Öğrencilerin Sosyal Medya Tutumları ile Sosyal Medyanın Değerler Üzerindeki Etkisi Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Sayı: 56, 410 - 435, 22.06.2023

Ahmet Koç Sümeyye Koç

https://doi.org/10.53444/deubefd.1193261

Cited By: 1

Öz

Teknolojik ilerlemenin her yaştan bireyi etkilediği günümüz ortamında, öğrenme ve kişisel gelişim aşamasında olan gençlerin değerlerinin bu değişimden ne kadar etkilendiğini belirlemek önemli bir araştırma konusudur. Bu araştırmanın amacı, öğrencilerin sosyal medya tutumlarının ve sosyal medya kullanımlarının değerler üzerindeki etkisini belirlemektir. Karma yöntemle yürütülen araştırmada sosyal medya tutum ölçeği, sosyal medyanın temel değerlere etkisi ölçeği ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin tüm bölgelerinde yürütülen araştırmanın nicel boyutuna 457 ortaokul ve lise öğrencisi, nitel boyutuna ise 45 öğrenci ve 33 öğretmen katılmıştır. Araştırmaya göre, öğrencilerin hem sosyal medya tutumları hem de sosyal medyanın değerler üzerindeki etkilerine ilişkin algıları yüksektir. Öğrencilerin sosyal medyaya yönelik tutumları ile sosyal medyanın değerleri etkilediğine ilişkin algıları arasında yüksek düzeyde pozitif bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Dayanışma, paylaşma, yardımseverlik, vatanseverlik, duyarlılık ve doğa sevgisi sosyal medyanın kullanımıyla artan değerler olarak ifade edilmiştir. Sosyal medya kullanımıyla birlikte sosyallik, empati, sevgi, saygı, dürüstlük, sorumluluk ve çalışkanlık değerlerinin azaldığı belirtildi. Özellikle dürüstlük, şeffaflık ve mahremiyet açısından kazandırılması amaçlanan değerler için zengin içerikler hazırlanabilir, bireysel ve kurumsal çalışmalar arttırılabilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya, Değerler eğitimi, Teknoloji, Sosyal medya tutumu, Temel değerler

The Relationship between Students’ Social Media Attitudes and the Effects of Social Media on the Values

Öz

In today’s environment, where technological advancement affects individuals of all ages, it is an important research topic to determine how much the values of teenagers who are in the learning and personal development stage are affected by this change. This research aims to determine the effects of students’ social media attitudes and social media use on values. A social media attitude scale, social media’s impact on values scale, and a semi-structured interview form had been utilized in the research conducted with a mixed method. Four hundred fifty-seven secondary and high school students had participated in the quantitative dimension of the study conducted in all regions of the Turkish Republic of Northern Cyprus, and 45 students and 33 teachers had participated in the qualitative measurement. According to the research, both the social media attitudes of the students and their perception of social media’s impacts on values are high. there is a strong correlation between the student’s perception of social media and their beliefs that it influences values. Solidarity, sharing, patriotism, togetherness, sensitivity, and love of nature had been expressed as values that increased with social media usage. It had been stated that the importance of sociability, empathy, love, respect, honesty, responsibility, and diligence decreases with the use of social media. Rich content can be prepared, and individual and institutional studies can be increased, especially for the values aimed to be gained in terms of honesty, transparency, and privacy.

