Psikolojik Danışmanların Özel Eğitim Öz Yeterlik Algıları ve Özel Gereksinimi Olan Bireylere Yönelik Tutumları

Yıl 2023, Sayı: 57, 2102 - 2126, 30.09.2023

İlknur Nurkan , Yeşim Güleç Aslan , Özcan Erkan Akgün

https://doi.org/10.53444/deubefd.1322115

Öz

Bu araştırmada psikolojik danışman ve rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algıları ve özel gereksinimi olan bireylere yönelik tutumları incelenmiştir. Psikolojik danışman ve rehber öğretmenlerin katıldığı bu araştırmada veriler; Kişisel Bilgi Formu, Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği ve Engellilere Yönelik Tutum Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın verileri; IBM SPSS Statistics 26 paket programı ile analiz edilmiş, betimsel analizler, korelasyon analizi, bağımsız örneklem t testi analizi, tek yönlü varyans analizi, Kruskal-Wallis testi, Mann-Whitney U testi kullanılarak incelenmiştir. Araştırmada; psikolojik danışman ve rehber öğretmenlerin özel gereksinimi olan bireylere yönelik tutumları olumsuza yakın olarak bulunurken, özel eğitim öz yeterlik algılarının orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın dikkat çeken bir sonucu ise psikolojik danışman ve rehber öğretmenlerin özel gereksinimi olan bireylere yönelik tutumları ile özel eğitim öz yeterlik algıları arasındaki ilişkinin negatif yönde ve anlamlı düzeyde olmasıdır. Öz yeterlik ve tutum puanları cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, mesleki çalışma süresi, kurum türü ve özel eğitime yönelik hizmet içi eğitim alma değişkenlerine göre incelendiğinde, tutum ve öz yeterlik puanlarında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Sonuçlar alan yazın ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, psikolojik danışmanlık, tutum, özyeterlik

School Counselors’ Sense of Self-Efficacy in Special Education and Their Attitudes Towards Individuals with Special Needs

Öz

This research was carried out to examine the school counselors’ sense of self-efficacy regarding psychological counsultation and guidance in special education and their attitudes towards individuals with special needs. In the research the data were collected through an information form for demographic info, School Counselors’ Self-Efficacy Scale regarding Special Education and the Attitude toward Disabled Persons Scale. The collected data have been analyzed with the help of the software called IBM SPSS Statistics 26. The data obtained were analyzed by descriptive analysis, correlation, independent sample t-test, one-way analysis of variance (one-way ANOVA), Kruskal Wallis H test and Mann Whitney U test. Results revealed that school counselors attitudes towards individuals with special needs close to negative attitude and their level of sense of self-efficacy regarding psychological counsultation and guidance in special education is moderate. One of the remarkable finding of the study is that there was a significant negative relationship between attitudes and self-efficacy. Also there were no significant differences between school counselors’ self-efficacy perceptions and attitudes with their gender, age, education level, year of job experience, school levels they work, participation in in-service training/seminar. The obtained findings were discussed in the light of the literature.

