinde https://inclusiveeducation.ca/about/what-is-ie/ adresinden erişildi.
• İnsan Hakları Bildirgesi (1948). 17 Mart 2020 tarihinde https://www.ihd.org.tr/insan-haklari-evrensel-beyannames/ adresinden erişildi.
• İpek, C. (2015). Eğitimin toplumsal temelleri, Memduhoğlu, H.B, Yılmaz (Ed.), Eğitim bilimine giriş içinde (ss. 21-46). Pegem Akademi: Ankara.
• Kazu, H., ve Deniz, E. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında öğretmenlerin mülteci öğrencilere ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 1336-1368.
• Kaya, İ., ve Aydın, H. (2014). Çoğulculuk çokkültürlü ve çok dilli eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık
• Kervan, S. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile epistemolojik yaklaşımları ile öğretim yaklaşımındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Kesmez, A. (2015). İki dillilik, Zazaca -Türkçe iki dilli akademisyenlerde dil kullanımı ve tercihler. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 1(1),157-165.
• Kırılmaz, M. C. (2019). Sınıf öğretmenlerinin sığınmacılara yönelik kapsayıcı eğitimi gerçekleştirme durumunun incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Koçyiğit, E., ve Şimşek, H. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında Türkiye’de ortaöğretim programlarında çokkültürlülüğün izleri. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 75-90.
• MEB (2006). 5 Mayıs 2020 tarihinde https://www.meb.gov.tr/earged/earged/Hie_degerlendir me.pdf adresinde erişildi.
• Özdemir, M., ve Dil, K. (2013). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitime yönelik tutumları: Çankırı ili örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46(2), 215-232.
• Polat, İ., ve Kılıç, E. (2013). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ve çokkültürlü eğitimde öğretmen yeterlikleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal Of Education Faculty), X(I), 352-372.
• Sevinç, V., Titrek, O., ve Önder, İ. (2009). Çok kültürlü eğitime ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. The International Symposium on Multi-Culturalism in Education, Isparta.
• Şimşek, H., ve Yıldırım, A. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Şimsek, Ü. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutum ve özyeterlikleri ile sınıf içi uygulamalara ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Taştekin, E., Bozkurt Yükçü, Ş., İzoğlu, A., Güngör, İ., ve Işık Uslu, A. E. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin çokkültürlü eğitime yönelik tutumunun ve algılarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1).
• Tortop, H. S. (2014). Öğretmen adaylarının üstün yetenekli ve çok kültürlü eğitime ilişkin tutumları. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi-Journal of Gifted Education Research, 2(2), 16-26.
• Yayla, A. (2015). Eğitimin felsefi temelleri. Memduhoğlu, H.B, Yılmaz, K. (Ed.), Eğitim bilimine giriş içinde (ss.21-46). Pegem Akademi, Ankara.
• Yazıcı, S., Başol, G., ve Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları: Bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(37), 229-242.
• Yıldırım, S. (2016). Kosova’daki öğretmenlerin çok kültürlü eğitime yönelik bilgi, inanç, tutum ve öz yeterliklerinin sınıf içi uygulamalarıyla ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Balıkesir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Ensititüsü, Balıkesir.