Anahtar Kelimeler

Social Media, Values education, Technology, Social media attitudes, Basic values

Kaynakça

• Abu Bakar, E., Draman, N. J., & Saidin, A. Z. (2018). Value, religiosity and behavior in social media. 2018 International Conference on Information and Communication Technology for the Muslim World, IEEE Publishing, 42-46.
• Akyürek, M. İ. (2020). Lise öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ve sosyal medyaya ilişkin tutumları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 58-92.
• Alkan, V., Şimşek, S., & Armağan Erbil, B. (2019). Karma yöntem: Öyküleyici alanyazın incelemesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 559-582.
• Altıntaş, M. E. (2016). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin değer öğretiminde yaptıkları işbirlikleri-nitel bir araştırma. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(30), 339-352.
• Avcı, N., & Topçu, D. (2021). Toplumsal değerlerden uzaklaşma. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 139-151.
• Ayaydın, Y., & Yıldız-Ayaydın, H. (2018). Sosyal medyanın değer oluşturma sürecindeki rolünün öğrenci görüşleriyle incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(35), 57-89.
• Aydın-Çakır, A. & Türkeş-Kılıç, S. (2021). Bilimsel çalışmalarda karma yöntem nasıl kullanılır? Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42(1), 1-15.
• Aygül, H. H., & Gürbüz, G. (2021). Çocuklara yönelik din temalı dijital eğitsel oyunların göstergebilimsel çözümlemesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 25, 51-75.
• Baki, A. & Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 1-21.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,7(1), 231-274.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Başol, N. (2016). Osmanlı Dönemi kadın divan şairlerinden Mihri Hatun Divanı’nın söz varlığı unsurları ve değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bayırlı, H., Doruk, O., & Tüfekçi, A. (2020). Öğretmenlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri: Afyonkarahisar örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(3), 865-894.
• Bolat, D. & Korkmaz, Ö. (2021). Ortaokullarda ergenlik çağındaki öğrencilerin siber zorbalik davranışları, sosyal medya bağımlılıkları ve sosyal medya bozuklukları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(1), 253-268.
• Brännback, M., Nikou, S., & Bouwman, H. (2017). Value systems and intentions to interact in social media: The digital natives. Telematics and Informatics, 34(4), 365-381.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. In Confirmatory factor analysis for applied research. The Guilford Press.
• Bryman, A. (2006). Integrating quantitative and qualitative research: how is it done? Qualitative Research, 6(1), 97-113.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ceylan Çapar, M. & Ceylan, M. (2022). Durum çalışması ve olgubilim desenlerinin karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 295-312.
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2018). Designing and conducting mixed methods research. SAGE Publishing.
• Çalapkulu, Ç., & Alp, F. (2020). Dijital ebeveynler ile çocukların sosyal medya kullanımı üzerindeki mahremiyet ilişkisi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(8), 132-144.
• Çepni, O., Kılınç, A. Ç., & Kılcan, B. (2018). Problems experienced in postgraduate education and solutions: A qualitative study on graduate students’ views. International Online Journal of Educational Sciences, 10(1), 1-16.
• Deniz, L., & Gürültü, E. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 355-367.
• Dilber, F. (2019). Aile içi iletişimde sosyal medya: karamanoğlu mehmetbey üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 334-381.
• Erdoğmuş, Z. (1976). Değerler, norm ve sosyal kontrol. MEB Yayıncılık.
• Ergün Kaplan, S., & Sulak, S. A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin toplumsal değerlere yönelik bakış açılarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 840-858.
• Feather, N.T. (1975). Values in education and society. The Free Press Publishing.
• Göksu, M. Z. (2018). İmam Hatip ortaokulları ile diğer devlet ortaokullarının değerler eğitimi açısından karşılaştırılması (Erzincan ili örneği). (Yayınlanmamış doktora tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Gül, R. E. (2016). Sosyal medyada hadis kullanımı -Facebook ve Twitter özelinde-. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 163-182.
• Gündoğan, A. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının görüşlerine göre değer eğitiminin gerekliliği ve hayat bilgisi dersi bağlamında işlevselliği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 599-628.
• Güney, M. & Taştepe, T. (2020). Ergenlerde sosyal medya kullanımı ve sosyal medya bağımlılığı. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 183-190
• Gürgan, U. & Demirel, N. (2021). Ergenlerin sosyal medya kullanımlarının sosyal ilişkilerine ve sosyal kaygı düzeylerine etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(3), 79-104.
• Hacıkeleşoğlu, H. (2021). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı, dindarlık ve ahlaki kayıtsızlık ilişkisi üzerine bir araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 21(2), 887-918.
• Hussain, N. S. F. & Abdul Rahim, R. (2022). Student academic performance, educational factors and collaborative learning in social media: a new conceptual realism. Global Business and Management Research: An International Journal, 14(4), 13-27.
• İliş, A., & Gülbahçe, A. (2019). Sosyal medya bağımlılığı ile iletişim becerileri arasındaki yordayıcı ilişkinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 78, 45-60.
• İnan Kılıç, A. (2020). Lise öğrencilerinin manevi- insani değerler eğilimi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 24(2), 807-831.