Anahtar Kelimeler

special education, school counselor, attitude, self efficacy

Kaynakça

• Ajzen, I., & Fishbein, M. (2000). Attitudes and the attitude-behavior relation: Reasoned and automatic processes. European Review of Social Psychology, 11(1), 1-33. doi:https://doi.org/10.1080/14792779943000116
• Akgün, E. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin bakış açısıyla anasınıflarındaki rehberlik hizmetlerinin değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 9(2), 474-482.
• Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009a). Rehber öğretmen özel eğitim öz yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(01), 29-42. doi:https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000131
• Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009b). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3), 709-720.
• Alnahdi, G. H. (2019). The positive impact of including students with intellectual disabilities in schools: Children’s attitudes towards peers with disabilities in Saudi Arabia. Research in Developmental Disabilities, 85, 1-7. doi:https://doi.org/10.1016/j.ridd.2018.10.004
• Alorani, O., Ibrahim, A., & AL-labadi, N. (2020). Effect of field training on the attitude of students towards persons with disabilities in special education centers. International Journal of Education and Practice, 8(2), 337-346. doi:10.18488/journal.61.2020.82.337.346
• American School Counselor Association. (2019). The ASCA national model: A framework for school counseling programs (4. baskı). Alexandria, VA: Author.
• Arslan, K. (2023). Otizmli bireylere yönelik toplumsal farkındalık düzeyinin incelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(34), 28-47. doi:https://doi.org/10.33692/avrasyad.1167352
• Arşit, M. H. (2019). Özel eğitim okulları ile rehberlik ve araştırma merkezlerinde görev yapan rehberlik öğretmenlerinin özel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin özyeterliliklerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Biruni Üniversitesi.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191. doi:https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2), 122. doi:https://doi.org/10.1037/0003-066X.37.2.122
• Bandura, A. (1986). Fearful expectations and avoidant actions as coeffects of perceived self-inefficacy. American Psychologist, 41(12), 1389–1391. doi:https://doi.org/10.1037/0003-066X.41.12.1389
• Bandura, A., & Adams, N. E. (1977). Analysis of self-efficacy theory of behavioural change. Cognitive Therapy and Research, 1(4), 287-31. doi:https://doi.org/10.1007/BF01663995
• Bengisoy, A., & Özdemir, M. B. (2020). İlköğretime devam eden çocukların ailelerinin psikolojik danışma gereksinimlerinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 15(25), 3528-3550. doi:https://doi.org/10.26466/opus.634810
• Bialka, C. S., & Havlik, S. (2020). Understanding elementary and middle school counselors' experiences with disability awareness and advocacy. Journal of School Counseling, 18(25), n25.
• Bodenhorn, N., & Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale, measurement and evaluation in counseling and development, 38(1), 14-28. doi:https://doi.org/10.1080/07481756.2005.11909766
• Boulden Jr, R. A. (2020). Development and validation of the students with learning disabilities school counselor self-efficacy scale: A psychometric study. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Old Dominion University.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Christy, X. I., & Mythili, T. (2020). Self-esteem, self-efficacy and academic performance among adolescents. Journal of Indian Association for Child and Adolescent Mental Health, 16(2), 123-135.
• Çelik, F., Terkeş, N., Uslular, E., Şahin, Ö., Savaş, L., Karateke, A., Duygun, G., & Kahraman, H. (2017). Hemşirelerin işitme engelli bireylere yönelik tutumlarının belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(4), 244-253.
• Çimşir, E. (2019). Özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik dersinin psikolojik danışman adaylarının engelli öğrencilere ilişkin tutumlarına ve hazırlık düzeylerine etkisi. Ilkogretim Online, 18(3), 1046-1058. doi:10.17051/ilkonline.2019.610618
• Çitil, M., Karakoç, T., & Küçüközyiğit, M. S. (2018). Özel eğitim lisans dersinin öğretmen adaylarının bilgi düzeylerine ve engellilere yönelik tutumlarına etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 815- 833. doi:https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-431449
