Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Üstbiliş Farkındalıkları

Yıl 2023, Sayı: 57, 2039 - 2058, 30.09.2023

Betül Özkan , Ensar Yıldız

https://doi.org/10.53444/deubefd.1317779

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, okul öncesi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalıklarının araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma karma desen türlerinden olan açıklayıcı sıralı desen kullanılarak tasarlanmıştır. Çalışmada nicel araştırma türlerinden tarama modeli ve nitel araştırma türlerinden açıklayıcı durum çalışması kullanılmıştır. Çalışma grubu kartopu ve kolay ulaşılabilir örnekleme kullanılarak belirlenmiştir. Çalışma grubunu okul öncesi öğretmenliği lisans programında öğrenim gören 247 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmanın nicel verileri Fırat-Durdukoca ve Arıbaş (2019) tarafından geliştirilen “Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği” kullanılarak, nitel verileri ise araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde SPSS 23.0 paket programı aracılığıyla t-testi ve ANOVA, nitel verilerin analizinde MAXQDA Analytics Pro 2018 programı kullanılarak betimsel analiz, içerik ile iki vaka analizi yapılmıştır. Araştırmada okul öncesi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalıklarına ilişkin yaş, sınıf düzeyi, kardeş sayısı, anne-baba öğrenim durumu ve ebeveyn tutumuna değişkenleri arasında anlamlı farklılık bulunamamış sadece istatistiksel olarak cinsiyet değişkeni açısından erkekler lehine anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Yapılan görüşmelerde okul öncesi öğretmen adaylarının büyük çoğunluğunun üstbilişin planlama bileşenine dikkat ettikleri, konuyu öğrenip öğrenmeme sürecinde konuyla ilişkili zihninden kendine soru sorma, zihninden konuyu tekrar etme, başka bir kişiye kendisine konuyla ilgili soru sordurma gibi uygulamalar yaparak performanslarını değerlendirdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Okul öncesi eğitimi lisans programlarına üstbilişin ders olarak eklenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üstbiliş, öğretmen adayları, okul öncesi öğretmen adaylarının görüşleri, üstbilişsel farkındalık.

