Kaynaştırma Eğitiminde Aile Katılımı: Bir Karma Yöntem Araştırması

Yıl 2022, Sayı: 54, 854 - 877, 28.12.2022

Rezzan Zeliha Erden Mecit Aslan

https://doi.org/10.53444/deubefd.1073173

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı ilkokul, ortaokul ve lise düzeyinde kaynaştırma eğitiminde aile katılımının incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda sıralı açıklayıcı karma desen kullanılmıştır. Çalışma, 2019-2020 öğretim yılında Van ili merkez ilçelerdeki (Tuşba, İpekyolu ve Edremit) ilkokul, ortaokul ve liselerde çocuğu kaynaştırma eğitimi alan 355 veli ile yürütülmüştür. Verilerin toplanması sürecinde “Kaynaştırma Eğitiminde Aile Katılımı Ölçeği” ve “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde betimsel istatistikler, bağımsız gruplar için t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, kaynaştırma eğitiminde evde aile katılımının “bazen”, okulda aile katılımının ise “sıklıkla” gerçekleştiği belirlenmiştir. Ayrıca, lise düzeyinde aile katılımının ilkokul ve ortaokul düzeyine göre daha düşük olduğu ve eğitim düzeyi daha yüksek olan velilerin kaynaştırma eğitimine daha çok katılım gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, kaynaştırma eğitimi, aile katılımı

Parental Involvement in Inclusive Education: A Mixed Method Research

Öz

The aim of this study is to examine the parental involvement in inclusive education at primary, secondary and high school levels. For this purpose, sequential explanatory mixed design was used. The study was conducted with 355 parents who their children received inclusive education in primary, secondary and high schools in the central districts of Van (Tuşba, İpekyolu and Edremit) in the 2019-2020 academic year. During the data collection process, "Parental Involvement in Inclusive Education Scale "and "Semi-Structured Interview Form" were used. In the analysis of quantitative data, descriptive statistics, independent samples t-test, and ANOVA were used, while descriptive analysis was used in the analysis of qualitative data. It was concluded that in inclusive education parental involvement at home occurred “sometimes” whereas, parental involvement at school occurred “frequently”. In addition, it was concluded that parental involvement level at high schools is lower than at primary and secondary schools, and parents with higher education levels involve more in inclusive education.