• Çolak, A., Vuran, S., & Uzuner, Y. (2013). Kaynaştırma uygulanan bir ilköğretim sınıfındaki sosyal yeterlik özelliklerinin betimlenmesi ve iyileştirilmesi çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14(02), 33-53. doi:https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000183
• Dengiz, G. (2017). Psikolojik danışmanların engelli bireylere yönelik tutumlarının konjoint analizi kullanılarak incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Deniz, S. (2017). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik özyeterlik algılarının incelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(38), 154-175.
• Derin Kılıç, A., & Er, E. (2021). Rehber öğretmenleri ile rehber öğretmen adaylarının özel eğitime rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin öz-yeterlik algı düzeylerinin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 26-44.
• Diken, İ. H. (2006). Preservice teachers’ efficacy and opinions toward inclusion of students with mental retardation. Eurasian Journal of Educational Research, 23, 72-81.
• Earnshaw, V. A., Quinn, D. M., & Park, C. L. (2012). Anticipated stigma and quality of life among people living with chronic illnesses. Chronic Illness, 8(2), 79-88. doi:https://doi.org/10.1177/1742395311429393
• Emiroğlu, S., & Gençtanırım Kurt, D. (2023). Psikolojik danışman bakış açısıyla okul terki. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 6(1), 51-78. doi:https://doi.org/10.58433/opdd.1267965
• Fırat, T., & Koyuncu, İ. (2019). (2019). Lise öğrencilerinin özel gereksinimli bireylere yönelik sosyal kabul düzeyleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 503-525. doi:https://doi.org/10.17152/gefad.431264
• Goldsmith, S. K. (2011). An exploration of school counselors' self-efficacy for advocacy of gifted students. [Yayınlanmamış doktora tezi]. The University of Iowa.
• Gürbüz, S. F. (2012). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan rehber öğretmenlerin özel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışmaya yönelik öz yeterlik algıları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe-yöntem-analiz. Seçkin Yayıncılık.
• Güven, D. (2021). Destek eğitim odası öğretmeninin rol ve sorumlulukları. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 450-463. doi:https://doi.org/10.24315/tred.770595
• Havlik, S. A., Malott, K., Yee, T., DeRosato, M., & Crawford, E. (2019). School counselor training in professional advocacy: The role of the counselor educator. Journal of Counselor Leadership and Advocacy, 6(1), 71-85. doi:https://doi.org/10.1080/2326716X.2018.1564710
• Hernandez, T. J., & Seem, S. R. (2004). A safe school climate: A systemic approach and the school counselor. Professional School Counseling, 7(4), 256-262.
• İnceoğlu, M. (2011). Tutum algı iletişim. Siyasal Kitapevi.
• Kanak, M., Ersoy, M., & Yerliyurt, N. S. (2018). Okul öncesinde rehberlik hizmetlerinin gerekliliğinin rehber öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, 22(76), 187-208.
• Kandemir, M. A., Kurt, K., & Apaydın, Z. (2021). Farklı branşlardaki öğretmenlerin kaynaştırma eğitimlerine yönelik tutumlarının incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 15-34.
• Karacan Özdemir, N., & Bacanlı, F. (2020). Sosyal duygusal öğrenme becerileri ve kariyer gelişimi: Öğretmen ve psikolojik danışman rolleri. Milli Eğitim Dergisi, 49(226), 323-344.
• Karataş, Z. (2020). Sosyal hizmet ve ilahiyat lisans programı öğrencilerinin engelli bireylere ilişkin tutumları. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 0(15), 65-79. doi:https://doi.org/10.46218/tshd.710073
• Karataş, Z., & Şahin Baltacı, H. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(2), 427-460.
• Kıran, B., & Dengiz, G. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının cinsiyet, deneyim ve öz yeterliklerine göre engelli bireylerin eğitilmesine yönelik tutumlarının incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(52), 43-67.
• Kola, E. (2012). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin özyeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Üniversitesi.