• Jarman, H.K., Marques, M. D., McLean, S. A., Slater, A., ve Paxton, S. J. (2021). Motivations for social media use: associations with social media engagement and body satisfaction and well-being among adolescents. Journal of Youth Adolescence 50, 2279-2293.
• Kahveci, H. (2021). Sosyal medya içeriklerinin ahlaki değerler bağlamında incelenmesi: YouTube örneği. Anadolu Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 204-225.
• Kalender, M. E. (2016). Fen lisesi ve sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıklarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Kamer, S. T., & Şahin, M. (2021). Değerlere ve değerler eğitimine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 725-744.
• Karaboğa, M. T. (2018). Üniversite öğrencilerinin bir sosyalleşme alanı olarak sosyal medya hakkındaki görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 912-936.
• Kılınç, İ., & Gündüz, Ş. (2017). Lise öğrencilerinin siber duyarlılık, internet bağımlılığı ve insani değerlerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 261-283.
• Kirmanoğlu, B. (2016). Değerler eğitiminin ilkokul toplum hizmeti uygulamalarına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Kline, T. J. B. (2005). Psychological testing apractical approach to design and evaluation. CA: SAGE Publications.
• Koç, A. & Budak, Y. (2021). Milli değerlerin kazanımında sosyal ve kültürel faaliyetlerin etkisi ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 54, 54-74. doi: 10.15285/maruaebd.817305
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
• Morgan, D. L. (2014). Integrating qualitative and quantitative methods: A pragmatic approach. Sage.
• Morse, J. M. (2016). Mixed method design: Principles and procedures. Routledge.
• Oğuz, S., & Sözcü, U. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre sosyal medya kullanımının değerler üzerine etkisi. Journal of Turkish Studies, 11(9), 617-634.
• Otrar, M., & Argın, S. (2015). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 391-403.
• Öztürk, M. F., & Talas, M. (2015). Sosyal medya ve eğitim etkileşimi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 7(1), 101-120.
• Panchanathan, S., & Raj, K. (2022). A study on impact of social media among students of adolescent age group on individual performance. International Journal of Professional Business Review, 7(3), e0505.
• Rokeach, M. (1973). Nature of human values. The Free Press Publishing.
• Sezer, Ş. (2021). Ortaokullarda değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri: bir durum çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(41), 171-205.
• Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2017). Motivated for teaching? Associations with school goal structure, teacher self-efficacy, job satisfaction and emotional exhaustion. Teaching and Teacher Education, 67, 152-160.
• Suiçmez, M. & Özdemir, M. (2020). Üniversite öğrencilerinin kişilerarası iletişiminde sosyal medyanın yeri ve önemi. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 111-142.
• Swirsky, J. M., Rosie, M., & Xie, H. (2022). Correlates of early adolescents’ social media engagement: The role of pubertal status and social goals. Journal of Youth an Adolescence, 51, 74–85.
• Şahin, T., & Ballı, E. (2020). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 59-74.
• Şener, S., & Yiğit, B. (2021). Sosyal medyanın gençlerin düşünce ve değerlerine etkisi. Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi, 5(3), 529-553.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Allyn & Bacon/Pearson Education.
• Tashakkori, A., Johnson, R. B., & Teddlie, C. (2021). Foundations of mixed methods research: Integrating quantitative and qualitative approaches in the social and behavioral sciences (2nd ed.). Sage.
• Taşçı Ağaoğlu, S., & Durmaz, A. (2021). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ve dijital okuryazarlıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kapadokya Eğitim Dergisi, 2(2), 26-31.
• Tekin, H. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ile algılanan insani değerlerin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Tóth-Király, I., Morin, A. J., Hietajärvi, L., & Salmela-Aro, K. (2021). Longitudinal trajectories, social and individual antecedents, and outcomes of problematic internet use among late adolescents. Child Development, 92(4), 653-673. doi: 10.1111/cdev.13525
• TRNC. (1986). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Yasası (17/1986(51)). http://www.mebnet.net/sites/default/files/yasalar/17-1986.pdf
• TRNC. (2018). KKTC Temel Eğitim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi Öğretim Programı. http://talimterbiye.mebnet.net/Ogretim%20Programlari/2018-2019/Din.pdf
• Valkenburg, P. M., & Piotrowski, J. T. (2017). Plugged in: How media attract and affect youth. Yale University Press.
• Uğurlu, S. (2018). Sosyal medya sosyal sorumluluk projelerinde, içerik üretimine ve yarattığı etkileşime yönelik bir inceleme. Küçük Asya Çalışmaları, AGP Özel Sayısı, 199-218.
• Urfalıoğlu, M., Şahin, S. & Kürkçü, M. (2021). Lise son sınıf öğrencilerinin “sosyal medya” kullanım amaçlarının incelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(2), 442-454.
• Ye, G. (2020). Patti M. Valkenburg and Jessica Taylor Piotrowski: Plugged in: How Media Attract and Affect Youth. J Youth Adolescence 49, 1343-1348.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. basım). Seçkin Yayıncılık.
• Yurtkoru, E. S., Çinko, M., & Durmuş, B. (2018). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Beta Yayıncılık.
• Zümrütkal, S. & Arslantaş, H. A. (2021). Değer eğitimi perspektifinde öğretmen rolü. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(50), 240-253.