Anahtar Kelimeler

Special education, inclusive education, parental involvement

Kaynakça

• Adams, K. S. & Christenson, S. L. (2000). Trust and the family-school relationship examination of parent-teacher differences in elementary and secondary grades. Journal of School Psychology, 38(5), 477-497.
• Akbaşlı, S. ve Kavak, Y. (2005). Ortaöğretim okullarındaki okul aile birliklerinin görevlerini gerçekleştirme düzeyleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Al-Dababneh, K. A. (2017). Barriers preventing parental involvement in mainstream education of children with specific learning disabilities: parent perspectives. European Journal of Special Needs Education, 33(5), 615- 630.
• Battal, İ. (2007). Sınıf öğretmenlerinin ve branş öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterliliklerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyonkarahisar.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, B. (2009). İlköğretim programının uygulanması sürecine velilerin katılımları ve okula ilişkin tutumları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir.
• Cankaya, Ö. (2010). İlköğretim I. Kademe kaynaştırma eğitimi uygulamalarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Carlisle, E., Stanley, L., & Kemple, K. M. (2005). Opening doors: Understanding school and family influences on family involvement. Early Childhood Education Journal, 33(3), 155-162.
• Cliff, N. (1998). The eigenvalues-greater-than-one rule and the reliability of components. Psychological Bulletin, 103(2), 276.
• Çalışoğlu, M. ve Tanışır, S. N. (2018). İlkokullarda kaynaştırma eğitimine ilişkin paydaş görüşlerinin incelenmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 21-45.
• Çulhaoğlu-İmrak, H. (2009). Okulöncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen ve ebeveyn tutumları ile kaynaştırma eğitimi uygulanan sınıflarda akran ilişkilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Demir, K. M. ve Açar, S. (2011). Kaynaştırma eğitimi konusunda tecrübeli sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 719-732.
• Diken, İ. H. ve Sucuoğlu, B. (1999). Sınıfında zihinsel engelli çocuk bulunan ve bulunmayan sınıf öğretmenlerinin zihinsel engelli çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 25-39.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (3. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eliason, C. & Jenkins, L. (2003). A practical guide to early childhood curriculum. Merrill Prentice Hall. Upper Saddle River, New Jersey, Colombs, Ohio.
• Eripek, S. (2003). Okul öncesi dönemde özel eğitim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını.
• Gönen, A. ve Efilti, E. (2019). Kaynaştırma eğitimine devam eden özel gereksinimli öğrenci ailelerinin eğitime katılım düzeylerinin incelenmesi. International Human & Cıvılızatıon Congress From Past to Future, 17-21 Nisan 2019, Alanya.
• Gözün, Ö. ve Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(02), 65-77.
• Green, C. L. Walker, J. M. T. Hoover-Dempsey, K. V., & Sandler, H. (2007). Parents’ motivations for involvement in children’s education: An empirical test of a theoretical model of parental involvement. Journal of Educational Psychology. 99, 532-544.
• Gürşimşek, İ. (2002). Etkin öğrenme ve aile katılımı. (Ed. I. Gürşimşek). DEÜ Okul Öncesi Eğitiler El Kitabı, İstanbul: Ya-pa Yayınları.
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitimi programının öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarındaki mesleki yeterliliklerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, gelişimi ve ilkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 1-13.
• Kargın, T., Acarlar, F. ve Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmen, yönetici ve anne babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 55-76.
• Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 391-415.
• Kotaman, H. (2008). Türk ana babalarının çocuklarının eğitim öğretimlerine katılım düzeyleri. Eğitim Psikolojisi Dergisi, 21(1), 135-149.
• Miller, R. (1996). The developmentally appropriate inclusive classroom in early education. Diane L. McOscar.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2021). 2021 yılı bütçe raporu. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_12/30125920_2021_BUTCE_SUNUYU.pdf adresinden alınmıştır.
• Metin, N. (1999). Engelli çocuğa sahip ailelerin kaynaştırma programlarına yaklaşımı ve katılımı. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(1), 28-33.
• Orçan-Kaçan, M., Kimzan, İ., Güler Yıldız, T. ve Çağdaş, A. (2019). Öğretmen ve ebeveynlerin aile katılımını etkileyen etmenlere yönelik görüşlerinin incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(3), 370- 381.
• Özbaba, N. (2000). Okulöncesi eğitimcilerin ve ailelerin özel eğitime muhtaç çocuklar ile normal çocukların entegrasyonuna (kaynaştırılmasına) karşı tutumları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Pamuk, H. (2019). Özel gereksinimi olan çocuğa sahip anne-babaların aile katılımları ve aile katılımlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Pena, D. (2000). Parent involvement: Influencing factors and implications. TheJournal of Educational Research, 94(1), 42-54.
• Pijl, S. J., Meijer, C. J., & Hegarty, S. (Ed.). (1997). Inclusive education: A global agenda. Psychology Press.
• Piştav-Akmeşe, P. ve Kayhan, N. (2014). Okul öncesi ve ilkokula devam eden özel gereksinimli öğrencilerin aile katılım düzeylerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 39-56.
• Rogers, M. A., Wiener, J., Marton, I., & Tannock, R., (2009). Supportive and controlling parental involvement as predictors of children’s academic achievement: Relations to children’s ADHD symptoms and parenting stress. School Mental Health, 1(2), 89-102.
• Salıcı-Ahioğlu, Ş. (2006). Öğretmen ve veli görüşlerine göre farklı sosyoekonomik düzeydeki ailelerin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okuma yazma sürecini etkileme biçiminin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Sarı, H. (2003). Özel eğitime muhtaç öğrencilerin eğitimleriyle ilgili çağdaş öneriler. Ankara: Pegem Yayıncılık. Sığırtmaç, A. (2011). Özel gereksinimli çocukların eğitiminde aile katılımı. (Ed. Y. Aktaş Arnas). Aile Eğitimi ve Okul Öncesinde Aile Katılımı. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Silverman, D. (2010). Doing qualitative research. Londra: Sage.
• Sucuoğlu, B. (1996). Kaynaştırma programlarında anne baba katılımı. Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 25-43.
• Sucuoğlu, B. ve Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerini değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1), 41-57.
• Şad, S. H., ve Gürbüztürk, O. (2013). İlköğretim birinci kademe öğrenci velilerinin çocuklarının eğitimine katılım düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(2), 993-1011.
• Şahin, F. T. ve Ünver, N. (2005). Okulöncesi eğitim programlarına aile katılımı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 23-30.
• Taş, E. (2007). Süreğen hastalıklı çocukların kaynaştırma eğitim ortamlarında karşılaştıkları güçlüklerin öğretmen, aile ve çocuklar açısından değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Taşcı, F. (2019). Engelli ve engelli olmayan öğrencilerin bütünleşmesinde okul yönetiminin tutumlarının değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Toros, F. (2011). Aile katılımının genel eğitim sınıflarındaki özel gereksinimli öğrencilerin okuma becerileri ile annelerin ilköğretim okulundan memnuniyetleri üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Tuş, Ö. ve Çifci-Tekinarslan, İ. (2013). Okul öncesi kaynaştırma eğitimine devam eden özel gereksinimli çocukların karşılaştıkları güçlüklerin annelerin görüşlerine göre belirlenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 151-165.
• Uçuş, Ş. (2016). Dezavantajlı çocukların velilerine uygun olarak hazırlanan aile katılım etkinliklerinin (AKE) değerlendirilmesi: Nallıhan Örneği. E-International Journal of Educational Research, 7(1), 1-20.
• Uyanık, H. B. (2019). Otizm spektrum bozukluğu olan okul öncesi dönem çocuklarının ebeveynlerinin aile katılımı hakkında görüşlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Ünal, F. ve İflazoğlu-Saban, A. (2014). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı sınıflarda, öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumları-I. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 406-417.
• Yavuz, G. ve Doğan, N. (2015). Boyut sayısı belirlemede Velicer’in map testi ve Horn’un paralel analizinin kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 176-188.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, H. (2018). Kaynaştırma raporlu çocuğa sahip ailelerin çocuklarının eğitimlerine katılımlarının ve öğretmenle görüşme sıklıklarının eğitimden memnuniyete etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yigen, S. (2008). Çocuğu ilköğretim kademesinde kaynaştırma uygulamalarına devam eden anne-babaların kaynaştırmaya ilişkin görüş ve beklentileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.