• Köksal, H. K. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının özel eğitim öz yeterlik algıları ile iş doyumları arasındaki ilişki: Mersin ili örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çağ Üniversitesi. Kurt, A. (2022). Bütünleştirmenin tarihsel gelişimi, mevcut durumu ve yaşanan sorunlar. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(1), 16-34.
• Kürkçüoğlu, I., Ergan, M., Elmas Alsını, T. G., Keskin, T., Alsını, A. M., & Başkurt, F. (2021). Diş hekimliği öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 28(3), 433-440. doi:https://doi.org/10.17343/sdutfd.903561
• Lambie, G. W., Stickl Haugen, J., Borland, J. R., & Campbell, L. O. (2019). Who took "counseling" out of the role of professional school counselors in the United States?. Journal of School-Based Counseling Policy and Evaluation, 1(3), 51-61.
• Larson, L. M., & Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26(2), 179-218. doi:https://doi.org/10.1177/0011000098262001
• Lewis, J., Mooney, A., Brady, L., Gill, C., Henshall, A., Wilmott, N., … Statham, J. (2010). Special educational needs and disability: Understanding local variation in prevalence, service provision and support. (Research Report DCSF-RR211). London: Department for Children, Schools and Families.
• Lindsay, G. (2018). Screening for children with special Needs: Multidisciplinary approaches. Routledge.
• Lombardi, A., Murray, C., & Dallas, B. (2013). University faculty attitudes toward disability and inclusive instruction: Comparing two institutions. Journal of Postsecondary Education and Disability, 26(3), 221-232.
• Malone, C. R. (2021). The effect of background experience on school counselor self-efficacy when working with students with disabilities. [Yayınlanmamış doktora tezi]. The George Washington University.
• Markova, M., Pit-ten Cate, I., Krolak-Schwerdt, S., & Glock, S. (2016). Preservice teachers' attitudes toward inclusion and toward students with special educational needs from different ethnic backgrounds. The Journal of Experimental Education, 84(3), 554-578. doi:https://doi.org/10.1080/00220973.2015.1055317
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018, 7 Temmuz). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Resmî Gazete (Sayı: 30741). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2020, 14 Ağustos). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği. Resmi Gazete (Sayı: 31213). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/08/20200814-2.htm
• Montgomery, A., & Mirenda, P. (2014). Teachers’ self-efficacy, sentiments, attitudes, and concerns about the inclusion of students with developmental disabilities. Exceptionality Education International, 24(1). doi:https://dx.doi.org/10.14288/1.0071913
• Morin, D., Rivard, M., Crocker, A. G., Boursier, C. P., & Caron, J. (2013). Public attitudes towards intellectual disability: A multidimensional perspective. Journal of Intellectual Disability Research, 57(3), 279-292. doi:https://doi.org/10.1111/jir.12008
• Mueller, C. (2019). Adolescent understandings of disability labels and social stigma in school. International Journal of Qualitative Studies in Education, 32(3), 263-281. doi:https://doi.org/10.1080/09518398.2019.1576940
• Nagase, K., Tsunoda, K., & Fujita, K. (2021). Effects of teacher efficacy and attitudes toward inclusive education for children with disabilities on the emotional distress of middle school teachers in Japan. Cogent Education, 8(1), 2007572. doi:https://doi.org/10.1080/2331186X.2021.2007572
• Nice, M. L., Potter, P., & Hecht, C. L. (2023). The role of school counselors in preparing students for the developmental transition from adolescence to emerging adulthood. Journal of Child and Adolescent Counseling, 1-13. doi:https://doi.org/10.1080/23727810.2023.2183798
• Olufemi, T. D. (2012). Theories of attitudes. C. D. Logan ve M. I. Hodges (Ed.). Psychology of attitudes (61-78) içinde. Nova Science.
• Ooi, P. B., Wan Jaafar, W. M. B., & Baba, M. B. (2018). Relationship between sources of counseling self-efficacy and counseling self-efficacy among Malaysian school counselors. The Social Science Journal, 55(3), 376-389. doi:https://doi.org/10.1016/j.soscij.2017.05.005
• Opoku, M. P., Nketsia, W., Banye, M. A., Mprah, W. K., Dogbe, J. A., & Badu, E. (2020). Caregiving experiences and expectations of parents with in-school children with intellectual disability in Ghana. Research in Developmental Disabilities, 96, 103524. doi:https://doi.org/10.1016/j.ridd.2019.103524