Kaynakça

• Acun, S. (2022). Pısa 2018 verilerinde üst biliş stratejilerin ve okuma becerilerinin matematik ve fen okuryazarlıklarına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Ankara Üniversitesi.
• Alcı, B., & Karatas, H. (2011). Teacher candidates’ metacognitive awareness according to their domains and sex. International Journal of Multidisciplinary Thought, 1(6), 255-263.
• Alkan, S. & Açıkyıldız, G. (2020). Öğretmen adaylarının üstbiliş farkındalıkları. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(29), 43-63. https://doi.org/10.35675/befdergi.478133
• Altun, D, (2022). Türkçe öğretmeni adaylarının üst bilişsel okuma stratejileri ile duygusal zekâları arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Asy'ari, M., & Ikhsan, M. (2019). The Effectiveness of Inquiry Learning Model in Improving Prospective Teachers' Metacognition Knowledge and Metacognition Awareness. International Journal of Instruction, 12(2), 455-470. https://doi.org/10.29333/iji.2019.12229a
• Aydın-Çakır, A., & Türkeş-Kılıç, S. (2021). Bilimsel çalışmalarda karma yöntem nasıl kullanılır?. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42, 1-15. https://doi.org/10.30794/pausbed.802568
• Aydın, E. (2022). Zihin haritalarıyla desteklenen üstbilişsel eğitim programının okul öncesi dönem çocuklarının üstbiliş, öz düzenleme ve yürütücü işlev becerilerine etkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi], Marmara Üniversitesi.
• Bakioğlu, B., Küçükaydın, M. A., & Karamustafaoğlu, O. (2015). Öğretmen adaylarının bilişötesi farkındalık düzeyi, problem çözme becerileri ve teknoloji tutumlarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 22-33.
• Bayazıt, H. (2022). Sekizinci sınıf öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıklarının incelenmesi . [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Baydilek, N.B., & Türkoğlu, A. (2018). Okul öncesi eğitim programı ve örtük program bağlamında akıl yürütme becerilerinin yeri. Elementary Education Online, 15(2), 367-377. https://doi.org/10.17051/io.2016.76119
• Biernacki P., & Waldorf D. (1981). Snowball sampling: Problems and techniques of chain referral sampling. Sociological methods & research, 10(2), 141-63. https://doi.org/10.1177/004912418101000205
• Bryce, D., & Whitebread, D. (2012). The development of metacognitive skills: evidence from observational analysis of young children’s behavior during problem-solving. Springer Science+Business Media.
• Çalgıcı, G. (2018). Farklı sınıf seviyelerindeki öğrencilerin üstbilişsel farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından boylamsal incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Marmara Üniversitesi.
• Dağ, R. (2022). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının üstbiliş düşünme becerileri, akademik özyeterlikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Aksaray Üniversitesi.
• Dağal, A. B., Hamamcı, B., & Yayla, K. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilişötesi farkındalıkları ile duygusal zeka özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 583-608. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202043222
• De Spinoza, B. (1985). The Collected Works of Spinoza (1.Cilt). (Çev. E. Curley). Princeton University Press.
• Demircioğlu, H. (2008). Matematik öğretmen adaylarının üstbilişsel davranışlarının gelişimine yönelik tasarlanan eğitim durumlarının etkililiği. [Yayınlanmamış doktora tezi], Gazi Üniversitesi.
• Demirel, M., Aşkın, İ., & Yağcı, E. (2015). An investigation of teacher candidates’ metacognitive skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174, 1521-1528. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.783
• Deniz, D., Küçük, B., Cansız, Ş., Akgün, L., & İşleyen, T. (2014). Ortaöğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Üstbiliş Farkındalıklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 305-320.
• Desoete, A., Roeyers, H., & Buysee, A. (2001). Metacognition and mathematical problem solving in grade 3. Journal Of Learning Disabilities, 34(5), 435-449. https://doi.org/10.1177/002221940103400505
• Desoete, A. (2007). Evaluating and ımproving the matematics teaching-learning process through metacognition. Electronic Jurnals Of Research İn Education &Psychology, 13(53).
• Duruk, Ü. (2017). Üst bilişsel stratejilere dayalı bağlam temelli doğrudan yansıtıcı bilimin doğası öğretimi yaklaşımının fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimin doğası anlayışlarına ve bu anlayışların kalıcılığına etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi], Adıyaman Üniversitesi.
• Ekici, F. Y., & Balcı, S. (2018). Okul öncesi öğretmenliği ve çocuk gelişimi öğrencilerinin üstbiliş düzeylerinin ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(4). 345 – 359. https://doi.org/10.31461/ybpd.478948
• Fırat-Durdukoca, Ş., & Arıbaş, S. (2019). Öğretmen adaylarına yönelik “üstbilişsel farkındalık ölçeği”nin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi , 18 (72) , 1541-1557 . https://doi.org/10.17755/esosder.474601
• Flavell, J. H. (Ed.). (1977). Cognitive development. Prentice-hall.
• Gül, Ş., Özay, K., & Yılmaz, S. S. (2015). Biyoloji öğretmeni adaylarının üstbiliş farkındalıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hayef Journal Of Education, 12(1), 83-91.
• Gündüzalp, C. (2020). Proje ve kaynak tabanlı öğretim yöntemlerinin öğretmen adaylarının sosyal zekâ, üst bilişsel düşünme ve akademik başarılarına etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi], Atatürk Üniversitesi.
• Gürşimşek, I., Çetingöz, D., & Yoleri, S. (2009). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin bilişüstü farkındalık düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. In The first International Congress of Educational Research, 1-3 Mayıs 2009, Çanakkale, Türkiye.
• Hacker, D.J., & Dunlosky, J. (2003). Not all metacognition is created equal. New directıons for teaching and learning, (95).
• Hart, L. C., & Memnun, D. S. (2015). The Relationship between preservice elementary mathematics teachers' beliefs and metacognitive awareness. Journal of Education and Training Studies, 3(5), 70-77. http://dx.doi.org/10.11114/jets.v3i5.840
• Kışkır, G. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi farkındanlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Atatürk Üniversitesi.
• Kramarski, B., & Michalsky, T. (2009). Three metacognitive approaches to training pre-service teachers in different learning phases of technological pedagogical content knowledge. Educational Research and Evaluation, 15(5), 465-485. https://doi.org/10.1080/13803610903444550
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1986). But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New directions for program evaluation, 30, 73-84. https://doi.org/10.1002/ev.1427
• Marulis, L., & Nelson, L.J. (2020). Metacognitive processes and associations to executive function and motivation during a problem-solving task in 3–5 year olds. Metacognition and Learning.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. Turan, S.). Nobel Yayın Dağıtım.
• Metallidou, P. (2009). Pre-service and in-service teachers' metacognitive knowledge about problem-solving strategies. Teaching and Teacher Education, 25(1), 76-82. https://doi.org/10.1016/j.tate.2008.07.002
• Mowling, C. M., & Sims, S. K. (2021). The metacognition journey: Strategies for teacher candidate exploration of self and student metacognition. Strategies, 34(2), 13-23. https://doi.org/10.1080/08924562.2020.1867268
• Özsoy, G., & Günindi, Y. (2011). Okul öncesi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık düzeyleri. Elementary Education Online, 10(2), 430-440.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri.(Çev. Ed. Bütün, M. ve Demir, S. B.). PEGEM Akademi.
• Smortchkova, J., & Shea, N. (2020). Metacognitive development and conceptual change in children. Review of Philosophy and Psychology, 11, 745-763. https://doi.org/10.1007/s13164-020-00477-7
• Stewart, P. W., Cooper, S. S., & Moulding, L. R. (2007). Metacognitive development in professional educators. The Researcher, 21(1), 32-40.
• Taşkıran, M.S. (2022). Üniversite öğrencilerinde bilişsel esneklik, üst bilişler ve psikolojik esneklik arasındaki ilişkilerin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Akdeniz Üniversitesi.
• Tosun, A., & Irak, M. (2008). Üstbiliş Ölçeği-30’un Türkçe uyarlaması, geçerliği, güvenirliği, kaygı ve obsesif-kompülsif belirtilerle ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(1), 67-80.
• Tuncer, M., & Kaysi, F. (2013). Öğretmen adaylarının üst biliş düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi. Turkish Journal Of Education, 2(4). 44–54. https://doi.org/10.19128/turje.181069
• Yağcı, B. S. (2022). Özel yetenekli öğrencilerin üst bilişsel farkındalıkları ile özerk öğrenme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Sakarya Üniversitesi.
• Yıldız, H. (2012). Üst biliş stratejilerinin öğretmen adaylarının üst bilişsel farkındalıklarına ve öz yeterliklerine etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi], İnönü Üniversitesi.