• Özdemir, D. (2018). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitime ilişkin öz yetkinlik algıları ve kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Özdemir, L., Çiftçi, H., & Sayan, Ö. (2022). Tarihsel süreçte özel eğitim uygulamaları, kurumları ve görevli personellerin incelenmesi. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(9), 1-20.
• Özdemir, T., & Karadağ, G. H. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimi olan bireylere ilişkin tutumlarını etkileyen faktörler. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 3(2), 96-106.
• Öztabak, M. Ü. (2018). Rehber öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin bazı demografik değişkenlere ve faktörlere göre incelenmesi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (12), 171-222. doi:https://doi.org/10.16947/fsmia.502230
• Persico, J. A. (2004). School counselors' ıncorporation of self-determination skills in their work with students requiring special education services and school counselors' attitudes toward disability. [Yayınlanmamış doktora tezi]. State University of New York.
• Pesen, A., & Demirhan, M. (2021). Öğretmenlerin özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 141-158. doi:https://doi.org/10.18026/cbayarsos.652806
• Petry, K. (2018). The relationship between class attitudes towards peers with a disability and peer acceptance, friendships and peer interactions of students with a disability in regular secondary schools. European Journal of Special Needs Education, 33(2), 254-268. Pettinicchio, D. (2019). Politics of empowerment: Disability rights and the cycle of American policy reform. Stanford University Press.
• Pickens, J. (2005). Attitudes and perceptions. Organizational Behavior in Health Care, 4(7), 43-76.
• Polat, F. (2001) Changing attitudes of school psychologists towards pupils with special educational needs in Turkey. European Journal of Special Needs Education, 16(1), 55-64. doi:https://doi.org/10.1080/08856250150501806
• Praisner, C. L. (2003). Attitudes of elementary school principals toward the inclusion of students with disabilities. Exceptional Children, 69(2), 135–145. doi:https://doi.org/10.1177/001440290306900201
• Reese, D. M. (2021). School counselor preparation to support inclusivity, equity and access for students of color with disabilities. Front. Educ., 6, 1–12. doi:https://doi.org/10.3389/feduc.2021.588528
• Romano, D. M., Paradise, L. V., & Green, E. J. (2009). School counselors' attitudes towards providing services to students receiving section 504 classroom accommodations: Implications for school counselor educators. Journal of School Counseling, 7(37), n37.
• Schunk, D. H. (1995). Self-efficacy, motivation, and performance. Journal of Applied Sport Psychology, 7(2), 112-137. doi:https://doi.org/10.1080/10413209508406961
• Sharma, U., Shaukat, S., & Furlonger, B. (2015). Attitudes and self‐efficacy of pre‐service teachers towards inclusion in Pakistan. Journal of Research in Special Educational Needs, 15(2), 97-105. doi:https://doi.org/10.1111/1471-3802.12071
• Sola Özgüç, C., & Altın, D. (2021). Determining the experiences of school counselors working in special education schools. Ondokuz Mayis University Journal of Education, 40(2), 763-808. doi:https://doi.org/10.7822/omuefd.984521
• Song, J. (2016). Inclusive education in Japan and Korea–Japanese and Korean teachers’self‐efficacy and attitudes towards inclusive education. Journal of Research in Special Educational Needs, 16, 643-648. doi:https://doi.org/10.1111/1471-3802.12324
• Sönmez, N., Koçyiğit, M., & Gürel Selimoğlu, Ö. (2020). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık programı öğrencilerinin özel eğitimde öz-yeterlik algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 484-505. doi:https://doi.org/10.9779/pauefd.589837
• Studer, J. R., & Quigney, T. A. (2003). An analysis of the time spent with students with special needs by professional school counselors. American Secondary Education, 71-83.
• Supriyanto, D. (2019). Teachers' attitudes towards inclusive education: A literature review. Indonesian Journal of Disability Studies, 6(1), 29-37.
• Szumski, G., Smogorzewska, J., & Grygiel, P. (2020). Attitudes of students toward people with disabilities, moral identity and inclusive education—A two-level analysis. Research in Developmental Disabilities, 102, 103685. doi:https://doi.org/10.1016/j.ridd.2020.103685
• Şahan, S. (2019). Rehber öğretmenlerin özel eğitime ilişkin öz yeterlik algıları ile kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının karşılaştırılması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Şahin, H., & Cengiz, İ. (2017). Üniversite personelinin işyerinde engelliye yönelik tutumlarının belirlenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 473-481.
• Tervo, R. C., & Palmer, G. (2004). Health professional student attitudes towards people with disability. Clinical Rehabilitation, 18(8), 908-915. doi:https://doi.org/10.1191/0269215504cr820oa
• Terzi, Ş., Tekinalp, B. E., & Leuwerke, W. (2011). Psikolojik danışmanların okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri modeline dayalı olarak geliştirilen kapsamlı psikolojik danışma ve rehberlik programını değerlendirmeleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 51-60.
• Torrence, J. N. (2012). The influence of attitudes toward students with disabilities and counselor self-efficacy on school counselors' perceptions of preparedness to provide services to students with learning disabilities. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marywood University.
• Torres, J., & Alieto, E. (2019). English learning motivation and self-efficacy of Filipino senior high school students. Asian EFL Journal, 22(1), 51-72.
• Tschannen-Moran, M., & Woolfolk Hoy, A. (2002). The Influence of resources and support on teachers’ efficacy beliefs. Paper presented at the Annual Meeting Of The American Educational Resarch Association, New Orleans.
• Tuzgöl Dost, M. (2020). Okul psikolojik danışmanlarına göre ilkokullardaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin durumu ve sorunları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1673-1690. doi:https://doi.org/10.17755/esosder.715029
• Urton, K., Wilbert, J., & Hennemann, T. (2014). Attitudes towards inclusion and self-efficacy of principals and teachers. Learning Disabilities: A Contemporary Journal, 12(2), 151-168.
• VanPuymbrouck, L., Friedman, C., & Feldner, H. (2020). Explicit and implicit disability attitudes of healthcare providers. Rehabilitation Psychology, 65(2), 101–112. doi:https://doi.org/10.1037/rep0000317
• Vural Batık, M., & Fırıncı Kodaz, A. (2018). Kurum deneyiminin psikolojik danışman adaylarının özel eğitim öz yeterlik algılarına etkisi. 19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37(1), 902-929. doi:10.7822/omuefd.327621
• Weiner, B. (2010). The development of an attribution-based theory of motivation: A history of ideas. Educational Psychologist, 45(1), 28-36. doi:https://doi.org/10.1080/00461520903433596
• Wood Dunn, N. A., & Baker, S. B. (2002). Readiness to serve students with disabilities: A survey of elementary school counselors. Professional School Counseling, 5(4), 277.
• Yada, A., & Savolainen, H. (2017). Japanese in-service teachers’ attitudes toward inclusive education and self-efficacy for inclusive practices. Teaching and Teacher Education, 64, 222-229. doi:https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.02.005
• Yaşın Dökmen, Z. (1997). Kişi Algısı Ölçeği’nin faktör yapısı, geçerliği ve güvenirliği. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 5(3), 202-210.
• Yaşın Dökmen, Z. (2000). Engellilere yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi, geçerliği ve güvenirliği. XI. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Yılmaz Bingöl, T. (2018). Okul psikolojik danışman adaylarının genel öz-yeterlik ve özel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışmanlığa ilişkin öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1474-1493. doi:https://doi.org/10.26466/opus.444225
• YÖK, (t.y.) Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programı https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Rehberlik_ve_Psikolojik_Danismanlik_Lisans_Programi.pdf
• Yüksel, K., Aksoy, V., Diken, İ. H., & Karaaslan, Ö. (2012). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz-yeterlik algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 137-148.
• Yüksel-Şahin, F. (2008). Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine göre psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2).
• Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. Self-efficacy in Changing Societies, 1(1), 202-231. doi:https://doi.org/10.1017/CBO9780511527692.009